«Προθέσεις» και «μελήματα»

Πρόκειται, άλλωστε, για ένα θέμα διαρκούς προσκηνίου και αδιάλειπτης επικαιρότητας, συνεπεία, πέραν της ασύλληπτης τραγικότητάς του, και των αναδειχθέντων και εξακολουθούντων να εγείρονται γι’ αυτό ποικιλοειδών ζητημάτων και ερωτημάτων, που, αν μη τι άλλο και κατ’ ελάχιστον, κοινωνική σύννοια και περίσκεψη διεγείρουν.

«Πρόθεση της Κυβέρνησης, όπως και όλων των Ελλήνων πολιτών, είναι να διερευνηθεί και να φωτιστεί πλήρως κάθε πτυχή της υπόθεσης με το δυστύχημα των Τεμπών», αναφέρεται, μεταξύ άλλων, σε απάντηση του υπουργείου Δικαιοσύνης στο πλαίσιο σχετικού Κοινοβουλευτικού Ελέγχου, με την προσθήκη ότι «Μέλημά μας είναι οι ένοχοι να τιμωρηθούν κι αυτό θα γίνει με τη λειτουργία των θεσμών, που εγγυάται η Πολιτεία».

Βεβαίως, δεν συνιστά σκοπό του παρόντος η σκεπτικιστική προσέγγιση της ώς άνω απάντησης ως προς τη θεσμική συμβατότητα του συγκεκριμένου περιεχομένου της, τούτο δε κυρίως και πρωτίστως λόγω της τελευταίας περικοπής της, κατά την οποίαν «και αυτό θα γίνει με τη λειτουργία των θεσμών, που εγγυάται η Πολιτεία».

Ωστόσο και εν προκειμένω προθέσεις, διαθέσεις, επιθυμίες, βουλήματα και μελήματα τρίτων στερούνται κάθε ουσιαστικής σημασίας, είναι, πολύ ή λίγο, αδιάφορα και κατά το μάλλον ή ήττον παρέλκουν.

Μοναδικό κρίσιμο και αποφασιστικό μέγεθος είναι και παραμένει η αληθής ανεξάρτητη δικαστική βούληση, το ψυχικό σθένος και το δικαστικό φρόνημα των επιλαμβανομένων δικαστικών λειτουργών, που, μακράν και ασχέτως θεωρητικών βερμπαλισμών, εμπράκτως επί του πεδίου δοκιμάζονται και αναλόγως «προσημοδοτούνται» θετικά ή αρνητικά.

Δομικές βασικές συνιστώσες του χαρακτήρα και της προσωπικότητας του δικαστικού λειτουργού δεν εξαρτώνται από τις προθέσεις της εκάστοτε κυβέρνησης και δεν εγγυάται την ύπαρξή τους, με μόνη τη θεσμική πρόβλεψή τους, η Πολιτεία.

Συνιστούν χαρακτηριστικά «εκ των ων ουκ άνευ» για την ευόδωση και καταξίωση της δικαστικής λειτουργίας, υπό διαρκή δοκιμασία πιστοποίησης και επαλήθευσής τους τελούντα, ιδίως επί υποθέσεων υψηλής ερευνητικής διακύβευσης και ανοικτού διαγνωστικού ρίσκου, που προσεγγίζουν τις παρυφές ή εκτείνονται εν δυνάμει και στους τομείς δράσης του σκληρού πυρήνα της Εκτελεστικής Εξουσίας.

Είναι τότε που ο δικαστικός λειτουργός καλείται να αναδειχθεί σε αληθινό θεματοφύλακα και να δώσει σάρκα και οστά στις θεσμικές προβλέψεις για τη λειτουργική του ανεξαρτησία.

Τότε που έκπληκτος, την πρώτη φορά, συνειδητοποιεί πόσο ανηφορικός, αντίξοος και μοναχικός είναι ο δρόμος του, χωρίς συμπαγές και αρραγές μέτωπο, κόντρα πλειστάκις σε απροκαλύπτως ή συγκεκαλυμμένως και υπό «μανδύαν» δρώντες και μη βουλομένους την αμφισβήτηση της κυριαρχίας τους και του απόλυτου ελέγχου τους επί των θεσμών.

Οπως άλλωστε αυτό πολλές φορές έχει συμβεί και στην απώτερη ιστορική διαδρομή, σε σκοτεινές περιόδους ανεξέλεγκτου αυταρχισμού και αληθινού κοινωνικοπολιτικού ζόφου, όταν φωτεινά μετέωρα δικαστικές βουλήσεις όρθωσαν το ανάστημά τους και αγνόησαν κυριαρχούσες και κατευθυνόμενες προθέσεις και μελήματα ερέβους και δολίου παρασκηνίου της εποχής.

Βεβαίως, ευχάριστες και ευπρόσδεκτες (και επί θεμάτων δικαιοσύνης) οι «προθέσεις» και καλοδεχούμενα τα συναφή «μελήματα» και της εκτελεστικής εξουσίας, κατά το σκέλος που αφορούν, ειδικότερα και γενικότερα, το συλλογικό όργανο της εκάστοτε κυβέρνησης, εάν και εφ’ όσον διαπνέονται από θετικού θεσμικού προσανατολισμού ευθύτητα και καθαρότητα. Δεν τους αποδίδουμε, ισοπεδωτικώς και πάντα, μόνο φραστική αξία και ουσιαστική ανειλικρίνεια.

Ωστόσο και δυστυχώς, ο τρόπος που οι «προθέσεις» αυτές και τα αντίστοιχα «μελήματα» εκδηλούνται και εκφράζονται κατά την εφαρμογή του νόμου περί της ποινικής ευθύνης των υπουργών, με κριτήρια αυστηρώς μικρόπνοου κοντόθωρου μικροπολιτικού συμφέροντος και τέτοια κομματικών ή συναφών κυβερνητικών πλειοψηφιών, συγκρούεται ευθέως με την απροκατάληπτη προσέγγισή τους και τη θετική θεώρησή τους, χωρίς δυσμενή εκ των προτέρων επηρεασμό.

Περαιτέρω, για τον ίδιο λόγο και για τον πλέον καλόπιστο παρατηρητή, «προθέσεις» και «μελήματα» για τα οποία πρόκειται εντόνως αυτοϋπονομεύονται, αποδυναμούνται και συνευτελίζονται, μαζί με τον ανήκεστο ευτελισμό γνωστών και τετριμμένων βερμπαλιστικών εκφράσεων και αναντίστοιχων προς την ακολουθούμενη πρακτική μεγαλοστομιών που τα συνοδεύουν, κατά σχεδόν «πάγιον έθος» στις περιπτώσεις αυτές. (Το ερευνητικό «μαχαίρι» καθοδηγείται κατά κανόνα από πολιτικοκομματικής σκοπιμότητας χέρι, με αμφιλεγόμενη αιχμηρότητα και για τις «σάρκες» ακόμη, και παρά τα συνήθως λεγόμενα φαίνεται να αποστρέφεται το «κόκαλο», από το οποίο και σε κάθε περίπτωση δεν έλκεται.)

*Αντεισαγγελέας Αρείου Πάγου ε.τ.