Γιατί (πιστεύω ότι) θα χάσει ο Τραμπ

Μέσα στα πολλά ρεκόρ που κατέχει ο πρώην πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, συγκαταλέγεται και αυτό της μεγαλύτερης σε διάρκεια προεκλογικής εκστρατείας που έχει κάνει ποτέ υποψήφιος πρόεδρος. Εδώ και δυόμισι χρόνια έχει ξεκινήσει την κούρσα της ανάκτησης του Λευκού Οίκου, παίζοντας μπάλα μόνος του, χρησιμοποιώντας σαν τρίπλα την υποψηφιότητά του για να χρωματίσει τις δικαστικές του περιπέτειες ως απόπειρα παρέμβασης στην εκλογική διαδικασία. Η πολύμηνη υπερέκθεση του στα φώτα της δημοσιότητας, μπορεί να αποδείχθηκε μια καλή άμυνα απέναντι στις 34 κατηγορίες για τις οποίες κρίθηκε ένοχος, άφησε όμως πίσω της έναν Τραμπ απεμπλουτισμένο.

Μόλις τον περασμένο Μάιο ο Ντόναλντ Τραμπ, έχοντας απέναντι του έναν αποδυναμωμένο Τζο Μπάιντεν, πίστευε ότι είχε τις εκλογές στο τσεπάκι του. Το πολιτικό του αισθητήριο του υπαγόρευε πως, αφού οι 34 καταδίκες δεν κατάφεραν να εμβολίσουν την δημοσκοπική του υπεροχή, η επικράτησή του στις επερχόμενες εκλογές θα ήταν ένας ξεκούραστος περίπατος. Πίστεψε πως θα μπορούσε να τρέξει το υπόλοιπο της καμπάνιας του σε ήπιους ρυθμούς - μια καμπάνια λάιτ, που θα περιείχε λίγες προεκλογικές συγκεντρώσεις, αρκετό γκολφ και πολλά οργισμένα ποστ με κεφαλαία γράμματα από τους καναπέδες της πολυτελούς έπαυλης του στο Μαρ-α-Λάγκο. Ούτε καν πρόγραμμα δεν κατέβασε ενόψει εκλογών. Ιδιαίτερα μετά την απόπειρα εναντίον του, όπου τραυματίστηκε ελαφρά στο αυτί, η νίκη στις εκλογές προβλεπόταν συντριπτική. Το πολιτικό του ένστικτο όμως τον διέψευσε. Επαναπαυμένος στη νιρβάνα του διαφενόμενου εκλογικού θριάμβου, υποτίμησε τον αντίπαλο και κυρίως τη νομενκλατούρα των Δημοκρατικών, κάνοντας το ίδιο μοιραίο λάθος που είχαν κάνει και οι Δημοκρατικοί για τον ίδιο ως αντίπαλο. Η μέγαλη ανατροπή που κατάφεραν οι Δημοκρατικοί μετά το πρόωρο ντιμπέιτ του Ιουνίου, έφερε τα πάνω-κάτω όχι μόνο επειδή αποσύρθηκε αίφνης ο Μπάιντεν και αναδείχθηκε η Κάμαλα Χάρις διεκδικήτρια του χρίσματος. Αλλά κυρίως γιατί λίγοι περίμεναν οι Δημοκρατικοί να αποφύγουν την ατέρμονη εσωστρέφεια, να οργανώσουν μια διαφορετική προεδρική καμπάνια μέσα σε πολύ λίγους μήνες και να στηρίξουν όλοι μαζί, σαν μια γροθιά, την υποψήφιά τους.

Το πόσο κόστισε στον Τραμπ και το επιτελείο του η ανατροπή αυτή, φαίνεται από την, τροπή που πήρε και η ίδια η καμπάνια και το αφήγημα Τραμπ. Από εκείνη τη στιγμή, σε όλες σχεδόν τις ομιλίες του ο Τραμπ δεν ξεχνά να αποτίσει έναν περίεργο, αν μη τι άλλο, φόρο τιμής στον πρώην υποψήφιο Μπάιντεν. Επέδειξε εμμονή με την αλλαγή του υποψηφίου, ονόμασε την ανατροπή αυτή ενδοπαραταξιακό πραξικόπημα και μάλιστα κάλεσε απεγνωσμένα, αρκετές φορές, τον Μπάιντεν να επιστρέψει για να καταφέρει να πάρει τη ρεβάνς και να τον κερδίσει, όπως για μήνες ονειρευόταν. Ακούγεται παράδοξο αλλά δεν είναι παρά ένα δείγμα της αναστάτωσης που έφερε η αλλαγή υποψηφίου. Ο Τραμπ κατάλαβε πλέον πως με την Κάμαλα Χάρις ως αντίπαλο και τους Δημοκρατικούς ενωμένους, πρέπει τώρα να εργαστεί διπλά και τρίδιπλα για να καταφέρει αυτό που πριν φαινόταν ευκολάκι. Τώρα αναγνωρίζει για πρώτη φορά τον κίνδυνο του να χάσει τις εκλογές, και μάλιστα από μια μαύρη γυναίκα υποψήφιο. Τώρα ο προεκλογικός αγώνας έγινε από περίπατος – ανάβαση, ο ίδιος πρέπει να κοπιάσει πραγματικά, και αυτό τον κάνει έξαλλο. Και πολύ κακό σύμβουλο του εαυτού του. Όταν πρωτοήρθε στα πράγματα της ενεργούς πολιτικής, ο Τραμπ ήταν το «νέο», το «καινούριο», αυτό που θα έσπαγε το κατεστημένο των πολιτικών ελίτ και θα έδινε νέα πνοή στη χώρα. Τώρα, έχοντας ήδη κυβερνήσει τέσσερα επίπονα χρόνια, έχοντας περάσει άπειρες ώρες στα δικαστήρια, και έχοντας αιφνιδιαστεί από την ανάδειξη της Κάμαλα

Χάρις, έχει χάσει πλέον τη γοητεία του καινούριου και η εικόνα του, αλλά και η καμπάνια του, δεν έχουν την ίδια πυγμή, μάλλον μοιάζουν περισσότερο με «κάτι κουρασμένα παλικάρια». Πριν την αλλαγή του υποψηφίου των Δημοκρατικών, ο Τραμπ χλεύαζε τον Μπάιντεν ότι είναι αδύναμος και φοβάται να βγει από το «υπόγειο» του. Τώρα οι ρόλοι αντιστράφηκαν και ο Τραμπ έχει «πάθει» Μπάιντεν. Τώρα είναι αυτός ο εξουθενωμένος, υπέργηρος υποψήφιος που φοβάται να εκτεθεί στη βάσανο των δύσκολων δημοσιογραφικών ερωτήσεων. Κάποτε γλεντούσε τους δημοσιογράφους και έπαιζε στα δάχτυλα τη μιντιακή του εικόνα και παρουσία. Τώρα ακυρώνει τη μία εμφάνιση μετά την άλλη και αποσύρεται ακόμα και από τηλεοπτικές συνεντεύξεις που είχαν κλειστεί από καιρό πριν. Μέχρις ώρας, έχει αρνηθεί να εμφανιστεί σε τηλεοπτικές εκπομπές που αποτελούν θεσμό στην Αμερική, όπως είναι το 60 Minutes, αλλά ακύρωσε και συνεντέυξεις στο CNBC, το NBC αλλά και το podcast The Shade Room. Κάποιοι λένε πως είναι κουρασμένος, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι αρνείται να πάει σε μέσα όπου αναμένει να του κάνουν ζόρικες ερωτήσεις.

Όπως και να χει, ο πάντοδύναμος επικοινωνιακά Τραμπ που κάποτε ριχνόταν στη μάχη των εντυπώσεων ακόμα με τους πιο δυνατούς παίκτες, έχει χάσει τη βολή και την ορμή του και αποφεύγει τις πολλές πολλές συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις. Ακυρώνει εμφανίσεις ακόμα και σε φίλα προσκείμενα σε αυτόν ακροατήρια, όπως αυτό της Εθνικής Ένωσης Οπλοκατοχής (NRA) στη Σαβάνα της Τζώρτζια. Ακόμα όμως και όπου δεν ακυρώνει εμφανίσεις, οι ομιλίες του δεν έχουν την απήχηση που κάποτε είχαν και το ακροατήριο, για πρωτη φορά, μοιάζει να βαριέται, με αρκετό κόσμο να αποχωρεί από αυτές. Δεν ήταν καθόλου τυχαίο το σχόλιο της Κάμαλα στο ντιμπέιτ, ούτε τυχαίο ήταν το πόσο τον ενόχλησε. Οι λόγοι δε που εκφωνεί, είναι όλο και μεγαλύτεροι σε διάρκεια και όλο και πλουσιότεροι σε ακατανόητα παραληρήματα ή και «παρατράγουδα», όπως η ομιλία στην Πενσυλβάνια πρόσφατα που κατέληξε σε ένα μουσικό ντελίριο, με τους ανυποψίαστους ψηφοφόρους του να τον απολαμβάνουν σε ρόλο DJ, να κάνει παραγγελιές και να λικνίζεται στους ήχους του Ave Maria από τη μία και του γνωστού γκέι ύμνου YMCA από την άλλη. Χαρακτηριστικό της περιοδείας του και το 2016 και το 2020 ήταν ότι οι υποστηρικτές του πήγαιναν να τον δουν στις συγκεντρώσεις του, στήνονταν με τις ώρες στις ουρές και μάλιστα κατακαλόκαιρο, κάτω από τον καυτό ήλιο των μεσοδυτικών και νότιων πολιτειών. Έδιναν το παρόν κατά χιλιάδες και ο ενθουσιασμός ξεχείλιζε από παντού. Τώρα, ούτε τα ίδια στάδια γεμίζει, ούτε ο κόσμος φεύγει ικανοποιημένος, αλλά το κυριότερο, αυτοί που φαίνεται να στήνονται σε ουρές για να δουν την υποψήφιό τους δεν είναι οι Τραμπικοί, αλλά οι υποστηρικτές της Χάρις.

Αν είχε ένα βασικό πλεονέκτημα ο Τραμπ τα τελευταία οχτώ χρόνια, ήταν ότι μπορούσε να σαγηνεύει τα πλήθη και να τα ξεσηκώνει. Άνθρωποι κοντά στο στενό περιβάλλον Τραμπ, έλεγαν τότε, πως, μπορεί να συμπαθείς τον Τραμπ ή όχι, ένα είναι σίγουρο, ότι ο Τραμπ έχει το χάρισμα και μπορεί να προσελκύει κόσμο στις κάλπες, «πουλάει» θα λέγαμε και μάλιστα καταφέρνει να φέρει και νέους ψηφοφόρους στις κάλπες, από εκείνους που μέχρι πρότινος αρνούνταν να πάνε να ψηφίσουν, ή μπορεί και ανακαλύπτει νέα ακροατήρια. Αυτές οι παραδοχές φαίνεται να ανήκουν στο παρελθόν. Τα χρόνια βαραίνουν πλέον στην πλάτη του, ο κόσμος έχει μπουχτίσει να ψηφίζει με μισή καρδιά έναν καταδικασμένο υποψήφιο, ο ίδιος ο Τραμπ έχει χάσει την γλωσσοπλαστική του ικανότητα να κατακεραυνώνει τον αντίπαλο με πασιάρικα παρατσούκλια και λαϊκίστικες μομφές, η άνοια καραδοκεί, οι επιθέσεις που εξαπολύει είναι πλέον άσφαιρες και πέφτουν στο κενό, γι΄αυτό και καταφεύγει σε ακόμα πιο ακραίες λεκτικές υπερβολές, όπως αυτές με τα κατοικίδια στο Σπρίνγκφιλντ, που όμως δεν τελεσφορούν όπως παλιά. Γιατί τίποτα δεν είναι όπως παλιά, και κυριότερα ούτε ο ίδιος, αλλά ούτε και το αναποφάσιστο ακροατήριο μιας Αμερικής, στην οποία οι Ρεπουμπλικανοί δεν έχουν κερδίσει καμία εκλογική μάχη τα τελευταία δύο χρόνια. Σε αυτήν τη νέα πραγματικότητα, όπου όλα είναι αλλιώς, ένας απελπισμένος Τραμπ, έχοντας ανασχηματίσει πολλαπλώς το τιμ της καμπάνιας του, παίρνει κοντά του άτομα αμφιβόλου πολιτικής υπόστασης, όπως η ακραία συνωμοσιολόγος Λόρα Λούμερ, που πέρα από την ήδη καβαντζωμένη εκλογική του βάση, δεν απευθύνεται σε κανένα άλλο ακροατήριο, και απομακρύνει τους ανεξάρτητους ή αναποφάσιστους ψηφοφόρους. Οι ειδικοί προβλέπουν πως οι μακρόσυρτες ομιλίες των δύο και βάλε ωρών, τα  ακαταλαβίστικα που εκστομίζει, τα καραγκιοζιλίκια με τα μουσικά διαλείμματα και η έλλειψη οργάνωσης αλλά και ενθουσιασμού, θα του αποβούν μοιραία για την μεγάλη εικόνα που παρουσιάζει η καμπάνια του, και αυτό θα έχει αρνητικό αποτύπωμα στην κάλπη, ιδιαίτερα στις «αναποφάσιστες», τις αμφίρροπες πολιτείες, εκεί όπου παίζεται όλο το εκλεκτορικό παιχνίδι.

Τέσσερα χρόνια πριν, μέχρι να βγει ο Οκτώβρης, ο Τραμπ είχε ήδη κάνει μία συνέντευξη με την εκπομπή 60 Minutes, μια εκδήλωση τύπου Townhall με ερωτήσεις από το κοινό, και δύο ντιμπέιτ με τον τότε αντίπαλό του Τζο Μπάιντεν. Τέτοια εποχή επίσης, το 2016, ο Τραμπ είχε ήδη κάνει 283 προεκλογικές συγκεντρώσεις, σύμφωνα με τους New York Times. Φέτος, μέχρι στιγμής έχει κάνει μόνο 61 συγκεντρώσεις. Το 2016 οι ομιλίες του ήταν πιο σύντομες, ενώ ο λόγος του ήταν πιο συνεκτικός, πιο κατανοητός και λιγότερο οργισμένος. Σε αυτήν την καμπάνια είχε λιγότερες ομιλίες και συνεντεύξεις, μακρύτερους και πιο ασυνάρτητους λόγους, απογοητευμένο ή όχι και τόσο ενθουσιώδες κοινό στον βαθμό του να αποχωρούν εν μέσω των ομιλιών του και ένα ντιμπέιτ λιγότερο με ευθύνη δική του. Σημαντικό ορόσημο της πεσμένης αποδοτικότητας και μαχητικότητας του Τραμπ είναι και η άρνηση του να κάνει ένα δεύτερο ντιμπέιτ με την Χάρις. Το ένα και μοναδικό που έγινε ήταν υπεραρκετό για να φανεί περίτρανα το ποιος έχει χάσει τον δυναμισμό του και ποια έχει πάρει το πάνω χέρι. Για πρώτη φορά στην πολιτική του διαδρομή ο Τραμπ χάνει μία τηλεμαχία τόσο παταγωδώς. Καταστροφικό αποκάλεσε το ντιμπέιτ για τον Τραμπ ακόμα και ο Καρλ Ρόουβ, που ήταν ο ιθύνων νους πίσω από την εκλογή και επανεκλογή του Τζωρτζ Μπους του νεότερου, σημειώνοντας μάλιστα πως η εμφάνιση του πρώην προέδρου στο ντιμπέιτ ήταν μακράν χειρότερη από ότι μπορούσε να φανταστεί το επιτελείο Τραμπ. Ένα ρεκόρ ακόμα που μπορεί να αποδειχτεί μοιραίο για τον Τραμπ στις επερχόμενες εκλογες της 5 ης του Νοέμβρη, είναι ο σημαντικός αριθμός υπουργών που συμμετείχαν στην κυβέρνηση του αλλά και κομματικών υπαλλήλων του, που τώρα στηρίζουν ανοιχτά την Κάμαλα Χάρις. Δεν εχει συμβεί ποτέ ξανά στην πολιτική ιστορία των ΗΠΑ, ένας μεγάλος αριθμός από προβεβλημένα στελέχη ενός κόμματος και πρώην κυβερνητικά στελέχη να ψηφίζουν ενάντια στον υποψήφιο του κόμματος τους. Αρνητική πρωτιά χωρίς προηγούμενο είναι και η άρνηση του πρώην αντιπροέδρου του Τραμπ, του Μάικ Πενς, να στηρίξει ανοιχτά την νέα υποψηφιότητα Τραμπ. Την ίδια στιγμή, πολύ θόρυβο προκάλεσε και η συνέντευξη του πρώην προσωπάρχη του Λευκού Οίκου επί ημερών Τραμπ, του στρατηγού Τζον Κέλι. Ο Κέλι είναι παλιά καραβάνα και ορκισμένος Ρεπουμπλικανός, δεν μάσησε όμως τα λόγια του και χαρακτήρισε ευθαρσώς τον Τραμπ φασίστα. Ακραία ίσως η ρητορική αυτή, από την άλλη, πώς αλλιώς μπορείς να χαρακτηρίσεις κάποιον που έχει πει πως «μεγαλύτερη απειλή για τις ΗΠΑ είναι ο εσωτερικός εχθρός», δηλαδή οι αντίπαλοι, του; Κάποιον που απειλεί με στρατοδικεία όσους Ρεπουμπλικανούς δεν τον αποδέχονται ως μονάρχη; Κάποιον που έχει ζητήσει να ανακληθεί η άδεια ενός από τα μεγαλύτερα τηλεοπτικά δίκτυα, επειδή δεν του άρεσε ο τρόπος που τον παρουσιάσαν σε μια συνέντευξη; Και τέλος, πώς αλλιώς να ονομάσεις αυτόν που υποσχέθηκε να στείλει τον στρατό για να χτυπήσει κινήματα συμπολιτών του, αμερικανών ακτιβιστών και αντιφρονούντων; Και αν δεν τον πεις φασίστα, αλλά επιλέξεις έναν πιο ήπιο χαρακτηρισμό, αυτό θα καθησυχάσει τους αμερικανούς που ψηφίζουν στις αμφίρροπες πολιτείες;

Σημείωση

Στην εκπνοή του μήνα, η καμπάνια του Τραμπ μάλλον χάρισε την «έκπληξη του Οκτώβρη» στην Χάρις. Τα ρατσιστικά «αστεία» που ακούστηκαν στη συγκέντρωση του Τραμπ στο εμβληματικό Madison Square Garden, στοχοποίησαν ιδιαίτερα την πορτορικανική κοινότητα αλλά και όλους τους λατινοαμερικανους πολίτες των ΗΠΑ, ξεσηκώνοντας το κοινό σε ζητωκραυγές. Μεγάλη πέραση είχαν και άλλα τέτοια «αστεία» εναντίον των Εβραίων, των Αφροαμερικανών και των Παλαιστηνιων. Η θύελλα που ακολούθησε είχε ως αποτέλεσμα η καμπάνια του Τραμπ να καταδικάσει τα αστεία αυτά, η ζημια όμως είχε ήδη γίνει. Σταρ του βεληνεκούς της Τζένιφερ Λόπεζ, του ράπερ Bad Bunny και του Ρίκυ Μάρτιν έσπευσαν να στηρίξουν ανοιχτά την Χάρις. Ο καθένας από τους τρεις αυτούς καλλιτέχνες έχει πάνω από 40 εκατομμύρια φόλοουερς. Σε μία μόνο από τις αμφίρροπες πολιτείες, την πιο κρίσιμη ίσως, την Πενσυλβάνια, κατοικούν γύρω στους 600,000 λατινοαμερικάνοι ψηφοφόροι. Από αυτούς, οι 470,000 έχουν καταγωγή από το Πουέρτο Ρίκο. Οι λατινοαμερικάνοι πολίτες αποτελούν μία τεραστια δεξαμενη ψηφοφόρων, που ενώ παραδοσιακά ψήφιζαν το Δημοκρατικό κόμμα, την τελευταία δεκαετία φαίνεται πως άρχισαν να γέρνουν προς την αντίθετη μεριά και πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν πως ακούνε με συμπάθεια όσα τους υπόσχεται ο Τραμπ. Το φιάσκο στο Madison Square Garden μπορεί να αποβεί μοιραίο για τον πρώην προέδρο. Το 48% - 48% που δίνουν τα τελευταία γκάλοπ για τους δύο μονομάχους μπορεί κάλλιστα να ανατραπεί υπέρ της Κάμαλα Χάρις,
λίγες μέρες πριν τις εκλογές και πάνω που είχαν όλοι πειστεί πως σε αυτές τις προεδρικές εκλογές δεν θα είχανε καμία «έκπληξη του Οκτώβρη» - κάποιο γεγονός δηλαδή που θα έκρινε το αποτέλεσμα στην κόψη του νήματος.