Μετά την ήττα του στις ευρωεκλογές από το κόμμα της Μαρίν Λεπέν, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν προκήρυξε πρόωρες εκλογές, για να μπει, όπως ισχυρίστηκε, ένας φραγμός στην άνοδο της Εθνικής Συσπείρωσης. Η σημαντική επίδοση του Νέου Λαϊκού Μετώπου, Συνασπισμού Σοσιαλιστών, Κομμουνιστών, Πρασίνων και της Ανυπότακτης Γαλλίας, έδειξε ότι η γαλλική κοινωνία έχει τα ψυχικά αποθέματα την κρίσιμη ώρα να πει «όχι» στην Ακροδεξιά.
Ομως, δύο μήνες αργότερα, με κωλυσιεργίες και κινούμενος στα όρια των προβλέψεων του Συντάγματος, ο πρόεδρος αγνόησε τη λαϊκή εντολή δίνοντας την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον γηραιό δεξιό πολιτικό Μισέλ Μπαρνιέ, το κόμμα του οποίου ήρθε τέταρτο, και ο οποίος για να κυβερνήσει έχει ανάγκη από την ψήφο ανοχής της Λεπέν στη Βουλή. Η ανοχή της Ακρας Δεξιάς δείχνει να έχει εξασφαλιστεί και η κατάσταση στη Γαλλία είναι πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα της κρίσης της δημοκρατίας στην Ευρώπη. Αυτό που ξεκίνησε ως ένα εγχείρημα να περιοριστεί η Ακροδεξιά στη χώρα, κατέληξε να την κάνει άτυπο ρυθμιστή, στρώνοντάς της ουσιαστικά τον δρόμο για τις επόμενες προεδρικές εκλογές.
Και εδώ είναι το πρόβλημα: οι δημοκρατίες πλέον δεν καταρρέουν στα κοινοβουλευτικά καθεστώτα της Δύσης από κατά μέτωπον επίθεση της Ακροδεξιάς ή πραξικοπήματα. Καταρρέουν όταν είτε οι ίδιες οι επονομαζόμενες δημοκρατικές δυνάμεις ανοίξουν την κερκόπορτα σε κάποιας μορφής συνεργασία, όπως στην περίπτωση της Γαλλίας, είτε όταν για να αυξήσουν την επιρροή τους ή να ξαναφέρουν κοντά κοινωνικά στρώματα που λόγω της κρίσης έχουν απομακρυνθεί, υιοθετούν τη ρητορική ή τα επιχειρήματα της Ακρας Δεξιάς υπό δημοκρατικοφανή μανδύα, όπως για παράδειγμα στη Γερμανία.
Πανικόβλητη από τα δυσμενή γι’ αυτήν εκλογικά αποτελέσματα στη Σαξονία και τη Θουριγγία, η γερμανική κυβέρνηση επαναφέρει τους συνοριακούς ελέγχους, στην προσπάθειά της να δείξει πυγμή στο μεταναστευτικό. Με την κίνηση αυτή δυναμιτίζει ένα από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της ενωμένης Ευρώπης, τη ζώνη Σένγκεν, προκαλώντας τριγμούς σε πολλές χώρες, κυρίως στις χώρες πρώτης εισόδου. Ενισχύει παράλληλα όλες τις ευρωσκεπτικιστικές φωνές που χρόνια ισχυρίζονται ότι η Ε.Ε. «δεν μπορεί» να απαντήσει στη μεταναστευτική κρίση.
Ομως, θεωρώντας ότι έτσι θα διασωθούν ο καγκελάριος Σολτς και η κυβέρνησή του κάνουν λάθος: γιατί η κοινωνία επιλέγει πάντα το αυθεντικό. Αν δεν μπορέσουν να βρεθούν δημοκρατικές απαντήσεις και λύσεις στο μεταναστευτικό ζήτημα και απλά υιοθετείται η ακροδεξιά ρητορική, τότε αυτό θα ενισχύσει έτι περαιτέρω την Ακρα Δεξιά. Η οποία θα παίζει χωρίς αντίπαλο, μια και την ιδεολογική ηγεμονία θα την έχει κερδίσει. Ουσιαστικά, με τον τρόπο αυτό νομιμοποιείται από τις δημοκρατικές δυνάμεις η ακραία αντιδημοκρατική και αντιφιλελεύθερη πρακτική και ρητορική. Και το παιχνίδι έχει πλέον κριθεί.
Τα δημοκρατικά καθεστώτα είναι ανθεκτικά και ισχυρά όσο οι δημοκρατικές δυνάμεις τα υπερασπίζονται και δεν κάνουν εκπτώσεις στις αρχές και αξίες τους. Αν βασικά αξιώματα της δημοκρατίας σχετικοποιούνται ή παραβιάζονται, ο δρόμος της αυταρχικής εκτροπής έχει ανοίξει και είναι αβέβαιο αν υπάρχει δρόμος επιστροφής. Η σταδιακή υπονόμευση των δημοκρατικών αρχών οδηγεί συχνά σε μια κατάσταση όπου η υποχώρηση δεν είναι άμεσα αντιληπτή. Το είδαμε στην Πολωνία, το είδαμε και στην Ουγγαρία: η στροφή στον αυταρχισμό δεν γίνεται με απότομες, δραματικές κινήσεις. Γίνεται με μικρά, συστηματικά βήματα διολίσθησης σε όλες τις βασικές αρχές και αξίες. Αυτό που επιχειρείται να παρουσιαστεί ως «αναγκαία προσαρμογή στην πραγματικότητα» δεν είναι τίποτα άλλο από ακραία κυνικότητα και οπορτουνισμός, από αυτούς που εμφανίζονται ως δημοκράτες ή φιλελεύθεροι πολιτικοί.
Αυτό που συμβαίνει στη Γαλλία είναι το καλύτερο δώρο στον αντισυστημισμό: περιφρόνηση της λαϊκής ψήφου και της πολιτικής αντιπροσώπευσης, αποδοχή της ψήφου ανοχής της Ακροδεξιάς που καμιά αρνητική συνέπεια δεν θα έχει για αυτήν. Η δημοκρατία λαβώθηκε στη Γαλλία και είναι αμφίβολο αν θα μπορέσει να ανακάμψει ή αν αυτό θα συμβάλει ουσιαστικά στην άνοδο της Μαρίν Λεπεν στην εξουσία σε λίγα χρόνια.
Οι δημοκρατίες καταρρέουν όταν η κοινή γνώμη αρχίζει να θεωρεί ως φυσιολογικά πράγματα που θεωρούνταν απαράδεκτα πριν από λίγα χρόνια: τη σιωπηρή στήριξη της Ακροδεξιάς, την παραβίαση των δημοκρατικών κανόνων εκπροσώπησης, την κατάφωρη παραβίαση των δικαιωμάτων των προσφύγων και αιτούντων άσυλο, τον έλεγχο της Δικαιοσύνης από την εκτελεστική εξουσία, τον έλεγχο του Τύπου, τις μαζικές παρακολουθήσεις, φαινόμενα που, κάποια από αυτά, ζούμε τα τελευταία χρόνια και στη χώρα μας. Και για αυτό η συζήτηση αυτή μας αφορά.
Οταν υιοθετείς τον λόγο και τα έργα του θηρίου, αρχίζεις και του μοιάζεις. Και πλέον λίγο μένει έως την πλήρη επικράτηση του αυταρχισμού.
*Καθηγήτριας Συγκριτικής Πολιτικής, κοσμήτορας της Σχολής Διεθνών Σπουδών, Επικοινωνίας και Πολιτισμού, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας