Κωστής Παλαμάς: Ποιός ξέρει στ’ άλλα τ’ άστρα. 1895.
Κι αν έχουμ’ εδώ πέρα τον Έρωτα πατέρα, τη Συφορά βυζάστρα, ποιός ξέρει στ’ άλλα τ’ άστρα.. Τ’ άστρα στο χάος γυρίζουν. Κάποια απ’ αυτά αντικρίζουν τη Γη, κι είναι γιγάντοι, κι η Γη, μικρό διαμάντι. Ποιός ξέρει στ’ άλλα τ’ άστρα τί λαοί και τί κάστρα, πώς δείχνεστε, πνέμα, ύλη, τί φιλιά και τί χείλη, τί καημοί και τί πόθοι! Να δούμε δεν εδόθη τον ίσκιο τους μπροστά μας μηδέ στα ονείρατά μας! Τί πάθη εκεί βογκάνε! Και τα δικά μας θα ’ναι μπροστά τους ένα ένα παιγνίδια κοιμισμένα. Κι εδώ είναι τα περίσσια βάσανα, παιδιακίσια καμώματα μονάχα μπρος στην καρδιά που θα ’χα…25Μπροστά σε τέτοιες λύπες της συφοράς οι γύπες, τα ερωτικά τα φίδια, σβησμέν’ αποκαΐδια. Κι αν έχουμ’ εδώ πέρα30τον Έρωτα πατέρα, τη Συφορά βυζάστρα, ποιός ξέρει στ’ άλλα τ’ άστρα!
Έναστρος ουρανός: Η μέγιστη οθόνη του σύμπαντος κόσμου.
Η παρατήρηση του έναστρου ουρανού θεμελίωσε το στοχασμό, την επιστήμη, τη φιλοσοφία. Η μελέτη του βραδινού ουρανού γέννησε ερωτήσεις και η προσπάθεια για απαντήσεις έφερε τον φιλοσοφικό στοχασμό και την μαθηματική σκέψη. Δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστούμε ότι η αστρονομία υπήρξε το λίκνο όλων των επιστημών, αλλά και πολλών τεχνών και δραστηριοτήτων. Η μελέτη του έναστρου ουρανού ξεκίνησε από τις σχολαστικές και ακριβείς παρατηρήσεις των Βαβυλωνίων και των Αιγυπτίων που προσπάθησαν να κατανοήσουν τους συμπαντικούς και αστρικούς ρυθμούς συσχετίζοντας τους με τη ροή του χρόνου. Οι γνώσεις αυτές «περπάτησαν» και έγιναν κτήμα των Ιώνων στοχαστών τον 6ο αιώνα π. Χ. που αναβάθμισαν τις μέχρι τότε υπάρχουσες γνώσεις σε επιστήμη, αυτήν που ονομάζουμε Αστρονομία. Ο Ίππαρχος, ~190 - 120 π.Χ. που θεωρείται «πατέρας της Αστρονομίας» και ιδρυτής της τριγωνομετρίας, δημιούργησε τον πρώτο κατάλογο αστέρων και αστερισμών και τους έδωσε ονόματα από την ελληνική μυθολογία.
Για τη δημιουργία του πρώτου αυτού καταλόγου του Ίππαρχου, μας πληροφορεί ο Πλίνιος: «…εφεύρε τα κατάλληλα όργανα για τον ορισμό της θέσης του κάθε άστρου έτσι ώστε από τη θέση και από το μέγεθός τους να αναγνωρίζονται εύκολα και εάν κάποιο απ’ αυτά εξαφανίζονταν ή κάποιο νέο εμφανίζονταν ή ορισμένα απ' αυτά μετακινούνταν ή εάν η λάμψη μερικών άλλαζε να γίνεται άμεσα αντιληπτό, μ' αυτόν τον τρόπο άφησε στην ανθρωπότητα τον ουρανό ολόκληρο ως κληρονομιά».
Η μυθολογία και ο πολιτισμός στους αρχαίους λαούς και κυρίως στην αρχαία Ελλάδα, ξεκινούσε από τη Γαία μητέρα και έφτανε στον Ουρανό πατέρα. Όσο περισσότερο και όσο καλύτερα «διάβαζαν» τον έναστρο ουρανό τόσο προόδευαν στα γράμματα, στις τέχνες, στην επιστήμη, στη φιλοσοφία, στην αρχιτεκτονική, στο εμπόριο, στην ναυτιλία, στη γεωργία..
Πολλά ουράνια σώματα είναι ορατά χωρίς όργανα, με γυμνό μάτι. Διακρίνουμε τους πλανήτες που βρίσκονται στη «γειτονιά» της Γης και τους αστερισμούς. Η θέαση είναι καλύτερη σε ανέφελη και ασέληνη νύκτα και σε μέρη χωρίς φώτα.
Πλανήτες: Σήμερα στο τέλος του Ιανουαρίου 2025 διακρίνουμε, από την Αθήνα στις 21.00 μ. μ. και μετά, τους πλανήτες: Αφροδίτη στη Δύση, Δία, στον αστερισμό του Ταύρου ( ο ταύρος ήταν ιερό και αγαπημένο ζώο του Διός και κυρίως στην Μινωική Κρήτη). Διακρίνουμε ακόμα τον Άρη στον αστερισμό των Διδύμων ( Gemini).
Ουράνια σώματα στον νυκτερινό ουρανό των Ιλισίων, δίπλα στο άλσος Συγγρού, τον Ιανουάριο του 2025. Ώρα παρατηρήσεων 21.00 -03.00.
Με γυμνό μάτι παρατηρούμε:
-Μέχρι τις ~21.30 η Αφροδίτη πάμφωτη στον Δυτικό ουρανό ετοιμάζεται να «βουτήξει, να δύσει». ( Το ρήμα βουτήξει το χρησιμοποιούσε ο φιλόσοφος Κορνήλιος Καστοριάδης.). Τους πλανήτες Δία και Άρη. Κατάλευκος, απαστράπτων ο Δίας, ο μεγαλύτερος των πλανητών στον αστερισμό του Ταύρου και ξανθός, πορφυρός, κόκκινος – πορτοκαλής ο Άρης στον αστερισμό των Διδύμων. (GEM,Gemini).
-Τους αστερισμούς: Μεγάλου Κυνός, Μικρού κυνός, Ωρίωνα, Ηριδανού, Ταύρου, Ηνιόχου, Μεγάλης Άρκτου, Μικρής Άρκτου, Κασσιόπης,
-Τους φωτεινούς απλανείς αστέρες: Σείριο, Προκύονα, Μπετελγκέζ, Ρίγκελ, Λαμπαδία (Αλντεμπαράν), Αίγα( Capella ή α του Ηνιόχου), Πολικό αστέρα..
-Τα τρία φωτεινά αστέρια της «ζώνης του Ωρίωνα» που η προέκταση της ευθείας που ορίζουν συναντά τον υπέρλαμπρο γαλάζιο Σείριο.
Τι τύχη! Από το μπαλκονάκι στα Ιλίσια να βλέπεις με γυμνό μάτι το λαμπρότερο αστέρι, τον απλανή γαλάζιο Σείριο και την ίδια στιγμή του δύο λαμπρότερους πλανήτες: Την Αφροδίτη και τον Δία. Και άλλα υπέρλαμπρα ουράνια σώματα όπως τον «ερυθρό» Άρη αλλά και τους απλανείς Μπετελγκέζ, Ρίγκελ, Πολικό αστέρα και πολλούς αστερισμούς. Μια γιγάντια, πανέμορφη, πάμφωτη, κινούμενη οθόνη που δε σε απογοητεύει ποτέ.
-Στα έπη του Ομήρου, Ιλιάδα και Οδύσσεια, αναφέρονται απλανείς αστέρες και αστερισμοί όπως: Μεγάλη Άρκτος, Ωρίων, Σείριος, Βοώτης, Πλειάδες, Υάδες.
ἀστέρ' ὀπωρινῷ ἐναλίγκιον, ὅς τε μάλιστα
λαμπρὸν παμφαίνῃσι λελουμένος ὠκεανοῖο• Ιλιάς, ραψωδία Ε`, στ. 5-6.
Ίδια με του φθινόπωρου το πάμφωτο αστέρι που λούζεται στ` Ωκεανού το δροσερό το κύμα.
Ο Όμηρος εδώ αναφέρεται στον υπέρλαμπρο Σείριο, το λαμπρότερο αστέρι στον νυκτερινό ουρανό, στον αμφιφανή αστερισμό του Μεγάλου Κυνός. Νομίσματα της αρχαίας Κέας παριστάνουν σκύλο με ακτίνες, αφού ο Σείριος λατρευόταν στην Κέα ως το σκυλί του μέγα κυνηγού Ωρίωνα που θεράπευε τα κυνικά καύματα με την εμφάνιση του κάθε Αύγουστο.
- Άρθουρ Κλαρκ: Η αστρονομία, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, διδάσκει στους ανθρώπους ταπεινοφροσύνη.
-Άρθουρ Κλαρκ: Το σύμπαν είναι γεμάτο από φωνές που καλούν από αστέρι σε αστέρι, σε αμέτρητες γλώσσες. Κάποια μέρα θα συμμετέχουμε σ’ αυτήν την κουβέντα.
- Άρθουρ Κλαρκ: Αν η διορατικότητα των Ελλήνων συμβάδιζε με την ιδιοφυΐα τους, τότε ίσως και η βιομηχανική επανάσταση να άρχιζε χίλια χρόνια πριν από τον Κολόμβο. Και στην εποχή μας τότε δεν θα προσπαθούσαμε να περιφερόμαστε απλώς γύρω από τη Σελήνη, αλλά θα είχαμε φθάσει και σε άλλους κοντινούς πλανήτες.
-Άρθουρ Κλαρκ: Είναι πολύ πιθανό οι αρχαίοι αστρολόγοι να το είχαν καταλάβει εντελώς ανάποδα, όταν πίστευαν ότι τα άστρα ελέγχουν τις μοίρες των ανθρώπων. Μπορεί να έρθει κάποια στιγμή που οι άνθρωποι θα ελέγχουν τη μοίρα των αστεριών.
-Χόρχε Λουίς Μπόρχες: Δεν υπάρχει λόγος να χτίσουμε έναν λαβύρινθο όταν ολόκληρο το σύμπαν είναι ένας λαβύρινθος.
-Henri Bergson: Το σύμπαν είναι μια μηχανή για την κατασκευή θεών.
1*. Αρχιτέκτων. Ιστορικός Αρχιτεκτονικής. Ιστορικός Τέχνης.
2*. Αφιερωμένο στους Ιωάννα – Μαρίνα, Ειρήνη, Κωνσταντίνο, Νίκο, Μπάμπη.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας