Η ενίσχυση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας τα τελευταία πενήντα χρόνια στηρίχθηκε στην ενσωμάτωση των ψηφιακών διαδικασιών και των τεχνολογικών εξελίξεων στην άσκηση οικονομικής δραστηριότητας και στις διαδικασίες παραγωγής της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Η πρόσφατη έκθεση Ντράγκι επιβεβαιώνει τη σημασία της ψηφιοποίησης στις μετασχηματιστικές διαδικασίες των σύγχρονων οικονομιών, θέτοντας ως προτεραιότητα την ανάπτυξη των προηγμένων τεχνολογιών για τη διασφάλιση ανταγωνιστικότητας, συνοχής, οικονομικής ασφάλειας και στρατηγικής αυτονομίας.
Στην Ελλάδα, αντιθέτως, η μεταπολιτευτική παρακαταθήκη συνδέεται με μια αναιμική ανάπτυξη που χαρακτηρίζεται από μακροχρόνια στασιμότητα και χαμηλή ανταγωνιστικότητα σε όρους παραγωγής, επενδύσεων, δεξιοτήτων, καινοτομίας, εργασίας, εμπορικών συναλλαγών. Η προσκόλληση σε ένα παρωχημένο και ελλειμματικό αναπτυξιακό υπόδειγμα, σε συνδυασμό με τις οικονομικές επιλογές που ακολουθήθηκαν κατά την Γ’ Ελληνική Δημοκρατία, απέτρεψαν την έγκαιρη και αποτελεσματική ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών και της αυτοματοποίησης στην παραγωγική διαδικασία, επηρεάζοντας δυσμενώς μια σειρά από ζητήματα (π.χ. υψηλό κόστος παραγωγής, μειωμένες προοπτικές καινοτομίας που εμποδίζουν την είσοδο προϊόντων και υπηρεσιών σε νέες αγορές, αδυναμία προσέλκυσης παραγωγικών επενδύσεων, ανεπαρκής ψηφιακή αναβάθμιση επιχειρήσεων, ψηφιακός αναλφαβητισμός του εργατικού δυναμικού, υποβάθμιση της θέσης της χώρας στον διεθνή καταμερισμό εργασίας).
Η συνθήκη της ψηφιοποίησης επομένως -όπως και η επίτευξη της πράσινης μετάβασης- αποτελεί το κεντρικό πρόταγμα για την αναδιάρθρωση της παραγωγικής βάσης, την υιοθέτηση ενός νέου οικονομικού παραδείγματος και τον συνολικό μετασχηματισμό των σύγχρονων κοινωνιών. Στη νέα ψηφιακή οικονομία ωστόσο, το βιομηχανικό υπόδειγμα της Ε.Ε., όπως αυτό έχει διαμορφωθεί διαχρονικά (αυξημένες εισαγωγές προηγμένων τεχνολογιών και εξαγωγές από τους κλάδους αυτοκινητοβιομηχανίας, χημικών και μόδας), δεν μπορεί να ανταποκριθεί στους σημερινούς ρυθμούς τεχνολογικών αλλαγών καθώς η Ε.Ε. αδυνατεί να επωφεληθεί από τις οικονομίες κλίμακας σε προηγμένες τεχνολογίες και έρχεται αντιμέτωπη με τον κίνδυνο απώλειας αξίας. Εν προκειμένω, αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με την έκθεση Ντράγκι, το 70% της νέας αξίας που θα δημιουργηθεί στην παγκόσμια οικονομία τα επόμενα δέκα έτη θα είναι εντάσεως τεχνολογίας και ψηφιοποίησης.
Η ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης σήμερα πλήττεται από έναν συνδυασμό παραγόντων που συνδέονται με την υστέρησή της στον τομέα της έρευνας, της καινοτομίας και της ανάπτυξης (R&D) σε σύγκριση με τις ΗΠΑ και την Κίνα, καθώς και με το χαμηλότερο επίπεδο επενδύσεων και δαπανών. Οι δραστηριότητες καινοτομίας επικεντρώνονται σε τομείς μεσαίας και χαμηλής τεχνολογικής έντασης, εξέλιξη που οδηγεί σε μια «παγίδα μεσαίας τεχνολογίας», ενώ εξίσου αποδυναμωμένη είναι η θέση της Ε.Ε. στις ψηφιακές πλατφόρμες και στις υπηρεσίες cloud, όπου κυριαρχούν αμερικανικές και κινεζικές εταιρείες. Η υστέρηση σε όρους ενσωμάτωσης και χρηματοδότησης επεκτείνεται και στην Τεχνητή Νοημοσύνη, ενώ η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού και η εξάρτηση από μοντέλα που έχουν αναπτυχθεί εκτός Ε.Ε. υπονομεύουν την ενωσιακή δυναμική και απειλούν τη στρατηγική αυτονομία της Ε.Ε.
Η σωρευτική θεώρηση των ανωτέρω υποδηλώνει ότι η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της Ε.Ε. εξαρτάται από την αύξηση της βιομηχανικής ισχύος και της τεχνολογικής αυτονομίας. Οι ενωσιακές πολιτικές για την ψηφιοποίηση πρέπει να θέσουν στον πυρήνα τους τομείς όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη και οι Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών, τα ευρυζωνικά δίκτυα υψηλής ταχύτητας και τον συναφή εξοπλισμό, υποδομές και λογισμικό για αυτά και, τέλος, τους ημιαγωγούς ως τον κινητήριο μοχλό για την αλυσίδα αξίας των ηλεκτρονικών ειδών.
Ο μετασχηματισμός της παγκόσμιας οικονομίας προς την κατεύθυνση της ψηφιοποίησης και της απανθρακοποίησης γεννά ερωτήματα για την Ελλάδα και για το πώς θα καταφέρει -ή και όχι- να αξιοποιήσει τη μεταπολιτευτική της εμπειρία για να οικοδομήσει ένα νέο παραγωγικό μοντέλο που θα ενσωματώνει τις ψηφιακές τεχνολογίες, θα εξασφαλίζει την αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων, θα προωθεί την πράσινη καινοτομία και θα υποστηρίζει τη βιώσιμη ανάπτυξη, ενισχύοντας την ανταγωνιστική της θέση στο νέο ψηφιοποιημένο διεθνές περιβάλλον.
* Επιστημονική συνεργάτιδα Ινστιτούτου ΕΝΑ, MSc Oικονομικά & Δίκαιο στις Ενεργειακές Αγορές, MSc Ευρωπαϊκό Δίκαιο & Πολιτική
🔴 Αρθρο ενόψει του συνεδρίου του ΕΝΑ «1974-2024: η εποχή της δημοκρατίας και το μέλλον της», 15 και 16 Νοεμβρίου 2024, στο κτίριο της ΕΣΗΕΑ – Δείτε περισσότερα στο www.enainstitute.org
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας