Με την αρχή του νέου χρόνου η Ελλάδα κατέλαβε μία θέση μεταξύ των δέκα μη μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών εκπροσωπώντας για τα επόμενα δύο χρόνια, μαζί με τη Δανία, την ομάδα των δυτικοευρωπαϊκών κρατών. Είναι η τρίτη φορά στη διάρκεια της λειτουργίας του Οργανισμού, ο οποίος φέτος συμπληρώνει τα 80 χρόνια του, που η Ελλάδα καταλαμβάνει αυτή τη θέση. Οι προηγούμενες ανατρέχουν η μεν πρώτη στο μακρινό παρελθόν (1952), η δε δεύτερη στο 2005. Μάλιστα τον προσεχή Μάιο θα είναι η σειρά της χώρας μας να ασκήσει, για έναν μήνα, καθήκοντα προέδρου του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Στη διάρκεια αυτών των ογδόντα ετών σημειώθηκαν κοσμογονικές αλλαγές στην κατανομή της διεθνούς ισχύος χωρίς αντίστοιχες αλλαγές στη δομή και λειτουργίες του οργανισμού, με εξαίρεση την αύξηση του αριθμού των μη μονίμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας από έξι σε δέκα (1965) και πολύ σημαντικότερο την αντικατάσταση της Ταϊβάν από τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας στη θέση του μόνιμου μέλους (1971).
Οι αλλαγές στον Χάρτη των Η.Ε. απαιτούν τη σύμφωνη γνώμη των δύο τρίτων των μελών του οργανισμού περιλαμβανομένων των πέντε μόνιμων μελών, που είναι περίπου αδιανόητο ότι θα συναινέσουν ποτέ στη μείωση της διεθνούς ισχύος τους. Ενώ στην περίοδο του διπολισμού μπορούσε π.χ. να εξασφαλιστεί συναίνεση στην αποστολή ειρηνευτικής δύναμης σε περιοχές εκτός του εδάφους των δύο συνασπισμών για την αποκατάσταση της ειρήνης, στη σημερινή εποχή, που οι συγκρούσεις γίνονται ολοκληρωτικές, ο ΟΗΕ κατά την άσκηση του κυρίως ρόλου του, δηλαδή της διαφύλαξης της διεθνούς ειρήνης, περιορίζεται στις παρεμβάσεις του γενικού γραμματέα του.
Ασφαλώς και δεν παραγνωρίζεται ο ρόλος των οργανώσεων που λειτουργούν υπό την αιγίδα των Η.Ε. για την άσκηση θεμελιωδών λειτουργιών της διεθνούς ζωής, από την προστασία της διεθνούς υγείας και της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς μέχρι την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ομως δεν πρέπει να λησμονείται ότι πρωταρχική αποστολή των Η.Ε. και ειδικότερα του Συμβουλίου Ασφαλείας είναι η προστασία της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας. Το όργανο αυτό αδυνατεί σήμερα να ανταποκριθεί στην αποστολή του και να τερματίσει τη ρωσο-ουκρανική σύγκρουση, τη γενοκτονία στη Γάζα, να εξομαλύνει τη σύγκρουση Κίνας - Ταϊβάν πριν ξεφύγει από κάθε έλεγχο, να απομακρύνει τον κίνδυνο ενός πολέμου με πυρηνικά όπλα.
Μία άλλη παράμετρος που πρέπει να συνεκτιμηθεί κατά την αξιολόγηση της ελληνικής συμμετοχής στο Συμβούλιο Ασφαλείας είναι η επικείμενη αλλαγή προέδρου στις ΗΠΑ. Η χώρα αυτή καλύπτει το 22% των ετήσιων δαπανών του ΟΗΕ. Από το τέλος της δεκαετίας του 1980 το αμερικανικό Κογκρέσο έχει επιβάλει με νόμο στην εκάστοτε κυβέρνηση να αφαιρεί από τη συνεισφορά των ΗΠΑ τα ποσά που δαπανώνται για την Παλαιστίνη. Ακόμη νομοθεσία του Κογκρέσου, από τη δεκαετία του 1990, απαγορεύει τη συνεισφορά οποιουδήποτε ποσού στα Η.Ε. ή στις εξειδικευμένες οργανώσεις που έχουν δεχτεί την Παλαιστίνη ως μέλος τους!
Σημειώνεται ότι όταν τον Μάιο του 2024 η Γενική Συνέλευση των Η.Ε. έδωσε στην Παλαιστίνη διευρυμένα δικαιώματα συμμετοχής στον οργανισμό, οι Ρεπουμπλικανοί, μέλη τόσο της Βουλής όσο και της Γερουσίας, ψήφισαν να ισχύσει αυτή η απαγόρευση και «σε οποιονδήποτε άλλο οργανισμό δίνει στην Παλαιστίνη δικαιώματα άλλα πέραν εκείνων του παρατηρητή». Δεν υπήρξαν εξελίξεις στο θέμα επειδή οι Ρεπουμπλικανοί δεν είχαν τις αναγκαίες πλειοψηφίες, πράγμα που δεν ισχύει μετά τις πρόσφατες αμερικανικές εκλογές. Μη καταβολή της ετήσιας εισφοράς στα Η.Ε. συνεπάγεται απώλεια δικαιώματος ψήφου στη Γενική Συνέλευση, όχι όμως στα άλλα όργανα των Η.Ε. περιλαμβανομένου του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Είναι λοιπόν καλοδεχούμενη η τοποθέτηση του Ελληνα Μόνιμου Αντιπροσώπου στο Συμβούλιο Ασφαλείας «υπέρ του τερματισμού της ανθρωπιστικής κρίσης και προστασίας των αμάχων» και η υπογράμμιση της κατάρρευσης των υπηρεσιών υγείας στη Γάζα, τοποθέτηση που ανέδειξε και η «Εφ.Συν.» στο φύλλο της 3.1.2025. Το ίδιο καλοδεχούμενη, αν και καθυστερημένη, είναι και η επισήμανση των «σοβαρών παραβιάσεων του Διεθνούς Ανθρωπιστικού Δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
Το βήμα του Συμβουλίου Ασφαλείας πρέπει να αξιοποιηθεί από μια χώρα που επιδιώκει την επίλυση του Κυπριακού και των διμερών διαφορών της με την Τουρκία μέσω διεθνών θεσμών και με την εφαρμογή κανόνων του Διεθνούς Δικαίου. Η χαμηλών τόνων πολιτική που τηρήθηκε απέναντι στην κρίση στη Γάζα αλλά και στον πόλεμο στην Ουκρανία δεν θα είναι συμβατή με τη συμμετοχή σε ένα όργανο όπως το Συμβούλιο Ασφαλείας, οι λειτουργίες και αποφάσεις του οποίου συγκεντρώνουν την προσοχή της διεθνούς κοινότητας και οδηγούν στην άμεση διεθνοποίηση των θέσεων κάθε μέλους.
Είναι περίπου βέβαιο ότι με την έναρξη της προεδρικής θητείας του Ντόναλντ Τραμπ στις 20 Ιανουαρίου ξεκινά μια περίοδος μεγάλης δοκιμασίας για τους διεθνείς θεσμούς, που έχουν ήδη αποδειχτεί ανεπαρκείς να χειριστούν κρίσεις που ελάχιστα απέχουν από έναν ολοκληρωτικό πόλεμο. Οι προκλήσεις για την ελληνική πολιτική ηγεσία και τη διπλωματική υπηρεσία θα είναι καθημερινές και τα παιχνίδια εντυπώσεων και αποπροσανατολισμού θα γίνονται όλο και περισσότερο αναξιόπιστα και αναποτελεσματικά.
* Πρώην πρέσβης εκ Προσωπικοτήτων και πρόεδρος της Επιτροπής Μονίμων Αντιπροσώπων του Συμβουλίου της Ευρώπης
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας