Ιστορικά η γέννηση και η εξέλιξη των αθλημάτων και γενικά του αθλητισμού, στον οποίο βέβαια εμπεριέχεται και ο ομαδικός αθλητισμός, ακολουθούν τη μεταφεουδαρχική διαδικασία κοινωνικής οργάνωσης και μορφοποίησης, που χαρακτηρίζει τη λεγόμενη νεωτερικότητα μέχρι την τελική δημιουργία των ευρύτερων κοινωνικών μορφωμάτων, δηλαδή των εθνικών κρατών.
Βασική αιτία δημιουργίας της «αθλητικότητας» (ή και ενίσχυσης προϋπαρχουσών εμβρυϊκών μορφών της) θεωρείται η ανάγκη ύπαρξης κοινωνικής συνεκτικότητας. Ταυτόχρονα όμως με τη γνωστή μακρόχρονη διαδικασία (Αναγέννηση-Διαφωτισμός-Γαλλική Επανάσταση κ.λπ.) που συντελείται στην Ευρώπη, η δημιουργία της νέας πολιτικοοικονομικής-αστικοβιομηχανικής κοινωνίας αναδεικνύει και ενισχύει αυτό που είναι απαραίτητη προϋπόθεση ύπαρξής της, το «άτομο» (individual). Το άτομο σταδιακά παύει να θεωρείται μια απρόσωπη μονάδα της κοινωνίας που επικαθορίζεται πλήρως από αυτήν και οι «βαθμοί ελευθερίας» του, δηλαδή η ατομική αυτονομία και πρωτοβουλία, συνεχώς ενισχύονται, όπως απαιτούν οι νέες κυριαρχούσες παραγωγικές σχέσεις, τις οποίες επιβάλλει σταδιακά το νέο οικονομικό σύστημα του καπιταλισμού. Καθώς όμως αυτός σταθεροποιείται και λαμβάνει τα γνωστά του χαρακτηριστικά, αυξάνεται και η ανάγκη δημιουργίας μηχανισμών αναίμακτης εκτόνωσης των φαινομένων ατομικής επιθετικότητας και βίας που το σύστημα δημιουργεί και συνεχώς ενισχύει, λόγω της υπερ-εκμεταλλευτικής του φύσης και των αλλοτριωτικών επενεργειών που ασκεί στα άτομα.
Εναν τέτοιο μηχανισμό αποτελεί και ο αθλητισμός, κυρίως ο μαζικός αθλητισμός (π.χ. ποδόσφαιρο), που πρωτοεμφανίζεται στη βιομηχανική Αγγλία. Ωριμάζοντας αυτός λαμβάνει επιπλέον (εκ)πολιτιστικό χαρακτήρα συνιστώντας στοιχείο κοινωνικής καλλιέργειας και γίνεται αναγκαίος παράγοντας στη διαδικασία (εκ)κοινωνισμού των νέων μέσω της αναβίωσης του αρχαιοελληνικού «νους υγιής...» και εντάσσεται οργανικά στη βασική εκπαίδευση.
Στον Ολυμπισμό ο ανταγωνισμός μεταξύ ανθρώπων, που είναι πάντα η ψυχή όλων των αθλημάτων, εξωραΐζεται πολιτισμικά ως «ευ αγωνίζεσθαι». Επίσης, ο Ολυμπισμός λαμβάνει μεταφυσικά γνωρίσματα παγκόσμιας θρησκείας με λατρευτικά στοιχεία, όπως είναι π.χ. οι ύμνοι του (!) αλλά και οι… «παπάδες» του, που αποκαλούνται «αθάνατοι», επειδή κρατάνε αυτή την ιδιότητα σε όλο τους τον βίο. Κάθε χώρα έχει κάποια άτομα που θεωρούνται «αθάνατοι».
Στη μοντέρνα εποχή βασική εξέλιξη του Ολυμπισμού είναι η αποδοχή του από τις περισσότερες χώρες του πλανήτη. Σήμερα δεδομένες είναι επίσης η οικονομική εκμετάλλευση της αθλητικότητας, η εμπορευματοποίηση του πρωταθλητισμού κ.λπ. Ο αθλητισμός δεν αφορά μόνο την «υπερδομή» του κεφαλαιοκρατισμού, αλλά διεισδύει και στη «βάση» του διεκδικώντας τμήμα της. Πολιτισμικά οι Ολυμπιακοί Αγώνες της αρχαιότητας, που κατά την παράδοση οφείλονται στον μυθικό Ηρακλή, ουδεμία σχέση έχουν με αυτούς της μοντέρνας εποχής, όπου η κερδοσκοπική φύση του καπιταλισμού δεν γνωρίζει όρια. Η μαρξική ρήση ότι η επανάληψη της Ιστορίας υπάρχει μόνο σαν φάρσα ή/και καρικατούρα ισχύει εδώ απόλυτα. Πολλά αθλήματα, κυρίως του στίβου (π.χ. ύψος, μήκος, δίσκος, σφαίρα, ακόντιο, επί κοντώ κ.ά.), συνδέονταν στην αρχαιότητα με την πραγματική επιβίωση-διαβίωση των ανθρώπων, και αυτό αποτελούσε αξία που σήμερα δεν έχει, λόγω επιστημο-τεχνολογικής εξέλιξης. Η διαφορά επίσης π.χ. λίγων δεκάτων του δευτερολέπτου, που σήμερα καθορίζει τον νικητή σε ένα αγώνισμα, δείχνει εμφανώς ότι αυτό που απομένει είναι ένας ad hoc ανταγωνισμός και πρωταθλητισμός, ο οποίος μπορεί στη συνέχεια να εμπορευματοποιηθεί κερδοφόρα.
Οσον αφορά τον ειρηνοποιό χαρακτήρα των Αγώνων, αυτός δεν υπάρχει πια. Κανείς πόλεμος δεν σταματάει λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων. Θα πρέπει εδώ να θυμηθούμε και τους περίφημους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 που δόθηκαν στη ναζιστική Γερμανία του Χίτλερ, ο οποίος θέλησε να χρησιμοποιήσει τον Ολυμπισμό σαν «πλυντήριο» για να εξωραΐσει το πολιτικό-ιδεολογικό καθεστώς της χώρας του.
Επίσης, με την ιλιγγιώδη ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας, που βέβαια βρίσκεται στα χέρια του κερδοσκοπικού κεφαλαίου και ειδικά στη μεταμοντέρνα εποχή μας, η έννοια «άνθρωπος» αλλάζει ριζικά. Κατά τον τεχνοφουτουριστικό καπιταλισμό, το μέλλον είναι η δημιουργία του τεχνο-ανθρώπου (ένωση σάρκας-μηχανής), του post-human μέσω του trans-human, διαδικασία που βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη. Αν κανείς υποθέσει εδώ ότι ο Ολυμπισμός θα μπορούσε να αποκλείσει από τους Αγώνες τους «τεχνο-ανθρώπους», που οι οργανισμοί τους έχουν υποστεί κάποιο είδος φαρμακευτικής και βιοτεχνολογικής επέμβασης και να επιτρέψει να συμμετέχουν στους Αγώνες μόνο οι «φυσικοί» άνθρωποι, τότε χάριν του Ολυμπισμού θα είχαμε στον κόσμο δύο είδη ανθρώπων (!). Ενας τέτοιος σχεδιασμός είναι σχιζοφρενικός και πρακτικά αδύνατος.
Πολλές κριτικές σκέψεις μπορεί να παραθέσει κανείς για τη λεγόμενη «αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων» που εμπνεύστηκε ο βαρόνος Ντε Κουμπερτέν μαζί με τον συμπατριώτη μας Δ. Βικέλα. Βέβαια, είναι αναφαίρετο το δικαίωμα να παρακολουθούμε και να τερπόμαστε (κάποιοι ίσως και να «θρησκεύονται»!) κάθε τέσσερα χρόνια με τους Ολυμπιακούς Αγώνες, δηλαδή με την… «καρικατούρα» του αρχαίου Ολυμπισμού.
*Δρας Φιλοσοφίας - φυσικός
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας