Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι ο Λοκ(1) αποτελεί έναν λογοκλόπο διεθνούς επιπέδου. Σχεδόν όλες οι οικονομικές του θεωρίες αποτελούν κατά λέξη μετάφραση από τούς οπαδούς της Σαλαμάνκα. Η θεωρία του για το κοινωνικό συμβόλαιο έχει αντιγραφεί από τον Αλθούσιους και ακόμη και το πρώτο του φιλοσοφικό έργο «Δοκίμιο για την Ανθρώπινη Κατανόηση» (Essay Concerning Human Understanding) δεν είναι τίποτε άλλο από μια λεπτομερή ανάπτυξη του «Η τέχνη του να Σκέφτεσαι Ορθώς» (L'arte di ben pensare) του Πάολο Σάρπι. Δεν υπάρχει σχεδόν καμία πρωτότυπη σκέψη στο όποιο έργο του.
Ωστόσο, υπάρχει κάτι καινούργιο στον Λοκ: η ξεκάθαρη όψη της ολιγαρχικής απληστίας και του κακού χωρίς καμία δικαιολογία. Δεν υπάρχει κάποια θεολογική δικαιολογία, καμία αντίσταση στην τυραννία· απλά μονάχα χρήμα και απληστία.
Ομως, υπάρχει ένα πολύ σημαντικό ψέμα, που αφορά την επιρροή του στην Αμερικανική Επανάσταση. Δεν ήταν η Αμερικανική Επανάσταση, αλλά η Ενδοξη Επανάσταση του 1688 που έφερε τον Γουίλιαμ της Οράγγης στον αγγλικό θρόνο - και εκεί ακριβώς ο Λοκ είχε έναν σημαντικό ρόλο. Και βέβαια, η Ενδοξη Επανάσταση δεν είχε καμία σχέση με επανάσταση, αλλά ήταν ένα ξεκάθαρο στρατιωτικό πραξικόπημα, όπου η νέα Αυτοκρατορία που είχε δημιουργήσει η Βενετία μετατοπίστηκε από το Αμστερνταμ στο Λονδίνο.
Στο έργο του «Βασικό Σύνταγμα για την Καρολίνα», ο Λοκ έγραφε ότι κάθε ελεύθερος πολίτης διαθέτει απόλυτη ισχύ και κύρος σε σχέση με τους νέγρους δούλους του. Στις Οδηγίες του για τον κυβερνήτη Νίκολσον της Βιρτζίνια ο Λοκ υπερασπιζόταν τις επιδρομές εναντίον των Αφρικανών σκλάβων που διεξήγαγε η Royal Africa Company(2), χαρακτηρίζοντάς τους «δίκαιους πολέμους». Ο Λοκ αναφέρει ότι σε έναν «δίκαιο πόλεμο» ο νικητής αποκτά τον απόλυτο δεσποτικό έλεγχο όλων όσοι έχουν ηττηθεί.
Στον Λοκ, η υποτιθέμενη έμπνευση για την Αμερικανική Επανάσταση, ουσιαστικά η έννοια της ελευθερίας που εισηγείται, προέρχεται κατά λέξη από το Ρωμαϊκό Δίκαιο. Η έννοια του Λοκ για την ισότητα των ανθρώπων είναι η ιδέα των Ρωμαίων ότι όλα τα κτήνη είναι ίσα με βάση τον νόμο της φύσης.
Ο Λοκ θέτει το θέμα του χρήματος σαν ένα «ειδικό» ιδιοκτησιακό θέμα που διαθέτει σχεδόν μαγικές εξουσίες. Λέει ότι το χρήμα προκαλεί την κίνηση των εμπορικών συναλλαγών, άρα δεν πρέπει να εμποδίζεται. Η σχέση του με το χρήμα έχει άμεση σχέση με τη δημιουργία της Τράπεζας της Αγγλίας και την εισαγωγή των σπεκουλαδόρικων πρακτικών του Αμστερνταμ στο Λονδίνο. Σχεδόν όλα αυτά που γράφει για το χρήμα μπορούν να βρεθούν στα γραπτά της Σαλαμάνκα.
(1): Τζον Λοκ (1632-1704), Αγγλος φιλόσοφος και γιατρός. Θεωρείται ως ένας από τους επιδραστικότερους διανοητές του Διαφωτισμού, γνωστός ως δημιουργός του φιλελευθερισμού, ακολουθώντας την παράδοση του Φράνσις Μπέικον.
(2): Royal Africa Company (RAC), αγγλική εμπορική επιχείρηση. Ιδρύθηκε το 1660 από τον Οίκο των Στιούαρτ και τους εμπόρους του City of London, με στόχο τις εμπορικές δραστηριότητες κατά μήκος της δυτικής ακτής της Αφρικής. Το City αποτελεί μια πόλη με τοπική κυβέρνηση που αποτελεί την κεντρική περιοχή επιχειρήσεων στο Λονδίνο και μικρό τμήμα της μητρόπολης του ευρύτερου Λονδίνου.
*Ομότιμος καθηγητής Τμήματος ΕΜΜΕ Πανεπιστημίου Αθηνών
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας