Στον δημόσιο διάλογο, όποτε οι δημοσιογράφοι απεργούν, ακούγεται συχνά μια φράση: «Μα καλά, κι αυτοί; Ποιον ενοχλούν; Δεν έχουν ευθύνη απέναντι στην κοινωνία;». Η απάντηση είναι πως ναι, έχουν ευθύνη – γι’ αυτό και απεργούν.
Οι απεργίες των δημοσιογράφων δεν είναι απλές συνδικαλιστικές κινητοποιήσεις ακόμα ενός κλάδου. Είναι πράξεις δημοκρατικής αυτοάμυνας. Είναι αγώνας υπέρ της ελευθερίας του Τύπου, της ποιοτικής πληροφόρησης, της εργασιακής αξιοπρέπειας, αλλά κυρίως υπέρ του δημοκρατικού δικαιώματος του πολίτη να γνωρίζει την αλήθεια.
Ας δούμε το τοπίο κατάματα. Η δημοσιογραφία στη χώρα μας πλήττεται από συγκεντρωτισμό, πολιτική εξάρτηση, εργασιακή επισφάλεια και συστημική παραπληροφόρηση. Σε πολλά μέσα, οι δημοσιογράφοι εργάζονται χωρίς συλλογικές συμβάσεις, χωρίς σταθερό ωράριο, χωρίς φωνή. Και όταν τολμούν να την υψώσουν, συνήθως απειλούνται, είτε άμεσα είτε σιωπηλά. Απαιτούνται άμεσα συλλογικές συμβάσεις και ελεύθερη φωνή.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η απεργία δεν είναι πολυτέλεια ούτε ιδιοτροπία. Είναι το τελευταίο καταφύγιο αξιοπρέπειας. Οταν πιέζονται να λογοκρίνουν, να παραλείψουν, να παρουσιάσουν τη μισή αλήθεια για να εξυπηρετήσουν «γραμμές», τότε η απεργία είναι πράξη αντίστασης. Οχι μόνο υπέρ των δικών τους δικαιωμάτων, αλλά υπέρ της ίδιας της δημοκρατίας.
Και ας μην ξεχνάμε: μια κοινωνία χωρίς ελεύθερους και αξιοπρεπείς δημοσιογράφους δεν είναι απλώς μια κοινωνία χωρίς ειδήσεις• είναι μια κοινωνία χωρίς πυξίδα. Μια κοινωνία παραδομένη στη δημαγωγία, στον εντυπωσιασμό, στον έλεγχο της πληροφορίας από λίγους.
Οταν ασκούνται πιέσεις από την πολιτική εξουσία, επιχειρηματικά συμφέροντα ή ιδιοκτήτες ΜΜΕ που οδηγούν σε λογοκρισία, αυτολογοκρισία ή παραπληροφόρηση, οι δημοσιογράφοι έχουν όχι μόνο δικαίωμα αλλά και καθήκον να αντιδράσουν. Η απεργία σε αυτές τις περιπτώσεις είναι μορφή θεσμικής αντίστασης υπέρ της δημοκρατίας.
Πολλοί δημοσιογράφοι εργάζονται με ελαστικές σχέσεις εργασίας, απλήρωτες υπερωρίες, χωρίς συλλογικές συμβάσεις, ακόμη και χωρίς ασφάλιση. Η υποτίμηση της εργασίας τους οδηγεί αναπόφευκτα σε χαμηλότερη ποιότητα περιεχομένου και σε ευάλωτη δημοσιογραφία, εύκολα χειραγωγούμενη. Οταν επιχειρείται η συγκέντρωση της πληροφόρησης σε λίγους ομίλους ή η εκποίηση δημόσιων μέσων (π.χ. ΕΡΤ, ΑΠΕ) χωρίς διάλογο και λογοδοσία, η απεργία γίνεται μέσο για να υπερασπιστεί ο δημοσιογραφικός κόσμος τον δημόσιο χαρακτήρα της ενημέρωσης.
Ναι, λοιπόν: οι απεργίες των δημοσιογράφων είναι δικαιολογημένες. Και χρειαζόμαστε περισσότερες – όχι για να σιωπούν τα ΜΜΕ, αλλά για να μιλούν πιο καθαρά. Η απεργία των δημοσιογράφων δεν είναι απλώς εργατική διεκδίκηση, αλλά πράξη δημοκρατικής αντίστασης.
Το κρίσιμο, όμως, είναι να αποκτήσουν οι απεργίες αυτές νόημα, διάρκεια και ηθικό βάρος. Οχι μεμονωμένες ενέργειες, ούτε τυπικά διαλείμματα σιωπής, αλλά κινητοποιήσεις με περιεχόμενο: με απεργιακά δελτία, με επαφή με την κοινωνία, με φανέρωση των λόγων της απεργίας. Οταν η δημοσιογραφία διαδηλώνει δημόσια για την ανεξαρτησία της, τότε αρχίζει να γίνεται ξανά ελπίδα και όχι εργαλείο.
Γιατί τελικά η αλήθεια δεν απεργεί• απεργεί η φίμωσή της.
* Ομότιμος καθηγητής ΕΜΠ, πρώην πρύτανης ΕΜΠ και γ.γ. του Ευρωπαϊκού Συλλόγου Ομότιμων Καθηγητών
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας