Σε όλα τα κοινωνικά προβλήματα που αφορούν παιδιά, η σημερινή κυβέρνηση αγνοεί βροντερά τις μοναδικές πολιτικές που διεθνώς έχουν θετικά αποτελέσματα και είναι αυτές της πρόληψης. Οπως και στο πρόβλημα της ενδοσχολικής βίας («Μέτρα για την αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας», άρθρο μου στην «Εφ.Συν.» 19/4/2024) έτσι και με τις προ ολίγων ημερών εξαγγελίες της «Εθνικής Στρατηγικής για την προστασία των ανηλίκων από τον εθισμό στο διαδίκτυο» η κυβέρνηση επιλέγει το ελάχιστο, το πιο φτηνό οικονομικά για την ίδια και το λιγότερο αποδοτικό μέτρο που απαιτείται για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα.
Επιλέγει δηλαδή ουσιαστικά να προτείνει (!) στους γονείς τον υποτιθέμενο έλεγχο των παιδιών από τους ίδιους μέσα από ψηφιακά εργαλεία (εφαρμογές), χωρίς να σχεδιάσει και να εφαρμόσει ένα εθνικό πρόγραμμα προληπτικής εκπαίδευσης των παιδιών σε θέματα ψηφιακού γραμματισμού, όπου θα υπάρχει διδασκαλία των ψηφιακών εργαλείων.
Με κατεύθυνση που θα ενισχύει την κριτική σκέψη των μαθητών και μαθητριών, θα τους διδάσκονται η προστασία των προσωπικών τους δεδομένων, η αναγνώριση ψευδών ειδήσεων, η ασφαλής πλοήγηση στο διαδίκτυο. Χωρίς να έχει σχεδιαστεί και εφαρμοστεί ένα εθνικό πρόγραμμα-καμπάνια ενημέρωσης/επιμόρφωσης των γονέων στα θέματα αυτά. Οι έρευνες παγκοσμίως συγκλίνουν πως είναι αναγκαία ο ενεργός ρόλος των καλά ενημερωμένων για το κάθε πρόβλημα γονέων και η καλή συνεργασία τους με αντίστοιχα καλά ενημερωμένους/επιμορφωμένους εκπαιδευτικούς. Γιατί οι γονείς αποτελούν το πρότυπο των παιδιών και βασική προϋπόθεση για τη λύση του προβλήματος είναι η καλύτερη δυνατή συνεργασία τους τόσο με τους εκπαιδευτικούς όσο και, το κυριότερο, με τα παιδιά τους για τα συγκεκριμένα ζητήματα.
Η επικέντρωση αποκλειστικά σε μέτρα ελέγχου συχνά οδηγεί σε παράκαμψη των περιορισμών αυτών από τα παιδιά, ενώ η θεσμοθέτηση προληπτικών μέτρων οδηγεί σε σταθερότερη αλλαγή συμπεριφοράς των παιδιών, γιατί κατανοούν το πρόβλημα χωρίς να τους επιβάλλονται «λύσεις». Βέβαια η πρόληψη είναι δαπανηρή για το κράτος (επιμορφώσεις γονέων και εκπαιδευτικών, καμπάνιες, υποστήριξη ψυχικής υγείας παιδιών), ενώ ο «έλεγχος» που εξήγγειλε η κυβέρνηση ως εθνική στρατηγική απλά πετά το μπαλάκι στους γονείς μέσα από τη μηχανιστική χρήση κάποιων εφαρμογών που καλούνται να αξιοποιήσουν μόνοι τους.
Βλέποντας πιο συγκεκριμένα τη διεθνή εμπειρία, η Φινλανδία και η Σουηδία θεωρούνται πρωτοπόρες στην αντιμετώπιση της κακής χρήσης των κοινωνικών δικτύων από τα παιδιά, με ιδιαίτερη έμφαση στην εκπαίδευση, την ενίσχυση της ψηφιακής παιδείας και την υποστήριξη της ψυχικής υγείας των παιδιών. Εχουν αποδείξει ότι η πρόληψη είναι η πιο αποδοτική στρατηγική, καθώς χτίζει δεξιότητες και προωθεί τη συνειδητή χρήση των κοινωνικών δικτύων. Με την προώθηση προγραμμάτων που ενθαρρύνουν τη διαχείριση του χρόνου τους μπροστά σε οθόνες και στηρίζουν την ψυχική τους υγεία, αποτρέπονται η εξάρτησή τους από τα social media και οι αρνητικές επιπτώσεις, όπως η κατάθλιψη και το άγχος. Στα σχολεία τους εργάζονται ψυχολόγοι και σύμβουλοι που βοηθούν τους μαθητές να διαχειριστούν ζητήματα όπως ο διαδικτυακός εκφοβισμός (cyberbullying) και η υπερβολική χρήση των social media. Η ενημέρωση και συμμετοχή των γονέων και η εκπαίδευση στα σχολεία διαμορφώνουν ένα περιβάλλον υποστήριξης για τα παιδιά.
Τα προγράμματα που εφαρμόζονται στις χώρες αυτές έχουν δείξει ότι η εμπλοκή της οικογένειας και της εκπαίδευσης είναι πιο αποδοτική από τις απαγορεύσεις. Διεξάγονται δωρεάν σεμινάρια και workshops όπου οι γονείς μαθαίνουν και πώς να χρησιμοποιούν εργαλεία γονικού ελέγχου, αλλά και πώς να δημιουργούν «οικογενειακές συμφωνίες» με τα παιδιά τους για τη χρήση των social media. Οι «οικογενειακές συμφωνίες» είναι ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται για να θέσει κανόνες, όρια και κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της τεχνολογίας από τα μέλη μιας οικογένειας, ιδιαίτερα τα παιδιά.
Οι συμφωνίες αυτές συνήθως αποτελούν μέρος μιας συνεργατικής προσέγγισης μεταξύ γονέων και παιδιών για τη διαχείριση της ψηφιακής ζωής και την προώθηση της ασφαλούς και υπεύθυνης χρήσης του διαδικτύου. Η «καταστολή» (έλεγχος), όπως αυτή που προτείνει στους γονείς η ελληνική κυβέρνηση, δεν είναι συνήθως αποτελεσματική, δεν αντιμετωπίζει μόνιμα το πρόβλημα, παρά σε ορισμένες περιπτώσεις έχει βραχυπρόθεσμα μόνο αποτελέσματα.
Η απαγόρευση πρόσβασης σε επικίνδυνες εφαρμογές ή η αυστηρή παρακολούθηση μπορεί να αποτρέψει στιγμιαία προβλήματα όπως ο διαδικτυακός εκφοβισμός, η παρενόχληση ή η πρόσβαση σε ακατάλληλο περιεχόμενο. Σε περιπτώσεις σοβαρής εξάρτησης, οι περιορισμοί χρόνου χρήσης και η χρήση εργαλείων γονικού ελέγχου μπορούν να αξιοποιηθούν προσωρινά και μόνο για την αποκατάσταση μιας ισορροπίας. Το πρόβλημα όμως θα συνεχίζει να υπάρχει αμείωτο. Φυσικά δεν περιμέναμε από τον κύριο Μητσοτάκη κάτι διαφορετικό από τσάμπα «λύσεις»που στηρίζονται στην ατομική ευθύνη και μόνο!
* Εκπαιδευτικός, πρώην διευθυντής αναπληρωτή υπουργού Παιδείας
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας