Τους τελευταίους μήνες οι περισσότεροι άνθρωποι σε αυτόν τον τόπο αισθάνονται ότι βρίσκονται σε έναν κλοιό βίας που όλο στενεύει. Στην πραγματικότητα, όλοι αισθανόμαστε ότι πάνω από το κεφάλι μας επικρέμαται μια απειλή και οι περισσότεροι αναρωτιούνται αν την επόμενη μέρα, εβδομάδα, μήνα, χρόνο, θα «είναι η σειρά τους».
Ενας φόβος που προκαλεί συλλογικό συναίσθημα ανασφάλειας, η οποία σε επίπεδο καθημερινότητας αντιμετωπίζεται με τρόπους οι οποίοι –ώς έναν βαθμό– εξαρτώνται και συναρτώνται από την οικονομική κατάσταση του καθενός. Οι πολύ πλούσιοι προσπαθούν να την αντιμετωπίσουν πληρώνοντας για την ασφάλεια, οι λιγότερο, με το να προσαρμόζουν την έκθεσή τους σε κινδύνους στις οικονομικές τους δυνατότητες και οι υπόλοιποι, με «αποκλεισμούς» που ξεκινούν από δρόμους και γειτονιές και καταλήγουν σε ανθρώπους.
Φυσικά υπάρχουν οι ειδικοί για να ερμηνεύσουν τον τρόπο που η εγκληματικότητα επηρεάζει τη συμπεριφορά, αλλά δεν χρειάζεται να είσαι επαΐων για να αντιληφθείς τη συνειδητή και καλά οργανωμένη προσπάθεια που καταβάλλεται από κάποιους για να εμπορευματοποιήσουν την ανασφάλεια: Πολιτικοί κερδοσκοπούν με τον φόβο, αποκομίζουν οφέλη. ΜΜΕ για να προσελκύσουν –ή και να διατηρήσουν– το κοινό που ζητούν οι διαφημιστές. Εταιρείες που προσφέρουν υπηρεσίες ασφαλείας για να αυξήσουν τον τζίρο τους... Ενας φαύλος κύκλος που αντί να αντιμετωπίζει τη βία τη μεγεθύνει.
Ευλόγως κάποιοι θα αναρωτηθούν: Θα αγνοήσουμε τη βία, περιμένοντας τη στιγμή που θα γίνουμε και εμείς θύματά της; Προφανώς όχι. Αυτό που χρειάζεται είναι να τη γνωρίσουμε, ώστε να αντιληφθούμε τις αιτίες και να αξιολογήσουμε τις «θεραπείες» που προτείνουν οι κάθε λογής έμποροι της ανασφάλειας.
Στην ιστοσελίδα της ΕΛΣΤΑΤ είναι αναρτημένες στατιστικές σειρές για την εξέλιξη της εγκληματικότητας τα προηγούμενα είκοσι δύο χρόνια. Μία απλή ανάγνωση αρκεί για να αντιληφθεί την άμεση συσχέτιση μεταξύ της οικονομικής κατάστασης της κοινωνίας με την εγκληματικότητα. Σύμφωνα με τα στοιχεία ο αριθμός των κακουργημάτων το 2011 (η πρώτη χρονιά των Μνημονίων) υπερδιπλασιάστηκε σε σύγκριση με το 2000 (από 4.444 σε 9.149). Το 2013, όταν η εσωτερική υποτίμηση ωρίμασε, υπερτριπλασιάστηκε (ο αριθμός των κακουργημάτων που διαπράχθηκαν έφτασε τα 14.131). Μέχρι το 2018 διατηρήθηκε σε υψηλά επίπεδα (11.134-12.258) και στη συνέχεια άρχισε να υποχωρεί (8.086 κακουργήματα το 2020). Το 2021 ξεκίνησε η άνοδος και το 2022 ο αριθμός κακουργημάτων πλησίασε τα επίπεδα της μνημονιακής περιόδου (10.202 κακουργήματα).
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης τα στοιχεία που καταγράφουν τη γεωγραφική κατανομή της παραβατικότητας. Το 2000 στην Αττική διαπράχθηκε το 30% των αδικημάτων (κακουργήματα-πλημμελήματα) ενώ στο τέλος του 2022 το αντίστοιχο ποσοστό προσέγγισε το 50%. Ανάλογη αλλά σαφώς ηπιότερη ήταν η εξέλιξη της παραβατικότητας στη Θεσσαλονίκη (από 13% το 2000 στο 14,7% το 2022).
Οι στατιστικές αυτές αποκτούν διαφορετικό νόημα αν τις συσχετίσουμε με αυτές της Αργεντινής κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης της δεκαετίας του ’90. Τότε ακόμα και ο πιο αδαής ανακαλύπτει μία διαφορετική αλήθεια από αυτήν που εμφανίζουν οι πολιτικοί: δεν υπάρχει οπαδική βία, νεανική βία, βία κατά συγκεκριμένων ομάδων πληθυσμού, αλλά καθάρια σαν το γάργαρο νερό της πηγής ΒΙΑ, χωρίς προθέματα και επεξηγηματικούς προσδιορισμούς, η οποία εκρήγνυται μαζί με τη φτώχεια. Σήμερα, στον τόπο μας εξακολουθούμε να βιώνουμε ό,τι είχε περιγράψει πριν από είκοσι χρόνια ο Αργεντινός Βάλδο Φεράρι, διευθυντής της Κοινωνικής Βοήθειας κατά των εθισμών:
«Ο αποκλεισμός μεγάλων κομματιών του πληθυσμού που δεν έχουν θέση στην εργασιακή αγορά και στη διανομή του πλούτου είναι αναγκαίο στοιχείο για τη νεοφιλελεύθερη διανομή του πλούτου. Αρα το πάκο (σ.σ. ναρκωτικό που εμφανίστηκε στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και το αποκαλούσαν “εξολοθρευτή των φτωχών”) είναι αναγκαίο για να εδραιώσει τον αποκλεισμό και να εξασφαλίσει ότι δεν θα υπάρξουν χιλιάδες και εκατομμύρια υγιείς και σκεπτόμενοι νέοι που θα θέσουν μια διαφορετική κοινωνία».
Αν μελετήσει κανείς τη σύγχρονη Ιστορία, αντιλαμβάνεται ότι δεν μπορεί κάποιος να μιλά για βία χωρίς να αναφερθεί στην οικονομική βία, που με τη συμφωνία και την υποστήριξη των πολιτικών εξουσιών ασκείται σε βάρος των πιο ευάλωτων. Το περιγράφει άλλωστε ο Lane Kenworthy, καθηγητής Κοινωνιολογίας και Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνας, ο οποίος το 2013 έγραφε:
«[…] στη δεκαετία του 1970 και του 1980, οι Ηνωμένες Πολιτείες άρχισαν να φυλακίζουν πολύ περισσότερους νέους άνδρες, συμπεριλαμβανομένων πολλών για ήσσονος σημασίας αδικήματα. Εχοντας ποινικό μητρώο, γίνεται όλο και πιο δύσκολο να βρουν μια σταθερή δουλειά με αξιοπρεπή αμοιβή […]».
Δημοσιογράφος, συγγραφέας
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας