Βρισκόμαστε εγώ και ο φίλος μου Νίκος Μουζέλης στη Σίφνο το τελευταίο καλοκαίρι. Τότε μου ανακοίνωσε ότι «έχω γράψει ένα αυτοβιογραφικό, σύντομο σε έκταση, κείμενο για όσα έχω βιώσει στη ζωή μου». Μετά ήρθε ο Μουζέλης στο σπίτι μου στη Βούλα και τότε μου έδωσε χέρι με χέρι το βιβλίο του: «Εσωτερικό ταξίδι μετ’ εμποδίων» (εκδόσεις Καστανιώτη, 2024). Ο Νίκος Μουζέλης με το πρόσφατο αυτοβιογραφικό βιβλίο του ανακοίνωσε σε φίλους, συνεργάτες και αναγνώστες ότι πάσχει από «κατάθλιψη». Ο όρος αυτός για μένα έχει πάντοτε εισαγωγικά. Οι επιστήμες της ψυχής εδώ και δύο αιώνες δεν έχουν αναπτύξει ούτε έγκυρες μεθοδολογίες αλλά και δεν έχουν τις γνωσιακές πραγματολογικές δυνατότητες να αναφέρονται στο επιστημονικό αντικείμενό τους, δηλαδή στην ψυχή!
Ο Νίκος Μουζέλης, σύμφωνα με όσα γράφει, διαγνώσθηκε με την ψυχική ασθένεια «κατάθλιψη» σε πρώιμη παιδική ηλικία. Εκτοτε έζησε και ζει μ’ ένα φορτίο το οποίο μπορεί να ονομαστεί «κατάθλιψη», αλλά τα ονόματα και οι λέξεις, όπως γνωρίζουμε, δεν αναπτύσσουν «φύσει» σχέση με τα πράγματα. Ακολουθώ σ’ αυτή την προβληματική τη θεωρία του Πλάτωνος (βλ. διάλογος: Κρατύλος), σύμφωνα με την οποία οι σχέσεις της γλώσσας με την πραγματικότητα είναι σχέσεις που έχουν την επωνυμία «θέσει». Ολες χωρίς καμιά εξαίρεση οι κοινωνικές επιστήμες του εικοστού αιώνα εργάστηκαν και εξακολουθούν να επεξεργάζονται τα θεματικά αντικείμενά τους στη βάση της πλατωνικής θεωρίας. Η σχέση των λέξεων με τα πράγματα δεν είναι δεσμευτική, αλλά εντελώς τυχαία. Για παράδειγμα, όταν ονομάζω το τραπέζι τραπέζι, αυτό γίνεται εντελώς τυχαία και δεν υπόκειται αυτό το όνομα σε κανέναν δεσμευτικό ονοματολογικό και γλωσσικό κώδικα.
Ολα αυτά που αναφέρω (τα γλωσσικο-λογικά) ποια σχέση άραγε έχουν με την «περίπτωση Μουζέλη»; Θα επιχειρήσω να απαντήσω αυτό το ερώτημα με την ακόλουθη επιχειρηματολογία. Προηγουμένως όμως θα ήθελα να διευκρινιστεί ένα ερμηνευτικό σχήμα, το οποίο τείνει να καταστεί κυρίαρχο και στην περίπτωση του φίλου μου Νίκου Μουζέλη. Ποιο είναι αυτό το ερμηνευτικό σχήμα; Θα το πω απλά: Οι κοινωνικο-ψυχικές επιστήμες του εικοστού αιώνα μίλησαν για μια σύνδεση ανάμεσα στη «μεγαλοφυΐα» και την «ψυχική ασθένεια». Αυτή η σύνδεση θεσμοθετείται ως δεσμευτική αναγκαία διαμεσολάβηση ανάμεσα στο πνεύμα που δημιουργεί και στην ψυχή που πάσχει. Κατά τη θεωρητική θέση μου, μια τέτοιου τύπου διαμεσολάβηση δεν ισχύει στην «περίπτωση Μουζέλη».
Η δική μου θεωρητική εμπειρία μπορεί να διατυπωθεί ως εξής: Ο επιστημονικός νους Νίκος Μουζέλης σε ολόκληρη την επιστημονική ζωή του μεγαλουργεί στο διεθνές επίπεδο των κοινωνικών επιστημών. Κουβαλάει, όπως ο ίδιος γράφει, τον «εσωτερικό εαυτό του» ο οποίος ακυρώνει ό,τι ο ίδιος και μαζί του όλοι εμείς θεωρούμε ότι είναι τα μεγαλουργήματα του πνεύματός του.
Ο Μουζέλης ακολούθησε, όπως γράφει ο ίδιος, δύο προγράμματα «θεραπείας»: το κλινικό και το φαρμακευτικό. Για να επιβιώσει, όπως ο ίδιος ομολογεί, το φαρμακευτικό πρόγραμμα τον έσωσε!
Οπότε τίθεται προς διερεύνηση ποιο από τα δύο ερμηνευτικά σχήματα ισχύει στην «περίπτωση Μουζέλη». Αυτό που ισχύει για τη δεσμευτική διαμεσολάβηση δημιουργικού πνεύματος και ασθενούς ψυχής; Ή αυτό που προτείνω, ότι η παιδική και εφηβική ψυχή του παγιδεύτηκε στις κυρίαρχες ερμηνευτικές νόρμες, όταν ο ίδιος καταξιώθηκε στη συνέχεια ως κορυφαίος κοινωνικός ερμηνευτής της νεωτερικής και της σύγχρονης παγκόσμιας κοινωνίας;
Ο Νίκος Μουζέλης είναι προσωπικός φίλος μου και ταυτόχρονα είναι κορυφαίος κοινωνικός στοχαστής σε διεθνές επίπεδο. Εάν ο ίδιος πάσχει από «κατάθλιψη» είναι δική του υπόθεση. Η αντιμετώπισή της δεν είναι δημόσιο έργο ούτε των φίλων του ούτε της επιστημονικής κοινότητας. Αναρωτιέμαι πώς ο ίδιος αντιμετωπίζει αυτή την ψυχική ασθένεια, η οποία δεν έχει όνομα!
Εάν θέλουμε όλοι εμείς να καταλάβουμε από τι πάσχει ο Μουζέλης υπάρχει μόνο μία μέθοδος: «η απόλυτη σιωπή». Ούτε ο ίδιος ως ασθενής δεν γνωρίζει από τι πάσχει. Αλλά και όλοι όσοι ανασυγκροτούν την ψυχική οδύνη ενός ατόμου δεν κατανοούν σε ποιες πραγματολογικές συνθήκες βρίσκονται!
Ο φίλος μου Νίκος Μουζέλης θα ακολουθήσει τον μοναχικό προσωπικό δρόμο του είτε πάσχει από την «κατάθλιψη» είτε όχι. Από τη θέση μου αυτή τείνω το χέρι μου και θέλω να του πω ότι τον Νίκο Μουζέλη τον αγαπάω!
Νίκο, η σχέση μας είναι ανεξαργύρωτη, την έχει σφραγίσει η απόλυτη αγάπη.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας