Η πνευματική ιδιοκτησία αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας της γνώσης στην Ευρώπη αλλά και των δημιουργικών κλάδων αποφέροντας το 45% του ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ενωσης και απασχολώντας σχεδόν το 29% του εργατικού δυναμικού της, σύμφωνα με το Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Στη σημερινή πραγματικότητα όμως μια κλιμακούμενη απειλή εμφανίζεται στον ορίζοντα: ο κατασκοπευτικός καπιταλισμός, όπου ψηφιακά δεδομένα -συμπεριλαμβανομένων δημιουργικών έργων- εξάγονται και εμπορευματοποιούνται χωρίς τη συναίνεση ή την αποζημίωση των δημιουργών.
Καθώς οι εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης και οι τεχνολογικοί κολοσσοί κερδοσκοπούν αποσπώντας εν αγνοία μας τα ψηφιακά μας ίχνη, η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε καταστροφικές οικονομικές συνέπειες. Ο «κατασκοπευτικός καπιταλισμός», ο όρος που επινόησε η καθηγήτρια Σοσάνα Ζούμποφ στο ομότιτλο βιβλίο της, έχει μετεξελιχθεί πέρα από τη συλλογή βασικών προσωπικών δεδομένων και αφορά πλέον σε πρωτοφανή κλίμακα την κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας.
Οι νομικές προστασίες και τα οικονομικά κίνητρα που εξασφαλίζει η πνευματική ιδιοκτησία υπονομεύονται, καθώς τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης συλλέγουν κείμενα, εικόνες και ήχους για να εκπαιδεύσουν αλγόριθμους που παράγουν περιεχόμενο χωρίς απόδοση ή πληρωμή προς τον αρχικό δικαιούχο.
Οι Ευρωπαίοι μουσικοί παραγωγοί και συγγραφείς έχουν ήδη εκφράσει ανησυχίες για τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης που αναπαράγουν το μοναδικό τους ύφος χωρίς συγκατάθεση ή δικαιώματα, απειλώντας τόσο τις πηγές εισοδήματός τους όσο και την καλλιτεχνική τους ακεραιότητα.
Η οικονομία της γνώσης στην Ευρώπη βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην πνευματική ιδιοκτησία για εξαγωγές και εσωτερικό εμπόριο. Αν ένα τεχνητά παραγόμενο περιεχόμενο πλημμυρίσει την αγορά, οι ευρωπαϊκές εταιρείες που βασίζονται σε δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας θα δυσκολευτούν να διατηρήσουν το ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα.
Οι πολιτιστικοί και δημιουργικοί τομείς απασχολούν 8,7 εκατομμύρια άτομα στην Ε.Ε. –3,8% του συνολικού εργατικού δυναμικού. Αν το περιεχόμενο που παράγεται από τεχνητή νοημοσύνη αντικαταστήσει τους ανθρώπινους δημιουργούς, η Ευρώπη θα αντιμετωπίσει μαζικές απολύσεις στα μέσα ενημέρωσης, στην ψυχαγωγία και στον εκδοτικό κλάδο. Οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις είναι απροστάτευτες, καθώς δεν διαθέτουν τους πόρους για νομικές διαμάχες που αφορούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας.
Ερευνα από το Ευρωπαϊκό Κέντρο για τη Διεθνή Πολιτική Οικονομία (ECIPE) δείχνει ότι η αδύναμη προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας συσχετίζεται άμεσα με τη χαμηλότερη ανάπτυξη του ΑΕΠ, ενώ οι χώρες με ισχυρή εφαρμογή της προστασίας πνευματικής ιδιοκτησίας απολαμβάνουν υψηλότερα έσοδα από εξαγωγές και άμεσες ξένες επενδύσεις.
Η παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη έχει δημιουργήσει μια γκρίζα ζώνη πνευματικής ιδιοκτησίας. Τα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης εκπαιδεύονται σε τεράστια σύνολα δεδομένων και παράγουν περιεχόμενο που μοιάζει με ανθρώπινα δημιουργήματα, αλλά επειδή «αναδημιουργούν», αντί να αντιγράφουν άμεσα, οι εταιρείες υποστηρίζουν ότι η διαδικασία αυτή δεν παραβιάζει τη νομοθεσία πνευματικής ιδιοκτησίας.
Στον εκδοτικό τομέα μυθιστορήματα που δημιουργούνται από τεχνητή νοημοσύνη παράγονται μαζικά, απειλώντας τους παραδοσιακούς εκδότες και συγγραφείς. Αν αυτή η τάση συνεχιστεί, η λογοτεχνική και πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης ενδέχεται να αντικατασταθεί από συνθετικές αφηγήσεις που είναι βελτιστοποιημένες για κέρδος αντί για καλλιτεχνική ακεραιότητα.
Για να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις η Ευρώπη πρέπει να εφαρμόσει ολοκληρωμένες στρατηγικές για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, όπως τη θωράκιση των πνευματικών δικαιωμάτων, ώστε να προστατεύουν πριν από τη δημοσίευσή τους ημιτελή έργα, προσχέδια και διαδικτυακό περιεχόμενο αποθηκευμένο σε cloud υπηρεσίες με κύριο στόχο την υποχρέωση των εταιρειών ΤΝ να αποζημιώνουν τους δημιουργούς όταν το υλικό τους χρησιμοποιείται για εκπαίδευση αλγορίθμων.
Στον σημερινό άτυπο πόλεμο που γίνεται μέσω των δασμών η εφαρμογή ενός Ευρωπαϊκού Φόρου Δεδομένων στοχευμένου σε εταιρείες ΤΝ που αποκομίζουν κέρδη από πνευματική ιδιοκτησία χωρίς αποζημίωση θα μπορούσε να είναι ισχυρό αντίμετρο στους δασμούς που επιβάλλουν οι ΗΠΑ σε ευρωπαϊκά προϊόντα.
Η Ευρώπη βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Σήμερα οι ΗΠΑ βρίσκονται σε έναν αγώνα δρόμου με την Κίνα για το ποιος θα ελέγχει την απόλυτη γνώση μέσω της ΤΝ. Αν ο κατασκοπευτικός καπιταλισμός συνεχίσει ανεξέλεγκτος, η ήπειρος κινδυνεύει με αποδυνάμωση της οικονομίας της γνώσης και των δημιουργικών κλάδων που συγκροτούν και το μοναδικό σημερινό πλεονέκτημά της.
Μόνο με ισχυρή προστασία πνευματικών δικαιωμάτων, δίκαιους μηχανισμούς αποζημίωσης και ηθική ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί η Ευρώπη να διαφυλάξει την πολιτιστική κληρονομιά της και την οικονομική ευημερία της στην ψηφιακή εποχή.
* Γενικός διευθυντής και υπεύθυνος ψηφιακής στρατηγικής των Εκδόσεων Καστανιώτη
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας