Η επέτειος των 50 χρόνων από τη Μεταπολίτευση προκάλεσε εκδηλώσεις και συνέδρια. Δεν υπήρξε ενθουσιασμός, αλλά τουλάχιστον προβληματισμός. Kεντρική ιδέα υπήρξε πως πήγαμε καλά στα ζητήματα δημοκρατίας, αλλά αστοχήσαμε στην οικονομία. Το αποτέλεσμα είναι μια δημοκρατική χώρα βαλτωμένη στην οικονομική καχεξία, που έφτασε στα όρια της οικονομικής καταστροφής και πλήρωσε το μεγαλύτερο τίμημα σε ανθρώπινο δυναμικό μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τη μετανάστευση της δεκαετίας του '50 με την αποδημία εκατοντάδων χιλιάδων μελών της.
Πλάνη! Η οικονομική καχεξία είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη ρηχή δημοκρατία και τα εμφανή προβλήματα διαφάνειας που έχει αφήσει στην πολιτική και οικονομική ζωή. Η δημοκρατία στην Ελλάδα σε σχέση με άλλες (την οικονομία των οποίων ζηλεύει) αποκλίνει! Συγκλίνει με εκείνων που την προλαβαίνουν, δηλαδή τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία. Ιδιαίτερα, αν υπάρξει συγκριτική αποτίμηση με τα μέσα της δεκαετίας του '70, η θεσμική απόκλιση της χώρας είναι πραγματικός καθρέφτης της οικονομικής επιδείνωσης. Μετά τη Μεταπολίτευση η Ελλάς σε δύο χρόνια πλησίασε το ευρωπαϊκό δημοκρατικό κεκτημένο. Εκανε εκλογές ελεύθερες, έλυσε το πολιτειακό, απέκτησε Σύνταγμα και σύντομα σοσιαλιστική κυβέρνηση ανατρέποντας παλαιότερες δυσλειτουργίες και φοβίες. Φαινόταν να συμπορεύεται με τις εξελίξεις. Τα πράγματα όμως γρήγορα στράβωσαν. Γιατί;
Διότι η χώρα δεν διέθετε/διαθέτει ούτε καλλιέργεια ούτε διάθεση ουσιαστικής δημοκρατίας και διαφάνειας. Οι δομές της δεν υπήρξαν ποτέ δημοκρατικές με πρώτα τα πολιτικά κόμματα. Τα καθεστωτικά άλλωστε και χωρίς εσωτερική δημοκρατία κόμματα, ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ., είναι καταχρεωμένα – λογιστικά χρεοκοπημένα! Η φενάκη πως η διεξαγωγή εκλογών σημαίνει δημοκρατία (οι Ερντογάν και Πούτιν είναι δημοκράτες;) οδήγησε στην πλήρη αποτυχία της εμβάθυνσής της, η οποία δεν έχει πετύχει θεμελιώδεις στόχους ώριμων δημοκρατιών και πετυχημένων οικονομιών. Το παράδειγμα της παρουσίας γυναικών στο πολιτικό σύστημα είναι ενδεικτικό. Ενώ το δημογραφικό πιέζει για την ένταξη περισσότερων γυναικών στην εργασία, η απουσία γυναικών στην πολιτική είναι τριτοκοσμική. Στις 39 εκλογές περιφερειαρχών εκλέχτηκαν μόνο τρεις γυναίκες (που δεν επανεκλέχτηκαν) και δεν υπάρχει γυναίκα δήμαρχος σε μείζονα δήμο! Είναι η παρουσία γυναικών στην πολιτική δείκτης εμβάθυνσης της δημοκρατίας; Βεβαίως! Αναφέρθηκε πουθενά και συζητήθηκε και ως αιτία οικονομικής υστέρησης; Οχι, αν και είναι!
Η περιφερειακή ανάπτυξη με πραγματική αποκέντρωση είναι άλλος ένας δείκτης. Είναι και ενθαρρυντική της ανάπτυξης; Αν εξετάσουμε τις χώρες με υψηλό επίπεδο ζωής και προηγμένη οικονομία, θα δούμε πως όλες έχουν προωθημένη αποκέντρωση στα όρια της ομοσπονδίας (π.χ. η Αυστρία παρά το μέγεθός της). Τι φέρνει το συγκεντρωτικό κράτος των Αθηνών και το συνονθύλευμα της Θεσσαλονίκης; Αδιαφάνεια και διαφθορά και μαζί τους τεράστιους πόρους για τη λειτουργία τους, που προσελκύουν και άλλους ανθρώπους. Αποτέλεσμα, η χώρα ουσιαστικά κυβερνιέται από μια κλειστή ομάδα Αθηνών με συμπεριφορά αναποτελεσματικής αποικιοκρατίας στην περιφέρεια. Δεν πρόκειται απλώς για ζήτημα δημοκρατίας, αποτελεί θεμελιώδες αίτιο της αναπτυξιακής αδυναμίας.
Υπάρχει δημοκρατία χωρίς αποτελεσματική δικαιοσύνη; Είναι μόνο η καθυστέρηση απονομής; Σε πόσες χώρες με θεσμική δημοκρατία πρόεδρος ανωτάτου δικαστηρίου θα ανεχόταν την επίσκεψη υπουργού-διαδίκου στο γραφείο της και μετά τη συνταξιοδότησή της θα αναλάμβανε έμμισθη θέση; Υπάρχει περίπτωση σοβαρή εταιρεία να κάνει επενδύσεις όταν γνωρίζει την ποιότητα μηχανισμών και ανθρώπων στη Δικαιοσύνη; Και γιατί δεν βελτιώνεται η κατάσταση εδώ και 50 χρόνια, αλλά υπάρχει αίσθηση επιδείνωσης; Είμαστε φυλετικά «άδικοι» ή η απουσία βαθιάς δημοκρατίας δεν επιτρέπει τη λειτουργία μιας αναπτυξιακής Δικαιοσύνης;
Η χαμηλή ποιότητα της δημοκρατίας, όπως φάνηκε και στο ζήτημα των υποκλοπών (Θα άντεχε πρωθυπουργός σε δημοκρατικές χώρες; Πώς αφανίστηκε ο πολυδιαφημισμένος αστέρας της Χριστιανοδημοκρατίας Σεμπάστιαν Κουρτς σε μια νύχτα;!), βρίσκεται και στη βάση της υπερχρέωσης της χώρας. Ποια δημοκρατική αρχή επιτρέπει τον δανεισμό του κράτους και των παρακλαδιών του χωρίς διαφάνεια και έλεγχο; Δεν είναι βαθιά αντιδημοκρατική η απουσία αξιόπιστων στατιστικών και διαφάνειας των δαπανών; Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης διανέμονται άραγε με διαφάνεια; Οι διεθνείς μελέτες είναι ξεκάθαρες στο ζήτημα (Παγκόσμια Τράπεζα, Making Politics Work for Development: Harnessing Transparency and Citizen Engagement 2024. Θα μπορούσε να μεταφραστεί και να διανεμηθεί… στους βουλευτές).
Εκεί όμως που η χώρα φανερώνει τον συγκλονιστικού βαθμού πολιτικό της πρωτογονισμό είναι στο επίπεδο των πρωθυπουργών. Στα 50 χρόνια της Μεταπολίτευσης πάνω από το 70% του χρόνου στο μέγαρο Μαξίμου, στο κέντρο δηλαδή μιας ατελούς δημοκρατίας, είναι εγκατεστημένοι εκπρόσωποι τριών οικογενειών! Καραμανλή, Παπανδρέου και Μητσοτάκη. Πώς είναι δυνατόν να αναμένει κάποιος δημοκρατικό καπιταλισμό από μια πολιτική φεουδαρχία; Υπάρχει αντίστοιχο σε χώρα του ΟΟΣΑ; Υπάρχει παγκόσμιο ανάλογο; Οπως κατείχαμε το παγκόσμιο ρεκόρ στο χρέος, έτσι και στον πολιτικό νεποτισμό. Αμεσα συνδεδεμένα!
Η περίοδος από το 1974, ίσως η πιο ήρεμη στην ιστορία του κράτους, χωρίς πραξικοπήματα, εμφυλίους ή διεθνείς συρράξεις, κλείνει με έντονη την πίκρα και την απογοήτευση για την κατάστασή μας και για το τι θα μπορούσαμε να είμαστε, κυρίως στην οικονομία. Λάθος! Είμαστε μια υπανάπτυκτη δημοκρατικά κοινωνία που αποτυγχάνει ως εκ τούτου και στην οικονομία.
*Αρχαιολόγος
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας