Ο Giovanni Diodati γεννήθηκε στη Γενεύη και ήταν ο τρίτος κατά σειρά στην ηγεσία της Εκκλησίας της Γενεύης. Το 1618 ήταν ένας από τους ηγέτες της Συνόδου της Dort, βοηθώντας τον σύμμαχο της Βενετίας, τον Μoρίς του Νασό, να ανεβεί στην oλλανδική εξουσία. Το 1607 μια τριανδρία από τον ίδιο, τον Sarpi και τον ιερέα του, Henry Wotton, διοικούσαν τη Βενετία. Ο Diodati δεν κατάφερε τον σκοπό του, δηλ. να φέρει τη Βενετία στο μέρος των Καλβινιστών, μη καταφέρνοντας να αντιληφθεί πως δεν ήταν αυτός ο σκοπός του Sarpi. Οι σχέσεις του Sarpi με τούς Καλβινιστές ήταν σαν τη μύγα και την αράχνη.
Ο Isaac Casaubon γεννήθηκε από Γάλλους Ουγενότους γονείς και έγινε καθηγητής των Ελληνικών στην Ακαδημία της Γενεύης (του Καλβίνου) το 1581. Διατηρούσε εκτεταμένες επαφές με σημαντικούς πανεπιστημιακούς κύκλους σ’ όλη την Ευρώπη και μέσω του Casaubon, ο Sarpi διατηρούσε αλληλογραφία με τα δίκτυά του στο Ολλανδικό Πανεπιστήμιο του Leyden. Το σπίτι του Casaubon στη Γενεύη λειτουργούσε σαν σταθμός για πολλούς ταξιδιώτες που κατευθύνονταν στη Βενετία. Η αλληλογραφία του με τον Sarpi διήρκεσε σ’ όλη του τη ζωή.
Η οικογένεια Cavendish ήταν οι πλησιέστεροι σύμμαχοι του Sarpi στην Αγγλία. Ο William Cavendish συνοδευόταν από τον Thomas Hobbes σ’ ένα του ταξίδι στη Βενετία, όπου συνάντησαν τον Paolo Sarpi. Η αλληλογραφία του William Cavendish με τον Sarpi συνεχίστηκε και μεταγενέστερα. Ο ίδιος ο William ίδρυσε την Εταιρεία της Βιργίνιας, δίνοντας μια μετοχή στον Hobbes για να μπορεί να συμμετέχει στις συναντήσεις των Διευθυντών της. Αργότερα, ο Hobbes δραστηριοποιήθηκε στον κύκλο του Mersenne, στοχεύοντας στην προώθηση των έργων του Γαλιλαίου και τη διεύρυνση της αποδοχής της εμπειρικής επιστήμης.
Η διακοπή των σχέσεων της Βενετίας με την Ιερή Λίγκα προήλθε από το ότι ο Sarpi και οι ακόλουθοί του κατάλαβαν ότι η φεουδαρχία και η οπισθοδρομικότητα δεν μπορούσαν πια να επιβάλλονται με την ωμή δύναμη και τη δεισιδαιμονία. Η ιδέα της Κοινοπολιτείας, προϊόν της Αναγέννησης, η επανάσταση του Cusa στην επιστήμη και η οικονομική πρόοδος που ήταν το αποτέλεσμά της δεν μπορούσαν πλέον να ελέγχονται από τις γεωπολιτικές μανούβρες της Βενετίας, ούτε από τις μεσαιωνικές δομές που αφορούσαν την πίστη. Το έργο του Cusa, που οδήγησε στις ανακαλύψεις του Γιοχάνες Κέπλερ, έθετε στο περιθώριο όλη τη μεσαιωνική φιλοσοφία του Αριστοτελισμού.
Ο Sarpi γνώριζε ότι δεν μπορούσαν να διατηρηθούν οι παλιοί μηχανισμοί του κοινωνικού ελέγχου και διατύπωσε μια στρατηγική πάνω σε τρεις άξονες, στοχεύοντας στη διατήρηση της ολιγαρχικής εξουσίας: 1) Να αναπτυχθεί μια νέα επιστήμη, αυτή του εμπειρισμού, και να απαιτείται για κάθε επιστημονική έρευνα να εφαρμόζεται αυτή η εμπειρική μέθοδος, 2) Να χρησιμοποιούνται οι «ανακαλύψεις» αυτής της νέας εμπειρικής επιστήμης, ώστε να καρπωθεί η ομάδα του Sarpi την κατάλυση της δικτατορίας του Αριστοτελισμού και 3) Να χρησιμοποιηθούν όλα τα φιλικά δίκτυα και τα κατάλληλα άτομα για την εξάπλωση αυτής της νέας εμπειρικής επιστήμης σ’ όλη την Ευρώπη, ώστε να καταστεί ηγεμονική...
Βασικά, αυτό που έλεγε ο Sarpi ήταν το ότι αφού δεν μπορούμε να σταματήσουμε την επιστημονική πρόοδο, πρέπει να προσδιορίσουμε τη μέθοδο του συνόλου της επιστημονικής έρευνας. Να προσδιορίσουμε όχι μόνο τι σκέφτονται οι άνθρωποι για τη φύση, αλλά το πώς θα σκέφτονται, εξασφαλίζοντας ότι η ανθρώπινη δημιουργικότητα και οι μέθοδοι των έγκυρων υποθέσεων θα εξαλειφθεί από κάθε επιστημονική έρευνα. Στον κόσμο του Sarpi δεν υπάρχουν υποθέσεις και δημιουργικότητα, άρα και καμία ανακάλυψη. Το μόνο που υπάρχει είναι η «παρατήρηση» και ο υπολογισμός γραμμικών δεδομένων/πληροφοριών. Το όνομα μιας τέτοιας επιστήμης στον 21ο αιώνα είναι η θεωρία των πληροφοριών και σε ένα τέτοιον κόσμο δεν υπάρχουν ανθρώπινες ταυτότητες. Μπορούν να υπάρχουν μηχανές και υπολογιστές, αλλά έχει εξοβελιστεί η δυνατότητα πραγματικών ανακαλύψεων, βασισμένες σε αρχές.
Για να γίνει αυτό κατανοητό, δείτε τη διαφορά ανάμεσα στον Κέπλερ και στον Γαλιλαίο. Ο Κέπλερ ζητούσε να ανακαλύψει τις αρχές των αστρονομικών φαινομένων, ενώ ο Γαλιλαίος κοίταζε τα άστρα και κατέγραφε τις στατιστικές του παρατηρήσεις. Για τον Sarpi και τον Γαλιλαίο δεν υπάρχουν παγκόσμιες αρχές, αφού δεν μπορούμε να τις ψαύσουμε, να τις μυρίσουμε ή να τις δούμε.
*Ομότιμος καθηγητής Τμήματος ΕΜΜΕ Πανεπιστημίου Αθηνών
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας