To «Err is Human: Building a safer health system» είναι μία έκθεση-ορόσημο που δημοσιεύτηκε το 2000 από το Ινστιτούτο Ιατρικής των ΗΠΑ, που είχε αποτέλεσμα την αυξημένη ευαισθητοποίηση για τα ιατρικά λάθη. Η έκθεση ονομάστηκε και «πρωτοποριακή» επειδή υποδηλώνει ότι το 2%-4% όλων των θανάτων προκαλούνται από ιατρικά λάθη. Η αιτία των ιατρικών λαθών είναι πολυπαραγοντική, η διερεύνηση και η επίλυση των οποίων είναι απαραίτητη ώστε να βελτιωθεί η φροντίδα των ασθενών.
Το 2008 ο D. Berwick, καθηγητής Πολιτικής και Δημόσιας Υγείας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Harvard, δήλωσε ότι το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης θα μπορούσε να βελτιωθεί μόνο εάν επικεντρωνόταν σε 3 στόχους: βελτίωση της εμπειρίας της φροντίδας των ασθενών, βελτίωση της υγείας των πληθυσμών και μείωση του κατά κεφαλήν κόστους υγειονομικής περίθαλψης. Ο τριπλός αυτός στόχος, αν και επινοήθηκε στις ΗΠΑ, έχει υιοθετηθεί ως ένα σύνολο αρχών για τη μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας σε πολλούς οργανισμούς σε όλο τον κόσμο. Η επιτυχής επίτευξη του τριπλού στόχου απαιτεί εξαιρετικά αποτελεσματικούς οργανισμούς υγειονομικής περίθαλψης, η ραχοκοκαλιά των οποίων είναι ένα αφοσιωμένο και παραγωγικό εργατικό δυναμικό.
Πιο πρόσφατα, από το 2016, ένα νέο θέμα είχε αρχίσει επιτακτικά να αναδύεται: η Υγεία και η Ασφάλεια όσων παρέχουν υγειονομική περίθαλψη –από γιατρούς και νοσηλευτές μέχρι διοικητικό και υπηρεσιακό προσωπικό– μπορεί να επηρεάσουν την υγεία και την ασφάλεια των ασθενών. Γίνεται σαφές ότι οι εργαζόμενοι σε αυτόν τον τομέα υψηλού στρες, και μάλιστα όπως το ανέδειξε σε όλους η πανδημία Covid-19, είναι και οι ίδιοι επιρρεπείς σε μεγάλη ποικιλία κινδύνων για την υγεία τους, που κυμαίνονται από μυοσκελετικά προβλήματα και κατάθλιψη μέχρι επαγγελματική εξουθένωση και μετατραυματικό στρες (φόβος για επικείμενο θάνατο λόγω έκθεσης στο βλαβερό αντικείμενο).
Οι εργασιακοί στρεσογόνοι παράγοντες που σχετίζονται με την κακή υγεία μεταξύ των εργαζομένων στον τομέα της υγείας περιλαμβάνουν υπερφόρτωση εργασίας, πίεση στην εργασία, έλλειψη συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων, κακή κοινωνική υποστήριξη, μη υποστηρικτική ηγεσία, έλλειψη επικοινωνίας και ανατροφοδότησης, ελλείψεις προσωπικού και απρόβλεπτη στελέχωση, έλλειψη προγραμματισμού, πολλές ώρες εργασίας και σύγκρουση μεταξύ των εργασιακών και οικογενειακών τους απαιτήσεων.
Ολοι αυτοί οι παράγοντες επηρεάζουν την ψυχολογική ευημερία των εργαζομένων, ενώ επηρεάζουν και τη φροντίδα των ασθενών. Η εξουθένωση σχετίζεται με ιατρικά λάθη και μειωμένη ενσυναίσθηση, με αποτέλεσμα οι γιατροί να εγκαταλείπουν πρόωρα το επάγγελμα. Μελέτες δείχνουν ότι ο επιπολασμός της κατάθλιψης για τους γιατρούς ήταν στο 39% και για τους νοσηλευτές πρωτοβάθμιας περίθαλψης 23-31%, ενώ το 12,9% των ανδρών γιατρών και το 21,4% των γυναικών γιατρών πληρούσαν τα κριτήρια για κατάχρηση αλκοόλ. Μελέτες επίσης δείχνουν ότι η υγειονομική περίθαλψη είναι η πλέον επικίνδυνη εργασία στις ΗΠΑ, με το ποσοστό τραυματισμών και ασθενειών στα νοσοκομεία να αποδεικνύεται σχεδόν διπλάσιο από το ανάλογο ποσοστό στην ιδιωτική βιομηχανία στο σύνολό της, και υψηλότερο από τα ανάλογα ποσοστά στις κατασκευές και στη μεταποίηση.
Επομένως, υπάρχει ανάγκη να επεκταθεί ο τριπλός στόχος για ένα λειτουργικό, ασφαλές και αποδοτικό σύστημα υγείας σε ακόμη έναν στόχο, τετραπλό πλέον, ο οποίος περιλαμβάνει τη βελτίωση της επαγγελματικής ζωής και της ευημερίας των παρόχων υγειονομικής περίθαλψης. Στο επίκεντρο αυτού του 4ου στόχου αναπτύσσεται πλέον η έννοια της ασφάλειας και της ευεξίας των εργαζομένων στον τομέα της υγείας, μία έννοια που περιλαμβάνει ευρύ φάσμα παραγόντων που συμβάλλουν στη βέλτιστη λειτουργία αυτών, που συνίσταται σε σωματική και ψυχολογική ασφάλεια, ενισχυμένη ατομική υγεία και δημιουργία καλώς σχεδιασμένου υποστηρικτικού εργασιακού περιβάλλοντος.
Επί αιώνες, η κουλτούρα της υγειονομικής περίθαλψης είναι επικεντρωμένη στον ασθενή, ενώ η εκπαίδευση γιατρών και νοσηλευτών έχει αποδώσει ιστορικά την έμφαση στην αυτοφροντίδα. Οι πόροι κατανέμονται κυρίως για την κάλυψη των αναγκών των ασθενών και της ιατρικής τεχνολογίας, αφήνοντας συχνά αδιάφορα την ασφάλεια του προσωπικού και την ποιότητα της επαγγελματικής ζωής, μη αναγνωρίζοντας τα «βαρέα και ανθυγιεινά», έχοντας τις χαμηλότερες οικονομικές απολαβές και προσδίδοντάς τους το «επιπλέον» άγχος της εργασιακής ευθύνης λόγω μη προσλήψεων.
Απαιτείται λοιπόν ένας νέος τρόπος σκέψης, ένα όραμα και μια αλλαγή κουλτούρας, στην οποία οι χαράσσοντες την πολιτική της υγειονομικής περίθαλψης για όλους να δίνουν έμφαση στη διασφάλιση της υγείας και της ασφάλειας των ασθενών, αλλά και της υγείας, της ασφάλειας και της ποιοτικής λειτουργίας των εργαζομένων τους, γιατί «ένα σύστημα υγείας πρώτα απ’ όλα είναι οι άνθρωποί του».
* Γιατρός, Νομαρχιακή Επιτροπή Υγείας,, ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας