«Δευτέρα, 28 [Οκτωβρίου 1940]...Στις τρεις και μισή μια φωνή μέσα από το τηλέφωνο με ξύπνησε: “ Έχουμε πόλεμο.”» Τίποτε άλλο, ο κόσμος είχε αλλάξει. Η αυγή, που λίγο αργότερα είδα να χαράζει πίσω από τον Υμηττό, ήταν άλλη αυγή: άγνωστη.» (Μέρες Γ΄, 16 Απρίλη 1934-14 Δεκέμβρη 1940, Αθήνα, 1977, σ. 258.).
Κρίσεις του Γ. Σεφέρη για το καθεστώς Ι. Μεταξά: «Έγινε λοιπόν ο Μεταξάς διχτάτορας με το έλεος του Θρόνου...Τις βαθύτερες ψυχολογικές αντιδράσεις του καθεστώτος τις κανόνιζαν άνθρωποι της Ασφάλειας, που είχαν κρεμασμένες στα γραφεία τους τις εικόνες των μεγάλων λειτουργών της Γκεστάπο. Με δυο λόγια, μοιάζαμε να έχουμε απόλυτη αλληλεγγύη με τα φασιστικά καθεστώτα. Ό, τι τα πείραζε μάς πείραζε, και ό, τι τα εύφραινε μάς εύφραινε...To “όχι” ήταν, μαζί με άλλα, η αντίδραση του ψυχόρμητου του Μεταξά στην προσωπική προσβολή και την απιστία που του είχε κάνει η τροφός του η Γερμανία...Όταν ήρθε η 28η [Οκτωβρίου 1940], δεν μπόρεσε να ιδεί [ο Μεταξάς] ότι τότε μόνο, και όχι στις εορτές του Σταδίου, ολόκληρος ο λαός ήταν μαζί του, μαζί με την απάντηση [Allors c’est la guerre, μεταφρ. Λοιπόν έχουμε πόλεμο] που έδωσε στον Grazzi [πρέσβη της Ιταλίας] την αυγή. Δεν μπόρεσε να καταλάβει ότι η μέρα εκείνη δεν επικύρωνε, αλλά καταργούσε την 4η Αυγούστου.» (Γ΄ τόμος, Δοκιμές, Αθήνα, 1993, σ. 32, 34, 44)
Χαρακτηρισμός απ’ τον Γ. Σεφέρη του Μουσολίνι «...ο υπέρογκος παλιάτσος του φασισμού...» (Α΄ τόμος, Δοκιμές, Αθήνα, 1974, σ. 264)
«Δευτέρα, [7 Γενάρη]1941...Τις προάλλες έφυγε ο Leland Stowe. Ανώτερος κατά πολύ από τους ξένους ανταποκριτές, που ο πόλεμος μ’ έκανε να γνωρίσω...Μιλούσε για τον Έλληνα στρατιώτη και τα μάτια του έδειχναν μεγάλη συγκίνηση:
-Αυτοί οι άνθρωποι που πολεμούν το σκληρότερο πόλεμο που είδα ποτέ μου, έλεγε, χαλνούσαν τον κόσμο για να δεχτώ το τελευταίο τους τσιγάρο, την τελευταία τους στάλα κονιάκ, για να σκεπαστώ με τη μοναδική τους κουβέρτα.» (Μέρες Δ΄ 1 Γενάρη 1941-31 Δεκέμβρη 1944, Αθήνα, 1986, σ. 8)
«Τρίτη, 21 Γενάρη [1941]...Ελληνική εκπομπή του Βερολίνου: “Με τα ξύλα που κάνετε καταφύγια, καλύτερα να κάνετε σταυρούς για τα νεκροταφεία.”». (Μέρες Δ΄..., ό. π. σ. 12)
«Πέμπτη, 20 Φεβρουαρίου [1941]...[στην Αθήνα] όταν νυχτώσει και δε βλέπεις τίποτε στους συσκοτισμένους δρόμους, ακούς τον ήχο από τα μπαστούνια των λαβωμένων που βγήκαν από το νοσοκομείο.» (Μέρες Δ΄..., ό. π. σ. 28)
«Παρασκευή, 7 Μάρτη [1941]...Στη “Μπρετάνια” [το ξενοδοχείο στην Αθήνα, το οποίο είχε μεταβληθεί σε κέντρο των ελληνικών υπουργείων] η ίδια ατμόσφαιρα πανικού, όπως όλες αυτές τις μέρες, όπως πάντα στις κρίσιμες στιγμές. Αντίθετα το ηθικό του μετώπου και του λαού καταπληκτικό...Ζούμε μεγάλες ώρες. Ο ελληνικός λαός είναι στις μεγάλες του ώρες-τις αψηλές, και φυσικά είναι σπουδαίος...Ας αφήσουμε τους νεκροθάφτες.» (Μέρες Δ΄..., ό. π. σ. 36-37)
«Δευτέρα, 7 Απρίλη [1941]...σ’ ένα θάλαμο του νοσοκομείου..., όπου υπάρχουν είκοσι τραυματίες κι ένα μόνο ποδάρι, ζήτησαν με αναφορά να τους βάλουν σε αεροπλάνα ή σε κανόνια, όπου τα ποδάρια δε χρειάζουνται-για να πολεμήσουν ακόμη.» (Μέρες Δ΄..., ό. π. σ. 51).
Σημείωση του γράφοντος: Τέτοιους Έλληνες πατριώτες, 1.500 ανάπηρους του αλβανικού μετώπου, επειδή όλοι είχαν συνδεθεί με το ΕΑΜ, συνέχεια του προηγούμενου αγώνα τους στα αλβανικά βουνά, συνέλαβαν στις 30 Νοεμβρίου του 1943, σε μπλόκο στα νοσοκομεία της Αθήνας ο αρχιγκεσταπίτης Φον Στρόουπ και οι συνεργάτες του, οι προδότες ταγματασφαλίτες, αυτοί οι ένοπλοι δωσίλογοι υπό τις διαταγές του αρχηγού των S.S. Βάλτερ Σιμάνα, τους μετέφεραν δε στο κτίριο του Ορφανοτροφείου Χατζηκώστα, επί της οδού Πειραιώς, απ’ όπου τους έπαιρναν για να τους εκτελέσουν.
«Τετάρτη, 30 Απρίλη [1941]...Χτες κυβέρνηση Τσολάκογλου στην Αθήνα. Υπουργός του [ο] Λούβαρης inter ceteris [μετάφρ. ανάμεσα σε άλλους]...Ήταν πάντα στα μέσα και στα έξω. Και τόσοι άλλοι έμπιστοι του Μεταξά, όργανα των Γερμανών.» (Μέρες Δ΄..., ό. π. σ. 72)
«Δευτέρα, 5 Μάη [1941]...Στο μεταξύ ο Τσολάκογλου...καθώς διαβάζω στο ραδιοφωνικό δελτίο “απηύθυνεν ημερησίαν διαταγήν προς τους απολυομένους αξιωματικούς και οπλίτας, εις την οποίαν αναφέρει ότι, αφού ηλευθερώθησαν χάρις εις την γενναιόφρονα χειρονομίαν του Φύρερ [Χίτλερ]...πρέπει να αισθάνωνται ευγνωμοσύνην προς τον Φύρερ και να ενστερνισθούν την νέαν τάξιν πραγμάτων και την εθνικοσοσιαλιστικήν θρησκείαν υπό την μεγαλόπνοον καθοδήγησιν του Φύρερ...”» (Μέρες Δ΄..., ό. π. σ. 73-74).
«Τετάρτη, 14 Μάη [1941]...Σκοτώνουν στην Αθήνα αυτούς που ζητωκραυγάζουν για τους Άγγλους αιχμαλώτους. Οι στρατηγοί του ελληνικού στρατού-ποιες οι εξαιρέσεις-προδότες.» (Μέρες Δ΄..., ό. π. σ. 83)
«1943...ένα πεινασμένο παιδάκι πήγε ν’ αρπάξει μια κουραμάνα από ένα φορτωμένο καμιόνι της κατοχής. Ο Γερμανός φρουρός του έπιασε το χέρι και του το τσάκισε πάνω στο γόνατό του, όπως τσακίζεις ένα ραβδί: “Απ’ τα κόκκαλα βγαλμένη...”» [Γ΄ τόμος Δοκιμές, Αθήνα, 1993, σ. 79].
Σημείωση του γράφοντος: Απόσπασμα από γερμανική έκθεση, 6 Ιουλίου 1943: «Το ενενήντα τοις εκατό των Ελλήνων είναι σήμερα ομόθυμα εχθρικό προς τις Δυνάμεις του Άξονα και είναι έτοιμο για ανοιχτή εξέγερση...Το ΕΑΜ με τις αγωνιστικές οργανώσεις του είναι το κύριο στήριγμα όλου του αντιστασιακού κινήματος εναντίον των Δυνάμεων του Άξονα.», στο Ν. Σβορώνος, Επισκόπηση της νεοελληνικής ιστορίας, Αθήνα, 1976, σ. 141.
Η ναζιστική Γερμανία ανήγαγε το έγκλημα σε κρατική πολιτική, έθεσε τον ορθό λόγο, την επιστήμη, τη μεθοδικότητα, τη δύναμη της συστηματικής εργασίας και οργανωτικότητας στην υπηρεσία του θανάτου, των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας· η Ελλάδα πλήρωσε πολύ ακριβά την αντίστασή της· το αίμα των χιλιάδων νεκρών της φωνάζει ακόμη.
Ελλάδα και ναζισμός είναι έννοιες αντίθετες. Ανθρώπινος πολιτισμός και ναζισμός είναι έννοιες αντίθετες.
To Έπος στο αλβανικό μέτωπο και της Εθνικής Αντίστασης, 1940-1944, αυτή η ανάταση του ελληνικού λαού και η συμβολή της στην ευρωπαϊκή ελευθερία θα πρέπει να υπενθυμίζεται συνεχώς.
*Δρ, Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Louvain-la-Neuve
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας