Στο κρεβάτι του Προκρούστη και τα τελευταία εργασιακά δικαιώματα

Η μνημονιακή δέσμευση της κυβέρνησης να προχωρήσει σε παρεμβάσεις στο πεδίο των εργασιακών σχέσεων, το φθινόπωρο, ενόψει της 2ης αξιολόγησης, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα οδηγήσει στο κρεβάτι του Προκρούστη όσα από τα εργατικά δικαιώματα έχουν παραμείνει ακόμα ζωντανά, έστω και στα χαρτιά.

Το βέβαιο επίσης είναι ότι οι εργαζόμενοι και τα σωματεία τους στον καθαρά ιδιωτικό τομέα θα πληγούν περισσότερο από κάθε άλλον, καθώς είναι ο πιο αδύναμος κρίκος σε μια διαλυμένη αγορά εργασίας.

Οσο και αν η κυβέρνηση ξορκίζει το κακό, όσο και αν προσπαθεί να πείσει (κυρίως το εσωτερικό της) ότι στο συγκεκριμένο ζήτημα όχι μόνο θα θέσει «κόκκινες γραμμές» αλλά ότι θα τις τηρήσει κιόλας, η μέχρι σήμερα εμπειρία μας μάς διαβεβαιώνει περί του αντιθέτου (ασφαλιστικό, φορολογικό, ιδιωτικοποιήσεις).

Το πλαίσιο εντός του οποίου θα γίνουν οι παρεμβάσεις είναι ναρκοθετημένο και είναι γνωστό ήδη από τον Ιούλιο του 2015 όταν αποδέχτηκε το 3ο Μνημόνιο: καμία επιστροφή σε προηγούμενα πλαίσια πολιτικής, καμία αλλαγή δίχως τη σύμφωνη γνώμη των δανειστών.

Η προβλεπόμενη «ευθυγράμμιση» των θεσμικών πλαισίων για τις ομαδικές απολύσεις, τις συλλογικές συμβάσεις και τη συλλογική δράση (δηλαδή απεργίες και λειτουργία των συνδικάτων) με τις «βέλτιστες πρακτικές στην Ε.Ε.», θα είναι μια νεοφιλελεύθερη ευθυγράμμιση με το ευρωπαϊκό δόγμα της περαιτέρω ενίσχυσης της ακραίας ευελιξίας και του ανεξέλεγκτου διευθυντικού δικαιώματος. Καμία σχέση με την αναγκαία ενίσχυση της συλλογικής προστασίας των εργαζομένων.

Αλλωστε η Γαλλία (και όχι μόνο) δείχνει την κεντρική κατεύθυνση των «μεταρρυθμίσεων» που επιδιώκουν το κεφάλαιο και η Ε.Ε. ως προς τη λειτουργία της αγοράς εργασίας. Το ΔΝΤ, το οποίο σημειωτέον το φθινόπωρο θα είναι εντός ελληνικού προγράμματος, θα κάνει τη «βρόμικη» δουλειά και για λογαριασμό των θεσμών της Ε.Ε.

Η διαμόρφωση του κατώτατου μισθού δεν θα επανέλθει στη δικαιοδοσία της εθνικής συλλογικής διαπραγμάτευσης· αντίθετα, ο κατώτατος μισθός κινδυνεύει να μετατραπεί σε ένα σκέτο νούμερο απαλλαγμένο από τα βαρίδια της προϋπηρεσίας και άλλων επιδομάτων (όπως ήδη προβλέπεται στους νόμους του 2ου Μνημονίου), συμπαρασύροντας ακόμα πιο κάτω συνολικά τους μισθούς στον ιδιωτικό τομέα.

Οι δανειστές σε ευθεία συνεννόηση με τους εργοδότες σε καμία περίπτωση δεν θα αποδεχθούν την επαναφορά των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας με όρους δεσμευτικότητας / υποχρεωτικότητας για το σύνολο των επιχειρήσεων. Το αντίθετο θα ήταν καίριο χτύπημα στην ευελιξία των ατομικών συμβάσεων ή των επιχειρησιακών συλλογικών συμβάσεων.

Το όριο των ομαδικών απολύσεων δύσκολα θα παραμείνει στα σημερινά επίπεδα, καθώς δεν το θέλουν οι τράπεζες και οι επίδοξοι αγοραστές των ΔΕΚΟ.

Μαζί του κινδυνεύει να καταργηθεί και η σύμφωνη γνώμη του τριμερούς σύνθεσης ΑΣΕ, ως ελάχιστη εγγύηση των κοινωνικών συνεπειών των μαζικών απολύσεων σε μια χώρα όπου το επίδομα ανεργίας είναι πενιχρό και δεν χορηγείται για πάνω από ένα χρόνο.

Η κήρυξη απεργίας θα γίνει ακόμα πιο δύσκολη στο όνομα της «δημοκρατίας» και σε μια οικονομία που κυριαρχείται ακόμα από μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Εάν η κυβερνητική παρέμβαση αγγίξει και τον τρόπο κήρυξης των απεργιών από κλαδικές ομοσπονδίες ή/και από τη ΓΣΕΕ, θα επιβληθεί εθνικό σιωπητήριο στον κόσμο της εργασίας.

Τυχόν αλλαγές στη χρηματοδότηση των συνδικάτων και κατάργηση των δήθεν συνδικαλιστικών προνομίων θα χτυπήσουν ανεπανόρθωτα ειδικά τα συνδικάτα του ιδιωτικού τομέα. Τα εργατικά σωματεία (με την ανεργία στα ύψη και τη φτώχεια να γενικεύεται) δεν μπορούν να βασιστούν σε απευθείας εισφορές από τους εργαζόμενους όπως οι ΔΕΚΟ, ενώ οι συνδικαλιστικές άδειες είναι σπάνιες στον ιδιωτικό τομέα.

Πέρα από τα παραπάνω, το εργασιακό κρύβει και ορισμένες εκπλήξεις που δεν συζητούνται δημοσίως αλλά είναι σίγουρο ότι έχουν πέσει στο τραπέζι, όπως η καθιέρωση της ανασφάλιστης μικροεργασίας (mini jobs), των συμβάσεων με μηδενικές ώρες απασχόλησης (zero hours contracts), η μείωση του χρόνου προειδοποίησης απόλυσης στον 1 μήνα από 4 που είναι σήμερα και ανεξαρτήτως της προϋπηρεσίας του εργαζόμενου.

Τελικά, η πλήρης, γενικευμένη και χωρίς όρια απορρύθμιση της αγοράς εργασίας είναι προ των πυλών και είναι απορίας άξιον το πώς η «αριστερή» κυβέρνηση θα την αποκρούσει, όπως μας λέει ότι θέλει. Η αποδοχή της θα σημάνει, βεβαίως, την οριστική και αμετάκλητη ταύτισή της με τον πιο ακραίο νεοφιλελευθερισμό, ανοίγοντας ταυτόχρονα τον ασκό του Αιόλου.

Οσα δικαιώματα κι αν καταργηθούν, τα συνδικάτα δεν θα εξαφανιστούν. Οφείλουν όμως (και πρώτα από όλους η ΓΣΕΕ) να ανασκουμπωθούν άμεσα, να αφήσουν πίσω τις παθογένειες και τις σκουριές τους και να δημιουργήσουν όρους και προϋποθέσεις μαζικής και ενωτικής αντίστασης των εργαζομένων

* γενικός γραμματέας της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ελλάδος (ΟΙΥΕ)