Ο Γάλλος René Descartes-Καρτέσιος(1) είχε ζήσει το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής του στην Ολλανδία, όπου εκεί είχε στρατολογηθεί από τον μαθηματικό Isaac Beeckman. Πρέπει ο Beeckman να επηρέαζε τον Καρτέσιο σε σημαντικό βαθμό, που τον περιγράφει ως τον δάσκαλό του στα μαθηματικά και στη μηχανική, και ήταν ο Beeckman που τον σύστησε στον Mersenne και στη συνέχεια τον καθιέρωσε ως μια σημαντική επιστημονική προσωπικότητα.
Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Ολλανδία, ο Καρτέσιος ήταν προστατευόμενος του Οίκου της Οράγγης, αλλά μετά τον θάνατό του το 1650 και ιδιαίτερα κατά την περίοδο της «Αληθούς Ελευθερίας» των αδελφών De Witt(2), o καρτεσιανισμός απέκτησε ηγεμονική ισχύ στην Ολλανδία. Το μαθηματικό έργο του Καρτέσιου αποτελούσε συνέχεια των εμπειρικών μεθόδων του Sarpi και του Γαλιλαίου. Ο κόσμος που περιέγραφε ο Καρτέσιος αποτελούσε μια γραμμική επέκταση ενός κενού που εκτείνεται στο άπειρο, ένας κόσμος με ιδιοτυπίες όπου δεν υπάρχει η ανθρώπινη δημιουργικότητα.
Το 1632 ιδρύθηκε το Athenaeum (Αθήναιο), ένα σχολείο στο Αμστερνταμ για τους γιους της ολλανδικής ελίτ, και ξεκινώντας από εκεί ο καρτεσιανισμός εισχώρησε στην ολλανδική ακαδημαϊκή ζωή. Αργότερα, το 1694, οι υποστηρικτές του Καρτέσιου στο Αθήναιο δημοσίευσαν την πρώτη πλήρη έκδοση των έργων του. Ξεκινώντας από το Αθήναιο, η επιρροή του Καρτέσιου εξαπλώθηκε στα Πανεπιστήμια, με πρώτο το Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης το 1635. Το 1653 ιδρύθηκε μια ομάδα μελέτης του καρτεσιανισμού στο Πανεπιστήμιο του Leyden, με βάση την ιδέα ότι όλες οι φυσικές διαδικασίες μπορούν να προσδιοριστούν με τη βοήθεια των μαθηματικών. O καρτεσιανισμός κυριάρχησε κυρίως στην Ιατρική και στη Βιολογική Σχολή. Το 1659 ο Johann De Witt, επικεφαλής της Ολλανδίας, μετέφρασε και εξέδωσε το βιβλίο La Geometrie του Καρτέσιου, με ένα συμπλήρωμα που έγραψε ο ίδιος ο De Witt.
Κατά τη δεκαετία του 1670 αλλά και μετέπειτα ο καρτεσιανισμός ηγεμόνευε σε όλα τα Πανεπιστήμια της Ολλανδίας. Εξετάζοντας την υπονόμευση της Αγγλίας από τους πράκτορες του Paolo Sarpi, στους οποίους περιλαμβάνονται ο Hobbes, ο Bacon, ο Wotton και ο Patty, βρίσκουμε να εμφανίζεται συνέχεια το όνομα Cavendish. Αυτό που περιπλέκει τα πράγματα ακόμα περισσότερο είναι ότι υπήρχαν πέντε μέλη της οικογένειας Cavendish με το όνομα William, που είχαν εμπλακεί με την κατάκτηση της Αγγλίας από τη Βενετία - αυτός ο ρόλος ξεκινά από τον ίδιο τον Sarpi και συνεχίζει ώς τον 18ο αιώνα.
Ολοι αυτοί έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη δημιουργία της Αγγλο-Ολλανδικής Αυτοκρατορίας. Λ.χ. ο Thomas Hobbes ήταν ένα πραγματικό Golem(3) της οικογένειας Cavendish, προστατευόμενος και χρηματοδοτούμενος από όλους τους κλάδους της οικογένειας από το 1610 και μετά, και πεθαίνοντας σε ένα από τα κτήματά της το 1679. Εκεί έγραψε το Leviathan και το De Cive. Ο βασικός σύνδεσμος της βενετσιάνικης φράξιας στην Αγγλία ήταν μέχρι το 1621 ο Sarpi και μετά από αυτόν οι Cavendish, ο Bacon και ο Hobbes, που διατηρούσαν ένα ιδιαίτερα συντονισμένο και ζωντανό δίκτυο. Ο Sarpi αλληλογραφούσε με τους Cavendish και τον Bacon, ο Hobbes ήταν ο προσωπικός γραμματέας του Bacon, μεταφράζοντας τα έργα του στα λατινικά, ενώ ο Micanzio τα μετέφραζε στα ιταλικά, δημοσιεύοντάς τα στη Βενετία.
Η επιρροή του Bacon γιγαντώθηκε μετά τον θάνατό του, οδηγώντας στην ίδρυση της Ομάδας της Οξφόρδης, που αργότερα μετονομάστηκε σε Βασιλική Εταιρεία.
(1): Βλέπε την ταινία του Ροσελίνι με τίτλο «Καρτέσιος» (ταινία του 1974) με διάρκεια 1 ώρα και 14 λεπτά, στον σύνδεσμο https://archive.org/details/Cartesius-pt-1.
(2): Από το 1650 μέχρι τη δεκαετία του 1670, η οικογένεια De Witt κατείχε σημαντικούς ρόλους στην ολλανδική κυβέρνηση. Οι Ρεπουμπλικάνοι αποκαλούν αυτή την εποχή «Αληθής Ελευθερία». Η οικογένεια De Witt έχασε τους σημαντικούς της ρόλους, όταν οι οπαδοί της Οράγγης επανήλθαν στην εξουσία και δολοφόνησαν τους αδελφούς De Witt.
(3): Golem σημαίνει άμορφη μάζα, μια τεχνητή ανθρώπινη ύπαρξη που αποκτά ζωή κατά το εβραϊκό φολκλόρ. Σημαίνει επίσης και αυτόματο.
*Ομότιμος καθηγητής Τμήματος ΕΜΜΕ Πανεπιστημίου Αθηνών
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας