Χωρίς «μπούσουλα» μπροστά σε αποφάσεις

Με την έλευση του φθινοπώρου η προεδρική ατζέντα στην Κύπρο έγινε ακόμα πιο βαριά για τον Νίκο Χριστοδουλίδη. Μπροστά του σε άμεσο χρόνο η εσωτερική διακυβέρνηση, η συνεχής περιπλοκή με τους ενεργειακούς σχεδιασμούς και η πίεση για να δείξει επιτέλους έργο στο κράτος δικαίου και την καταπολέμηση της διαφθοράς που χωλαίνουν σοβαρά. Στο βάθος, το άλυτο Κυπριακό με τις διαβουλεύσεις του ΟΗΕ σε εξέλιξη. Ολα δημιουργούν δυσφορία στην κοινή γνώμη, καθώς κρίνεται πλέον η ουσία της διακυβέρνησης Χριστοδουλίδη, όχι απλά η επικοινωνιακή διαχείρισή της.

Στους 20 μήνες αφότου ανέλαβε την προεδρία, ο Ν. Χριστοδουλίδης πασχίζει να δώσει «μπούσουλα» στην πολιτική του, αλλά τα μεγάλα ζητήματα –που έχουν και διλήμματα και ρίσκα– παραμένουν ανοιχτά. Δεν υπάρχει σαφής κατεύθυνση από τον πρόεδρο, που αναλώνει πολύ χρόνο σε συσκέψεις και ακόμα περισσότερο σε συνήθεις δραστηριότητες και ανούσια ταξίδια. Η ενασχόλησή του με τα δευτερεύοντα και η εμμονή στην εικόνα δεν έπεισαν την κοινή γνώμη.

Το στρατηγικό έργο Sea Interconnector βρίσκεται στο παρά πέντε της λήψης τελικής απόφασης, χωρίς καθαρή εικόνα κόστους-οφέλους. Λόγω της αναβλητικότητας, τα εσωτερικά συγκρουόμενα συμφέροντα περιπλέκουν την κατάσταση. Η ελληνική κυβέρνηση μέσω ΑΔΜΗΕ πιέζει για αποφάσεις. Ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης θα συγκαλέσει την Τρίτη ξανά σύσκεψη «για να μην υπάρχει καμία ασάφεια» (5/9). Ομως, τo «γεωπολιτικό ρίσκο» εξαιτίας του άλυτου Κυπριακού, δηλαδή να εκτεθεί το έργο πόντισης του ηλεκτρικού καλωδίου μεταξύ Κύπρου και Κρήτης σε τουρκικές αντιδράσεις, είναι υπόθεση των κυβερνήσεων και όχι των καταναλωτών.

Η σύσκεψη «παρουσία όλων» στο Προεδρικό είναι χρήσιμη, αλλά ο ηγέτης της χώρας θα έπρεπε από καιρό να ήταν προετοιμασμένος, να εμφανιστεί στην κοινή γνώμη με καθαρό μυαλό. Αντίθετα αμφιταλαντεύεται, οι δε υπουργοί του, Οικονομικών και Ενέργειας, αδυνατούν να συνεννοηθούν.

Κυκεώνας

Η ενεργειακή στρατηγική της Κύπρου χωλαίνει σοβαρά εδώ και χρόνια. Πολιτικές σκοπιμότητες τις οποίες ήθελαν να εξυπηρετήσουν οι εκάστοτε πρόεδροι άφησαν κατά μέρος τις ορθολογικές αποφάσεις και την κατάλληλη τεχνοκρατική τεκμηρίωση: έλευση φυσικού αερίου με μακροχρόνιο συμβόλαιο, εισαγωγή ΑΠΕ, δημιουργία υποδομών κ.λπ. Τώρα οι λογαριασμοί εκτοξεύτηκαν στα ύψη και οι πολίτες διαμαρτύρονται. Δεν έφτανε αυτό, οι πολιτικές επιλογές έδωσαν πρόσφορο έδαφος για πιθανή διαφθορά. Αυτό αποπνέει η περίπτωση του σταθμού LNG Βασιλικού που τελεί υπό εξονυχιστική έρευνα της EPPO. To ίδιο ενδεχομένως να συνέβη με τα ευνοϊκά συμβόλαια προς παρόχους ΑΠΕ με απευθείας συμβάσεις αντί διαγωνισμούς.

Ο Χριστοδουλίδης ευθύνεται για τον επικουρικό ρόλο που έπαιξε τόσα χρόνια με τη δημιουργία ψευδαισθήσεων. Ως πρωτοκλασάτο στέλεχος της κυβέρνησης Αναστασιάδη, έσερνε τον χορό δηλώσεων γύρω από τα κοιτάσματα στην κυπριακή ΑΟΖ και αργότερα τον εξωπραγματικό αγωγό EastMed. Αφότου μπήκε στο ράφι το Κυπριακό μετά το Κραν Μοντανά (2017), ως ΥΠΕΞ πρωταγωνίστησε σε «τριμερείς» με την Ελλάδα και το Ισραήλ κυρίως, την Αίγυπτο και άλλους, παραπλανώντας την κοινή γνώμη ότι η Κύπρος θα γινόταν «ενεργειακός κόμβος». Μετά θα έβαζε ευρωπαϊκές κυρώσεις στην Τουρκία για τις γεωτρήσεις. Σήμερα, αποκαλύπτεται ότι τα πλείστα ήταν ένα κράμα σκοπιμοτήτων και λαϊκισμού.

Διαφθορά

Το καλοκαίρι η Κύπρος δέχθηκε ξανά την ευθεία κριτική της Ε.Ε. για τα σοβαρά ελλείμματα στο κράτος δικαίου. Μπορεί ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης να επιχειρεί να διασκεδάσει τις εντυπώσεις για το μέγεθος της διαφθοράς, αλλά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (έκθεση Ιουλίου) καταγράφει με σαφήνεια τις ελλείψεις του γενικού εισαγγελέα: «Εξακολουθούν να μην υπάρχουν αποτελέσματα όσον αφορά τις υποθέσεις διαφθοράς στα υψηλά κλιμάκια».

Κάτω από αυτή την πίεση, την Παρασκευή (30/8), ο γενικός εισαγγελέας Γ. Σαββίδης καταχώρισε κατηγορητήριο στο δικαστήριο εναντίον του πρώην υπουργού Μεταφορών Μάριου Δημητριάδη (2014-18) της κυβέρνησης Αναστασιάδη για διαφθορά την περίοδο της μαζικής πώλησης «χρυσών διαβατηρίων». Πέρασαν τρία χρόνια από την κυκλοφορία της έκθεσης Νικολάτου με εξωφρενικές αποκαλύψεις για το μοίρασμα διαβατηρίων και τον τρόπο που λειτουργούσε η βιομηχανία αυτή την εποχή Αναστασιάδη. Τώρα είναι τέσσερις –όλες κι όλες– οι υποθέσεις που καταχωρίστηκαν, αλλά το αποτέλεσμα είναι αμφίβολο! Οι αρχές δίωξης μιλούν για χιλιάδες φακέλους μαρτυρικού υλικού για να αιτιολογήσουν τις καθυστερήσεις.

Είναι αξιοσημείωτο που ένας υπουργός είναι το πρώτο μέλος Υπουργικού που κατηγορείται ότι άσκησε επιρροή εκ της θέσεώς του. Πολλά θα κριθούν από στοιχεία και μαρτυρίες, η πιο κομβική των οποίων φαίνεται να είναι η παραδοχή εργολάβου για μίζες που, όμως, τον μετέτρεψε από κατηγορούμενο σε μάρτυρα κατηγορίας. Η κοινή γνώμη θεωρεί ότι ορθά ερευνάται ένας υπουργός, που το δικηγορικό γραφείο της οικογένειάς του υπέβαλε αριθμό ρεκόρ αιτήσεων (301 κατά την έκθεση Νικολάτου) με επίμαχα πρόσωπα (Καμποτζιανοί, Κινέζοι). Ποιος, όμως, θα ελέγξει επιτέλους αυτόν που «έκοψε και έραψε» το περιβόητο επενδυτικό πρόγραμμα έναντι πολιτογράφησης, ανοίγοντας την… κάνουλα;

Απομένει να φανεί αν με ανάλογα κριτήρια έρευνας, θα πάρει σειρά ο πρόεδρος Αναστασιάδης, του οποίου το γραφείο των θυγατέρων του με ομολογία του ιδίου, αλλά και με βάση την έρευνα Νικολάτου χειρίστηκε 61 (!) χρυσά διαβατήρια. Περαιτέρω, με βάση τα γεγονότα, το Υπουργικό του ενέκρινε –χωρίς συζήτηση– χρυσά διαβατήρια στον Σαουδάραβα σεΐχη και συγγενείς του, ενώ χρησιμοποιούσε το πολυτελές τζετ του για ταξίδια.

Αναχρονιστική μάσκα

Ο Ν. Χριστοδουλίδης προσπαθεί να δημιουργήσει την αίσθηση ότι θα κάνει αλλαγές στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης που πάσχει στην καρδιά του: τη Γενική Εισαγγελία – τη μόνη στην Ε.Ε. που η ηγεσία της έχει τόσες υπερεξουσίες και παραμένει ανέλεγκτη.

«Αυτό το κράτος ιδρύθηκε το 1960. Ε, δεν μπορεί να λειτουργεί το 2024 με όρους του 1960», ισχυρίστηκε (6/9). Η διαπίστωση αυτή του Κυπρίου προέδρου όμως δεν στρέφεται προς τον κατ’ εξοχήν αναχρονιστικό θεσμό του γενικού εισαγγελέα, αλλά τον γενικό ελεγκτή Οδυσσέα Μιχαηλίδη. Συγκεκριμένα ο Ν. Χριστοδουλίδης προωθεί συγκεκαλυμμένη αλλαγή στη Γενική Εισαγγελία, μόνο για εσωτερικό διαχωρισμό των υπηρεσιών του νομικού συμβούλου και του δημόσιου κατήγορου. Αυτή η αλλαγή έχει απορριφθεί ως κατ’ αρχήν ανεπαρκής από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αφού οι υπερεξουσίες παραμένουν σε έναν, τον διορισμένο από τον πρόεδρο γενικό εισαγγελέα. Στην περίπτωση του γενικού ελεγκτή που έδειξε ισχυρή αυτονομία έναντι της κυβέρνησης, ο Ν. Χριστοδουλίδης επιχειρεί τον σχηματισμό πενταμελούς Ελεγκτικού Συμβουλίου. Προφανώς, για να διορίσει… τρεις και να ελέγξει τον ενοχλητικό θεσμό.

* Το άρθρο αναδημοσιεύεται στην εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου