«Πληρώνουμε» την αναβλητικότητα πολλών δεκαετιών ως προς την επίλυση των προβλημάτων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, λόγω φόβου για πολιτικό κόστος. Αν δεν επιλυθούν ελληνοτουρκικές διαφορές και Κυπριακό, κάθε νέο ζήτημα -όπως των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών (ΑΟΖ)- θα μας φέρνει ένα βήμα πριν από το χείλος του γκρεμού.
Δεν χρειαζόμαστε «διάλογο για τον διάλογο». Ούτε για να ροκανίζουμε τον χρόνο ούτε για το θεαθήναι. Αλλά για διευθέτηση των εκκρεμών ζητημάτων. Από εκεί και πέρα, υπάρχει το θέμα της πολιτικής βούλησης και στις δύο πλευρές. Η κοινή γνώμη και στις δύο χώρες έχει διαπαιδαγωγηθεί με μονόπλευρο τρόπο, που δεν διευκολύνει τη συμφωνία.
Κανένα κράτος δεν έχει από μόνο του, ή μπορεί να δηλώσει από μόνο του, όρια της ΑΟΖ. ΑΟΖ προκύπτει, όταν και εφόσον γειτονικά παράκτια κράτη συμφωνήσουν μεταξύ τους θαλάσσια σύνορα και κατ’ επέκταση ΑΟΖ, καταγράψουν τις «συντεταγμένες» και τις καταθέσουν μαζί με χάρτες στην αρμόδια Επιτροπή του Δικαίου της Θάλασσας των Ηνωμένων Εθνών. Τότε, και μόνο τότε, τα κράτη αποκτούν ΑΟΖ. Η δήλωση απόκτησης ΑΟΖ εκφράζεται μέσα από τη συμφωνία καθορισμού περιοχής άσκησης δικαιωμάτων. Οι συμφωνίες πρέπει ήδη να υπάρχουν, για να ασκηθεί το δικαίωμα. Μονομερής κατάθεση συντεταγμένων για ΑΟΖ από μία χώρα είναι αντίθετη με το Δίκαιο της Θάλασσας (δυστυχώς αυτό έχει κάνει και η Ελλάδα, σχετικά πρόσφατα, νότια και δυτικά της Κρήτης).
Από τη στιγμή που είναι απαραίτητη η συμφωνία μεταξύ παράκτιων χωρών για την οριοθέτηση ΑΟΖ, χρειάζεται διαπραγμάτευση. Σε μια διαπραγμάτευση πάντα υπάρχει συμβιβασμός. Δεν μπορείς να καταλήξεις σε μια συζήτηση με βάση τις αρχικές μαξιμαλιστικές θέσεις σου, διότι υπάρχουν και τα δικαιώματα των άλλων. Σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας, το μήκος των ακτών παίζει μεγάλο ρόλο στη χάραξη της γραμμής. Ειδικά αν τα νησάκια είναι πολύ κοντά σε μεγάλες ηπειρωτικές ακτές, όπως αυτές της Τουρκίας ή της Βόρειας Αφρικής (Αίγυπτος, Λιβύη), δεν μπορούν να ακυρώσουν τα δικαιώματα της απέναντι μεγάλης ακτής.
Ολες οι αποφάσεις του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης και του Δικαστηρίου του Αμβούργου για το Δίκαιο της Θάλασσας, αλλά και Διεθνών Δικαιοδοτικών ή Διαιτητικών Οργάνων, όταν αναφέρονται σε νησιά, εξετάζουν την «επήρεια» που αυτά έχουν σε ΑΟΖ, ανάλογα με τις γεωγραφικές και γεωφυσικές συνθήκες της περιοχής τους.
Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης γενικά δεν αναγνωρίζει στα νησιά ίση ΑΟΖ με την ενδοχώρα, ειδικά όταν αυτά γειτονεύουν με ενδοχώρα που έχει μακρά ακτογραμμή. Εχουμε διεθνείς δικαστικές αποφάσεις και συμφωνίες μεταξύ κρατών που περιορίζουν την «επήρεια» των πολύ μικρών νησιών σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ. Εχουμε και ορισμένες που δεν δίνουν καθόλου «επήρεια» σε πολύ μικρά νησιά. Στη συμφωνία με την Ιταλία, η Ελλάδα ορθώς αποδέχτηκε ότι τα Διαπόντια νησιά (Οθωνοί κ.ά., βορείως της Κέρκυρας) και οι Στροφάδες (νοτίως της Ζακύνθου) στο Ιόνιο, επειδή είναι πολύ μικρά νησιά, δεν έχουν πλήρη «επήρεια» στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Στην τμηματική συμφωνία με την Αίγυπτο η χώρα μας, κινούμενη επίσης με ρεαλισμό, συμφώνησε σε μηδενική «επήρεια» δύο πολύ μικρών ελληνικών νησιών στα νότια του Λασιθίου της Κρήτης.
Δεν μπορεί παρά να εφαρμόσει τα ίδια κριτήρια και στις υπόλοιπες συζητήσεις με την Αίγυπτο, αλλά και με την Αλβανία, τη Λιβύη και την Τουρκία. Αν δεν το κάνει, θα γίνει καταγέλαστη διεθνώς.
Πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη ότι το Δίκαιο της Θάλασσας δεν έχει κανόνα χάραξης μόνο τη «μέση γραμμή», όπως μονομερώς αποφάσισε η ελληνική πλευρά με τον νόμο Μανιάτη. Αλλά πρέπει το αποτέλεσμα να είναι και δίκαιο («ευθίδικο»).
Η εξίσωση της «επήρειας» των ηπειρωτικών ακτών με την «επήρεια» των νησιών δεν είναι δεδομένη, διότι δεν θα θεωρηθεί δίκαιη έναντι των τουρκικών ακτών. Αυτό θα ισχύσει για τα περισσότερα ελληνικά νησιά. Πρώτα και κύρια, μάλιστα, για το Καστελόριζο. Οσο πιο γρήγορα κατανοήσουμε όλα αυτά τόσο το καλύτερο.
Είναι πολύ πιθανό να αναγνωριστεί ότι το Καστελόριζο έχει δικαίωμα σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, αλλά απίθανο να έχει 100% «επήρεια» σε αυτές. Δεν μπορεί να έχει ΑΟΖ 4.000 φορές μεγαλύτερη από την έκτασή του και να εμποδίσει την «έξοδο» της Τουρκίας στα διεθνή ύδατα, όσον αφορά ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα. Το πιθανότερο είναι ότι μια μελλοντική ελληνική ΑΟΖ δεν θα «συνορεύει» με την κυπριακή ΑΟΖ. Ανάμεσά τους θα παρεμβάλλεται ένα τμήμα της τουρκικής ΑΟΖ. Οχι βέβαια τόσο μεγάλο σε μέγεθος όσο «δίνει» το τουρκο-λιβυκό σύμφωνο, αλλά θα προβλέπεται.
*Πολιτικός επιστήμονας-διεθνολόγος, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ενωσης για την Ομοσπονδία της Ευρώπης-ΕΕνΟΕ
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας