Στο δόγμα προστασίας του Ισραήλ η Κύπρος;

Η πρόσκληση από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ήρθε για τον Νίκο Χριστοδουλίδη σαν μάννα εξ ουρανού. Ο Κύπριος πρόεδρος πέρασε το κατώφλι του Λευκού Οίκου το βράδυ της Τετάρτης (30/10), έχοντας επενδύσει εδώ και μήνες στην ενίσχυση των κυπρο-αμερικανικών σχέσεων, τη λεγόμενη «στροφή στη Δύση».

Με απόφαση Χριστοδουλίδη, η Κύπρος πρόσφερε στις ΗΠΑ διευκολύνσεις (εναέριος χώρος, θάλασσα, υποδομές), τις οποίες ήθελαν οι Αμερικανοί για προστασία του Ισραήλ. Η συνάντηση κορυφής Μπάιντεν - Χριστοδουλίδη αποτέλεσε επιβράβευση της πολιτικής αυτής από τους Αμερικανούς. Τη ζητούσε επίμονα, σχεδόν φορτικά, ο Κύπριος πρόεδρος και γι’ αυτήν μερίμνησε η Αμερικανίδα πρέσβειρα Τζούλι Φίσερ. Ο Λευκός Οίκος ανταποκρίθηκε, αφού παρεμπιπτόντως η επίσκεψη βοηθά εκλογικές ανάγκες των Δημοκρατικών.

Καταιγισμός

Στους 18 μήνες διακυβέρνησης ο Ν. Χριστοδουλίδης δεν κατάφερε να πείσει ότι είναι ικανός να κυβερνήσει και η δημοφιλία του βρίσκεται στον πάτο. Μόλις κλείδωσε το ραντεβού με τον Μπάιντεν, το Προεδρικό ενεργοποίησε ένα καταιγιστικό επικοινωνιακό σχέδιο με σωρεία από αναλύσεις. Το επικοινωνιακό σχέδιο πέτυχε πλήρως! Αναπαράχθηκε στις ειδήσεις με καταπληκτική ομοιομορφία από τα κυπριακά ΜΜΕ, ενώ συνεχίστηκε για ημέρες και στην Ελλάδα, στον απόηχο της επίσκεψης. Ολα προβλήθηκαν με μεγεθυντικό φακό για να ταιριάξουν με το αφήγημα Χριστοδουλίδη για «ιστορική επίσκεψη στον Λευκό Οίκο», μια νέα εποχή που… ανατέλλει.

«Είναι η αναγνώριση από πλευράς ΗΠΑ του ρόλου που η Κύπρος και η Ελλάδα διαδραμάτισαν στην περιοχή», είπε στην Αθήνα (31/10) ο Κύπριος πρόεδρος απευθυνόμενος στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Ο τελευταίος είπε ότι «επιβεβαιώνει τη στρατηγική διάσταση της σχέσης που έχει η Κύπρος πια με τις ΗΠΑ σε συνέχεια της στρατηγικής σχέσης που και η Ελλάδα έχει…».

«Στρατηγική διάσταση»

Η «στρατηγική διάσταση» σχέσεων δεν επαληθεύεται από όσα ειπώθηκαν δημοσίως από τα χείλη των Αμερικανών. Σε εσωτερικές συναντήσεις λέγονται περισσότερα, αλλά και πάλι δεν απαντούν ρεαλιστικά σε αυτό που φιλοφρονητικά βέβαια ανέφερε ο πρόεδρος Μπάιντεν μπροστά στις κάμερες: «Δεν υπάρχει όριο στο τι μπορούν να πετύχουν οι δύο χώρες όταν δουλεύουν μαζί».

Πόσο μάλιστα αν δει κανείς το πρόσφατο παρελθόν. Η Κύπρος, 20 χρόνια μέλος της Ε.Ε., έκανε όλα τα «θέλω» της Ρωσίας του Πούτιν, έναντι της ρωσικής στήριξης «από θέσεων αρχών» στο Κυπριακό. Μέχρι βέτο ήγειρε η Κύπρος στην Ε.Ε. για κυρώσεις στη Λευκορωσία (2020) - o νυν πρόεδρος ήταν τότε ΥΠΕΞ. Επί Αναστασιάδη μοίραζε ακόμα «χρυσά διαβατήρια» σε Ρώσους ολιγάρχες. Τώρα τους κυνηγά το FBI εδρεύοντας στην Κύπρο, αφού οι κυπριακές αρχές επιβολής του νόμου αδυνατούν να το πράξουν. Εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ Ρώσων διέρχονταν από το κυπριακό τραπεζικό σύστημα για δεκαετίες.

Αν η Κύπρος σήμερα στρέφεται προς τη Δύση με τους ίδιους πρωταγωνιστές, τότε πρόκειται για καταπληκτική μεταμόρφωση! Στον Λευκό Οίκο ο πρόεδρος Μπάιντεν θυμήθηκε τους αγώνες που έδωσε με τον Πωλ Σαρμπάνη για την Κύπρο και την επίσκεψή του προ δεκαετίας στη χώρα όταν ήταν αντιπρόεδρος. Τότε (2014-17) όντως καταβλήθηκε μια πολύ σοβαρή προσπάθεια για την επίλυση του Κυπριακού. Ο Μπάιντεν είχε μάταια προσπαθήσει να μεσολαβήσει για να γίνουν ενεργειακά σχέδια στην ανατολική Μεσόγειο που θα συμπεριλάμβαναν όλους -και την Τουρκία-, νοουμένου ότι το Κυπριακό θα είχε διευθετηθεί.

Σήμερα η Λευκωσία προσπαθεί να επανεκκινήσουν συνομιλίες και ο Χριστοδουλίδης ζήτησε «την υποστήριξη των ΗΠΑ για την εξεύρεση λύσης στο Κυπριακό». Πρόσθεσε τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και μια δική του φράση χωρίς νόημα: «Μια λύση βασισμένη στις αρχές που και οι δύο πρεσβεύουμε: της δημοκρατίας και του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων».

«Παραμένω αισιόδοξος για μια επανενωμένη Κύπρο, στη βάση μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας (ΔΔΟ)», απάντησε στον Χριστοδουλίδη ο Μπάιντεν. Στην επίσημη ανακοίνωση του Λευκού Οίκου προστέθηκε «ΔΔΟ με πολιτική ισότητα για όλους τους Κυπρίους».

Η τύχη της νέας πρωτοβουλίας του ΟΗΕ θα κριθεί τους επόμενους μήνες. Οι ΗΠΑ δεν έχουν μηχανισμούς για να μεταπείσουν την Τουρκία, όπως στο παρελθόν. Πριν από 8 χρόνια οι συνομιλίες έφτασαν σε τελικό στάδιο, αλλά οι προτάσεις του ΟΗΕ (Πλαίσιο Γκουτέρες) για τις εγγυήσεις, τα στρατεύματα και τη νέα συνθήκη ασφάλειας έμειναν στα συρτάρια.

Μέση Ανατολή

Η πραγματική ατζέντα των ΗΠΑ σε σχέση με την Κύπρο σχετίζεται με μια σειρά από ζητήματα που προέκυψαν από τη σύρραξη στη Μέση Ανατολή. Με την κλιμάκωση του πολέμου και την ανεξέλεγκτη πολιτική του Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο Χριστοδουλίδης πρόθυμα ανταποκρίθηκε σε επείγουσες, ίσως ακόμα και μόνιμες ανάγκες των ΗΠΑ για την παρουσία τους στην περιοχή.

Σημαντικές υποδομές έχουν παραχωρηθεί στις ΗΠΑ. Το λιμάνι της Λάρνακας φαίνεται να παίρνει σειρά για τις οργανωτικές και διοικητικές ανάγκες των ΗΠΑ.

Η στρατηγική διάσταση που δίνει η κυβέρνηση Χριστοδουλίδη συνιστά ταύτιση με την πολιτική Νετανιάχου και το δόγμα προστασίας του Ισραήλ που εφαρμόζουν οι ΗΠΑ. Ο Κύπριος πρόεδρος την ονομάζει «γεωπολιτική αξία» και «διπλωματικό αποτύπωμα», αλλά δεν λαμβάνει υπόψη πόσο ριψοκίνδυνη είναι και ποιες συνέπειες θα ακολουθήσουν στη Μέση Ανατολή. Η Κύπρος μεγεθύνει τον ρόλο της στα ζητήματα ασφάλειας και σταθερότητας. Δεν διαθέτει καθόλου τέτοιο εκτόπισμα. Αν γίνει μέρος της διένεξης, θα συμβεί ακριβώς το ανάποδο και θα μπει στη ζώνη της αποσταθεροποίησης.

Επόμενη πράξη

Στο Προεδρικό ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η Κύπρος θα μπορούσε να υποκαταστήσει την Τουρκία στους γεωστρατηγικούς σχεδιασμούς της Δύσης, καθώς η Αγκυρα βρίσκεται σε ρήξη με το Ισραήλ. Πρόκειται για ουτοπία που αναπαράγει κατά καιρούς φαντασιώσεις, παρά ρεαλιστικούς σχεδιασμούς από την πλευρά των Κυπρίων.

Η δημιουργία «αξόνων» στην περιοχή, με την Τουρκία απέναντι, είναι συνταγή για να μην κουνηθεί φύλλο στο Κυπριακό. Το δε ρίσκο θα είναι πολλαπλάσιο αν οι συνθήκες αλλάξουν και η Κύπρος αφεθεί μόνη με εικονικούς συμμάχους.

Ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης προτίθεται να συντηρήσει τη φιλοαμερικανική πολιτική του, αναμένοντας ανταπόδοση με την κατάργηση της βίζας στα ταξίδια των Κυπρίων. Κάτω από το κεφάλαιο για προσέλκυση επενδύσεων, ο Χριστοδουλίδης θέλει να βάλει τους Αμερικανούς στις υποδομές ενέργειας για να ξεπεραστούν σοβαρά προβλήματα και ρίσκα, όπως το Τερματικό Βασιλικού για το φυσικό αέριο και το Great Sea Interconnector. Προγραμματίζονται επίσης νέες γεωτρήσεις το 2025 από τις αμερικανικές εταιρείες. Παράλληλα, θέλει να δώσει στην κοινή γνώμη τη διάσταση στρατιωτικής «συμμαχίας» με τις ΗΠΑ και ίσως καταλήξει στο τέλος να υποστηρίζει διακηρυκτικά και την ένταξη στο ΝΑΤΟ.

* Το άρθρο αναδημοσιεύεται στην εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου