Κλινικές ομίλων ιδιωτικής Υγείας: Οι εργαζόμενοι αποκλείονται από τις κλαδικές συμβάσεις

Σε λίγες μέρες αναμένεται από την επιτροπή Διαιτησίας του Οργανισμού Μεσολάβησης & Διαιτησίας (ΟΜΕΔ) η έκδοση Διαιτητικής απόφασης που θα έχει ισχύ Κλαδικής Σύμβασης Εργασίας για τους εργαζόμενους στον Κλάδο των Ιδιωτικών Κλινικών.

Με το παρόν κείμενο γίνεται ειδική αναφορά στην βασική επιδίωξη του Εργοδοτικού φορέα των κλινικών όπως εκφράστηκε στη διαδικασία της διαπραγμάτευσης.

Η Κλαδική Σύμβαση που εξετάζεται στον ΟΜΕΔ αφορά τους εργαζόμενους στις Κλινικές μεγάλων ομίλων της Ιδιωτικής Υγείας (όμιλοι ΥΓΕΙΑ, ΙΑΤΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ, ΙΑΣΩ, Κλινικές EUROMEDICA, Κλινικές ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗΣ, ΝΤΥΝΑΝ κ.α.) που κατέχουν μερίδιο αγοράς στις Ιδιωτικές Κλινικές σε ποσοστό που υπολογίζεται σε 85% - 90%.

Η Ομοσπονδία των Σωματείων Εργαζομένων Ιδιωτικής Υγείας (ΟΣΝΙΕ) είχε προσφύγει στον ΟΜΕΔ μετά την αποτυχία των απευθείας διαπραγματεύσεων μεταξύ των εκπροσώπων της Εργατικής και Εργοδοτικής πλευράς. Σημειώνεται ότι στο τέλος Φεβρουαρίου είχε εκδοθεί σε πρώτο βαθμό απόφαση από την 3μελή επιτροπή Διαιτησίας (για την οποία έχουν ασκηθεί εφέσεις που εξετάζονται αυτή την περίοδο από 5μελή επιτροπή), η απόφαση της οποίας θα είναι οριστική.

Εργοδοτική επιδίωξη: Συλλογική Σύμβαση χωρίς συλλογική ισχύ

Ένας καθοριστικός όρος της Κλαδικής Σύμβασης που είχε συναφθεί το 2012 προέβλεπε ότι εντάσσονται στους μισθολογικούς όρους της Σύμβασης (μισθοί ειδικοτήτων, επιδόματα) μόνο όσοι εργαζόμενοι έχουν προσληφθεί πριν την 30η Ιουνίου 2012 στην εταιρεία που εργάζονται ενώ οι υπόλοιποι εργαζόμενοι αμείβονται με τον κατώτατο μισθό. Ο συγκεκριμένος όρος παρέμεινε σε ισχύ έως το 2016 όπου είχαμε την τελευταία Κλαδική Σύμβαση στον Κλάδο (μέσω Διαιτησίας) ενώ έκτοτε δεν υπήρξε άλλη απόφαση ή συμφωνία για Σύμβαση Εργασίας.

Σήμερα 13 χρόνια μετά το 2012 – σε εντελώς διαφορετικό περιβάλλον - ο Εργοδοτικός φορέας των Κλινικών επιδιώκει να διατηρηθεί η συγκεκριμένη ρύθμιση ως όρος της νέας Κλαδικής Σύμβασης που θα προκύψει μετά την απόφαση της Επιτροπής Διαιτησίας του ΟΜΕΔ. Αυτή είναι η επίσημη τοποθέτηση των εκπροσώπων του Εργοδοτικού φορέα στην διαπραγμάτευση που λαμβάνει χώρα αυτή την περίοδο στην επιτροπή Διαιτησίας του ΟΜΕΔ. Δηλαδή οι εκπρόσωποι των Εργοδοτών επιδιώκουν Κλαδική Σύμβαση Εργασίας που βασικός της όρος θα είναι ο αποκλεισμός της συντριπτικά μεγάλης πλειοψηφίας των εργαζομένων από την ίδια την Σύμβαση.

Σημειώνεται ότι στον Εργοδοτικό φορέα που μετέχει στην διαπραγμάτευση στον ΟΜΕΔ εντάσσονται οι Κλινικές των μεγάλων και πολυεθνικών ομίλων που έχουν κυριαρχήσει στην Ιδιωτική Υγεία, παίζουν καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση των όρων εργασίας και οι οποίες ανήκουν σε διακριτό Εργοδοτικό φορέα (Σύνδεσμος Ελληνικών Κλινικών – ΣΕΚ) από τις «μικρές» κλινικές. Το μερίδιο αγοράς των Ιδιωτικών Κλινικών που είναι μέλη στον ΣΕΚ προσεγγίζει το 85% - 90% στις Ιδιωτικές Κλινικές.

Πώς η εργοδοτική επιδίωξη δημιουργεί τέσσερις κατηγορίες εργαζομένων κατακερματίζοντας τον κλάδο

Αν υποθέσουμε ότι η αξίωση του Εργοδοτικού φορέα γίνει αποδεκτή από την Επιτροπή Διαιτησίας του ΟΜΕΔ αυτό θα σημαίνει ότι δημιουργούνται τέσσερις (4) κατηγορίες εργαζομένων.

1) Νέοι εργαζόμενοι που προσλαμβάνονται για πρώτη φορά σε Κλινική:

Ενώ θα προσλαμβάνονται σε Κλάδο που θα βρίσκεται σε ισχύ Κλαδική Σύμβαση Εργασίας θα εξαιρούνται απευθείας από την Συλλογική Σύμβαση Εργασίας αμειβόμενοι μόνο με τον κατώτατο μισθό.

2) Έμπειροι – «παλιοί» εργαζόμενοι που θεωρούνται αυθαίρετα «νέοι».

Με το αυθαίρετο κριτήριο της ημερομηνίας πρόσληψης (30/6/2012) εργαζόμενοι με πολυετή εμπειρία θα θεωρούνται «νέοι», θα εξαιρούνται από τους μισθολογικούς όρους της Σύμβασης Εργασίας. Αν υποθέσουμε ότι ένας εργαζόμενος έχει προσληφθεί για πρώτη φορά στον Κλάδο το 2013 δηλαδή έχει σήμερα 12 χρόνια προϋπηρεσία (συμπεριλαμβανομένης της περιόδου της Πανδημίας), αυτός ο εργαζόμενος (σε συνδυασμό με τον νόμο ψευδό-ενεργοποίησης των τριετιών) θα πρέπει να αμείβεται – σύμφωνα με τους εκπροσώπους του Εργοδοτικού φορέα – μόνο με τον κατώτατο μισθό.

3) Έμπειροι – «παλιοί» εργαζόμενοι που βαφτίζονται «νέοι».

Αυτή η κατηγορία εργαζομένων αποκαλύπτει όλη την έκταση του ανορθολογισμού της Εργοδοτικής επιδίωξης. Πρόκειται για όσους έχουν προσληφθεί για πρώτη φορά σε Κλινική πριν το 2012 και αλλάζουν εργοδότη. Αυτοί οι εργαζόμενοι αυτομάτως και αυθαίρετα ξανά-βαφτίζονται «νέοι» στην καινούργια εταιρεία με την υποχρέωση του νέου Εργοδότη να εξαντλείται στην καταβολή του κατώτατου μισθού.

Και οι τρεις (3) παραπάνω κατηγορίες εργαζομένων που αφορούν την συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων στις Ιδιωτικές Κλινικές αποκλείονται - σύμφωνα με την επιδίωξη του Εργοδοτικού φορέα - από τους μισθολογικούς όρους της Σύμβασης και μάλιστα χωρίς καμία προοπτική ένταξης σε αυτή. Αν αναλογιστούμε μόνο ότι οι εργαζόμενοι που έχουν προσληφθεί μετά το 2021 υπολογίζονται σε ποσοστό 63% στο σύνολο των εργαζομένων του Κλάδου καταλαβαίνουμε εύκολα ότι η Εργοδοτική επιδίωξη είναι μια Σύμβαση που θα αποκλείει από τους όρους της ένα ποσοστό 80% - 85% των εργαζομένων. Όλοι αυτοί οι εργαζόμενοι θα εργάζονται με όρους ανειδίκευτου δηλαδή με τον κατώτατο μισθό. Πρόκειται για επιδίωξη που ξεπερνάει σε αναλγησία ακόμα και τον άδικο μνημονιακό διαχωρισμό κατώτατου – υποκατώτατου μισθού που είχε κριτήριο την ηλικία, έναν διαχωρισμό που καταργήθηκε το 2018.

4) Τέταρτη κατηγορία: Παλιοί εργαζόμενοι στον ίδιο Εργοδότη.

Πρόκειται για εργαζόμενους που προσλήφθηκαν στην εταιρεία που εργάζονται πριν την αυθαίρετη ημερομηνία του 2012. Αποτελεί μικρή πληθυσμιακά κατηγορία εργαζομένων την μοναδική που θα εντάσσεται στους όρους της Σύμβασης. Αυτοί οι εργαζόμενοι παρόλο που θα εντάσσονται στους όρους της Σύμβασης, θα εργάζονται με την δαμόκλειο σπάθη να κρέμεται μόνιμα πάνω από το κεφάλι τους ότι πιθανή αλλαγή εργασίας θα σημαίνει έξοδο από την Συλλογική Σύμβαση, άρα μισθολογική μείωση.

Η μεγάλη εικόνα

Εργοδοτική επιδίωξη: Μια σύμβαση που καταργεί τον εαυτό της

Μετά την εξέταση της αυθαίρετης κατηγοριοποίησης των εργαζομένων με βάση την ημερομηνία πρόσληψης, ας δούμε συνοπτικά την «μεγάλη εικόνα» του Κλάδου που θα διαμορφωθεί αν γίνει αποδεκτή από την επιτροπή Διαιτησίας του ΟΜΕΔ η Εργοδοτική επιδίωξη.

1. Μηχανισμός οριστικής καθήλωσης των μισθών.

Είναι φανερό ότι ο αποκλεισμός της μεγάλης πλειοψηφίας των Εργαζομένων από τους όρους της Σύμβασης είναι εργοδοτική επιδίωξη για να εξασφαλιστεί μηδαμινό μισθολογικό κόστος, να υπάρχει δηλαδή Κλαδική Σύμβαση που θα αναιρεί τον βασικό λόγο ύπαρξης της, δηλαδή την μισθολογική βελτίωση.

2. Τάση εξίσωσης των μισθών προς τον κατώτατο.

Ο μισθός της μεγάλης πλειοψηφίας των εργαζομένων οδεύει προς εξίσωση με τον κατώτατο μισθό. Αυτή η τάση είναι γενική στους Κλάδους λόγω της μεγάλης και χρόνιας έλλειψης Κλαδικών Συμβάσεων Εργασίας κάτι που αποδεικνύεται εύκολα από τη συνεχώς μειούμενη απόκλιση του μέσου μισθού από τον κατώτατο. Στην περίπτωση όμως των Ιδιωτικών Κλινικών πρόκειται για επιδίωξη της Εργοδοσίας να θεσμοποιηθεί αυτή η τάση μέσα από όρο Κλαδικής Σύμβασης Εργασίας.

3. Μονιμοποίηση και «θεσμική» κατοχύρωση των ατομικών συμφωνιών.

Η λειτουργία της διαμόρφωσης των μισθών από το «αόρατο χέρι» της αγοράς, δηλαδή μέσα από ατομικές συμφωνίες αποδείχτηκε καταστροφική όχι μόνο για τους ίδιους τους εργαζόμενους αλλά και για το αποτέλεσμα της εργασίας. Είναι λειτουργία που παράγει ανισότητα, ανισορροπίες, αδικίες και ανταγωνισμό σε μια παραγωγική διαδικασία που είναι κοινωνική και προϋποθέτει τη συνεργασία. Πρόκειται για μια αντίφαση που ο Εργοδοτικός φορέας των Κλινικών όχι απλά δεν τη λύνει αλλά επιδιώκει να την μονιμοποιήσει και να την θεσμοποιήσει στην Κλαδική Σύμβαση Εργασίας.

Η πραγματικότητα των ιδιωτικών κλινικών και η διεκδίκηση των εργαζομένων

Για να είμαστε απόλυτα ακριβείς δεν περιγράφουμε μια κατάσταση που ΘΑ διαμορφωθεί σε περίπτωση που υλοποιηθεί η επιδίωξη των Εργοδοτών αλλά μια κατάσταση που ΉΔΗ επικρατεί και επιδιώκεται από την Εργοδοσία να διαιωνιστεί. Ο Κλάδος των ιδιωτικών Κλινικών έχει την ιδιαιτερότητα της 24 x 7 λειτουργίας, των κυλιόμενων ωραρίων, της νυχτερινής εργασίας, της εργασίας σε ημέρες αργιών. Είναι Κλάδος που ασφυκτιά από την μείωση της αγοραστικής δύναμης, την έλλειψη προσωπικού (ειδικά νοσηλευτικού), από τα «κομμένα» ρεπό, την εντατικοποίηση της εργασίας, ενώ ο κύκλος εργασιών των Κλινικών παρουσιάζει συνεχόμενη αύξηση κυρίως λόγω της κατάστασης στο Ε.Σ.Υ. Η Ιδιωτική αγορά υπηρεσιών υγείας προσέγγισε το 2023 τα 2 δις ευρώ, ενώ ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης για τη 2ετία 2024-2025 εκτιμάται στο 6%. Στα παραπάνω δεδομένα πρέπει να προσθέσουμε την ανισορροπία που έχει επέλθει στον Κλάδο αφού η 10ετής έλλειψη Συμβάσεων Εργασίας έχει καταστήσει ως αποκλειστικό τρόπο μισθολογικής βελτίωσης την ατομική συμφωνία για όσους και όσο «έχουν τέτοια δυνατότητα» και κυρίως την αλλαγή εργασίας.

Προκειμένου να υπάρξει αντίρροπη κίνηση στην σημερινή πραγματικότητα θα πρέπει πρώτα και κύρια η Κλαδική Σύμβαση Εργασίας να εντάσσει όλους τους εργαζόμενους σε αυτή χωρίς κανέναν διαχωρισμό. Το αίτημα των εργαζομένων του Κλάδου που διαμορφώθηκε σε συγκεκριμένη κατατεθειμένη πρόταση έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην έναρξη διαπραγματεύσεων μετά από 1 σχεδόν δεκαετία ακινησίας. Είναι πρόταση που καθορίζει Βασικούς Μισθούς ειδικοτήτων, αναγνώριση ειδίκευσης, εμπειρίας, γνώσεων, ιδιαιτερότητας αντικειμένων εργασίας, περιλαμβάνει κοινωνικά κριτήρια στον υπολογισμό των μισθών. Η απαίτηση των εργαζομένων εκφράστηκε και με την Κλαδική Απεργία στις 28 Μαρτίου 2024.

Το κρίσιμο ζήτημα για τον κλάδο και ευρύτερα για το συνδικαλιστικό κίνημα

Το κρίσιμο ζήτημα είναι αν μια Σύμβαση Εργασίας επιβεβαιώνει την ουσία της ύπαρξης της δηλαδή αν βελτιώνει την εργασιακή πραγματικότητα, αν επιφέρει όρους ισότητας, δικαιοσύνης, αντικειμενικού καθορισμού μισθών και δικαιωμάτων ή πρόκειται για την «θεσμική» αποτύπωση άρα μονιμοποίηση της αρνητικής εργασιακής πραγματικότητας. Είναι ένα σημείο κρίσιμο όχι μόνο για τον συγκεκριμένο Κλάδο αλλά συνολικά για το συνδικαλιστικό κίνημα. Ο νόμος της ενεργοποίησης των τριετιών με την αυθαίρετη αφαίρεση 12 χρόνων από τον υπολογισμό τους αποτελεί το αρνητικό παράδειγμα για τον τρόπο που μπορεί να συνυπάρχει ταυτόχρονα η τυπική αποκατάσταση δικαιωμάτων με την ουσιαστική κατάργηση τους. Είναι αυτονόητο ότι η ανάγκη των μισθωτών - όχι μόνο της Ιδιωτικής Υγείας - δεν μπορεί να περιοριστεί στην στενωπό μιας τυπικής κατοχύρωσης δικαιωμάτων. Αυτός είναι ο κύριος λόγος που η απόφαση για την Κλαδική Σύμβαση των Κλινικών αποκτά ειδικό βάρος στη σημερινή συγκυρία. Οι Εργοδοτικές επιδιώξεις και τα επιχειρήματα της μεγάλης Εργοδοσίας των Κλινικών περί αυθαίρετων διαχωρισμών θα μπορούσαν να αποδομηθούν εύκολα μόνο από την αναφορά στη διατύπωση του άρθρου 22 του Συντάγματος: «Όλοι οι εργαζόμενοι, ανεξάρτητα από φύλο ή άλλη διάκριση, έχουν δικαίωμα ίσης αμοιβής για παρεχόμενη εργασία ίσης αξίας.».

* Πρόεδρος Κλαδικού Σωματείου Εργαζομένων Ιδιωτικής Υγείας Αθήνας

Αν.Γραμματέας στην Ομοσπονδία Συλλόγων Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων Ελλάδας (Ο.Σ.Ν.Ι.Ε.)