Διανύουμε την τρίτη δεκαετία του εικοστού πρώτου αιώνα και ακόμη ως οικουμένη, ως διεθνής πολιτική κοινωνία (άραγε υπάρχει κάποιο τέτοιου τύπου πολιτικό υποκείμενο;) δεν έχουμε συνειδητοποιήσει το παρελθόν που ζήσαμε κατά τον εικοστό αιώνα και τι θα μπορούσαμε να σχεδιάσουμε για το ανθρώπινο μέλλον.
Εχουν εξαγγελθεί (!) δύο μείζονες πολιτικο-οικονομικο-κοινωνικές μεταβάσεις (ή αλλιώς μετασχηματισμοί!). Πρόκειται για την ψηφιακή και για την πράσινη μετάβαση. Εχουμε να κάνουμε με δύο διαφορετικούς τύπους κοινωνικο-οικονομικού μετασχηματισμού, οι οποίοι όταν θα έχουν ολοκληρωθεί ιστορικά και υπαρξιακά κανείς δεν θα γνωρίζει για ποιο «πράγμα» μιλάμε!
Δεν ενδιαφέρομαι να γράψω μια πραγματεία για τη «διττή μετάβαση» όπως δοκίμως χρησιμοποιείται ο όρος για τον σχετικό πολιτικο-οικονομικο-κοινωνικό μετασχηματισμό της σύγχρονης κοινωνίας μας. Ας περιοριστούμε λοιπόν σ’ αυτό που ονομάζουμε «πράσινη μετάβαση», η οποία έχει τα δικά της δομικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά. Αλλά και επ’ αυτού του θέματος δεν θα αναπτύξω θέσεις και απόψεις όπως είναι αυτές που εκθέτω στα σεμινάρια της πολιτικής φιλοσοφίας. Εχω πλήρη επίγνωση ότι γράφω και επιχειρηματολογώ στη δημόσια σφαίρα. Σ’ αυτό το πεδίο οι δημοσιογράφοι που κάνουν ερευνητικό έργο ή ακόμη περισσότερο επεξεργάζονται τα θέματά τους από τη σκοπιά της πολιτικής φιλοσοφίας και της πολιτικής οικονομίας μπορούν να προσφέρουν ποικιλοτρόπως και με δημιουργικό τρόπο στη «διαμόρφωση της κοινής γνώμης»!
Αλλά ας επανέλθουμε στο προκείμενο ζήτημα της πράσινης μετάβασης. Η Ευρωπαϊκή Ενωση (ως πολιτικό υποκείμενο ή μήπως ως «πύργος των Βρυξελλών»;) έχει διακηρύξει ότι μέχρι το έτος 2050 η Ευρώπη θα είναι, από περιβαλλοντικής απόψεως, ουδέτερη περιοχή στον πλανήτη. Επειδή διαβάζω και σκέπτομαι γερμανικά ο σχετικός όρος είναι «Klimaneutral» (κλιματική ουδετερότητα). Μέχρι το έτος 2050 μας χωρίζουν μόλις δύο και κάτι δεκαετίες και οι επιχειρησιακοί γραφειοκρατικοί σχεδιασμοί δεν έχουν καν τεθεί προς διαβούλευση. Οπότε όλοι μας αντιλαμβανόμαστε ότι ως Ευρώπη (κράτη-μέλη, λαοί, Ευρωπαίοι πολίτες, κοινωνικά κινήματα κ.ά.) βρισκόμαστε μπροστά σε μια υπαρξιακή συνθήκη, η οποία ορίζεται ως «ανθρώπινο πάρκο» της εξαφάνισης του ίδιου του ανθρώπου. Είναι από κάθε άποψη (οικονομική, πολιτική, κοινωνική κ.λπ.) αδύνατον να «κατασκευαστεί» η Ευρώπη ως κλιματικά ουδέτερη περιοχή στον πλανήτη μέχρι το έτος 2050. Οι γραφειοκρατικοί σχεδιασμοί του «πύργου των Βρυξελλών» είναι στάχτη στα μάτια των Ευρωπαίων πολιτών!
Θα αναφέρω ένα και μόνον χαρακτηριστικό παράδειγμα σχετικά με την αντικατάσταση των συμβατικών αυτοκινήτων από ηλεκτροκίνητα. Η μετάβαση από το συμβατικό αυτοκίνητο στο ηλεκτρικό όχημα δεν είναι μια απλή κοινωνική διαδικασία. Πρόκειται για κάτι πιο περίπλοκο, το οποίο για να φτάσουμε στον εφικτό στόχο μας, να οδηγούμε ένα όχημα το οποίο το ίδιο δεν μας οδηγεί στην ανθρώπινη καταστροφή, χρειάζεται προηγουμένως να επανεξετάσουμε την ιστορική εξέλιξη της βιομηχανικής επανάστασης του δέκατου ένατου αιώνα!
Με απλά λόγια ισχυρίζομαι ότι ο δέκατος ένατος αιώνας υποθήκευσε το μέλλον της ανθρώπινης οικουμένης με τα τεχνολογικά επιτεύγματά του. Χρειάστηκαν δύο αιώνες ανθρώπινης εξέλιξης (μέσα του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα – μέσα του 21ου αιώνα) για να συνειδητοποιήσουμε όλοι μας ότι η «βιομηχανική επανάσταση» δεν ήταν παρά η «ατραπός» που οδηγούσε στον ανθρώπινο γκρεμό. Ο Γκέτε χρειάστηκε τρεις μέρες για να φτάσει από τη γενέτειρά του τη Φρανκφούρτη με άμαξα στη Βαϊμάρη και εγώ χρειάζομαι μόλις τρεις ώρες για να διανύσω με το τρένο την ίδια απόσταση.
Η πράσινη μετάβαση δεν έχει να κάνει με κανένα πολιτικό αίτημα νοσταλγίας: να μεταβαίνω και εγώ με την άμαξα στους προορισμούς μου. Η πράσινη μετάβαση ως κοινωνική και προ πάντων συνειδησιακή διαδικασία συνδέεται άρρηκτα με τα νέα πολιτικά υποκείμενα τα οποία θα τη σχεδιάσουν. Επειδή η πράσινη μετάβαση «κουβαλάει» ιστορικό και ιδεολογικό φορτίο προγενέστερων κοινωνικο-πολιτικών αναστοχασμών θα «ήταν κρίμα» να πέσει και αυτή η δημιουργική ανασύνταξη της Ευρώπης στα χέρια των γραφειοκρατών στις Βρυξέλλες.
* Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας