Ηλίας Ηλιού

Καταφυγή σε πρόσωπα αγαπημένα ή σε πρόσωπα με ισχυρό και διδακτικό αποτύπωμα ή απεικόνισμα στον κοινωνικό και πολιτικό χώρο.

Ο Ηλίας Ηλιού, κορυφαία προσωπικότητα, πριν και μετά το 1974 δίδαξε πολιτική με κάθε έννοια και ακατάβλητο δημοκρατικό ήθος. Ως πολύτιμη παρακαταθήκη σε παλιούς και νέους, όχι μόνο της Αριστεράς.

Τον χαρακτήριζε η συνδυαστική σκέψη πολιτικής θεωρίας, φιλοσοφίας και νομικής. Αριστοτελικός διαλογισμός και άφταστη ρητορική ικανότητα.

Τμήματα του κειμένου που ακολουθεί παραπέμπουν στο βιβλίο του Βασίλη Μπρακατσούλα, «Ηλίας Ηλιού. Η ζωή και η δράση του», εκδ. Κέδρος 2014, επίμετρο: Ηλίας Νικολακόπουλος. Ο Βασίλης Μπρακατσούλας, ως παράδειγμα πολιτικών αγώνων, υπήρξε βουλευτής Καρδίτσας με την ΕΔΑ και το ΠΑΣΟΚ.

Το 1981 ο Ηλιού κάλεσε τα μέλη και τα στελέχη της ΕΔΑ να υποστηρίξουν δίχως όρους το ΠΑΣΟΚ. Με την πράξη του αυτή συνέβαλε να ηττηθεί η Δεξιά στις εθνικές εκλογές της 18 Οκτωβρίου 1981 και να ανέλθει στην εξουσία το ΠΑΣΟΚ με πρωθυπουργό τον Ανδρέα Παπανδρέου.

Ενα ακόμα δείγμα του πολιτικού και αγωνιστικού του ήθους και της πολιτικής του αρετής είναι ότι απέρριψε τιμητική πρόταση να εκλεγεί βουλευτής Επικρατείας με το ψηφοδέλτιο του ΠΑΣΟΚ. Δήλωσε με ευθύτητα ότι ο κοινοβουλευτικός βίος του τερματίστηκε.

Αντίθετα πρότεινε και εκλέχτηκε βουλευτής της Α’ Αθήνας με το ΠΑΣΟΚ ο Μανώλης Γλέζος, ο οποίος ύστερα από ένα διάστημα εκλέχτηκε ευρωβουλευτής.

Από τις πρώτες πράξεις του Ανδρέα Παπανδρέου και του ΠΑΣΟΚ όταν έγινε κυβέρνηση ήταν να συγκαλέσει τη Βουλή στις 17 Αυγούστου 1982, ανήμερα του ολοκαυτώματος της Κοκκινιάς, και να αναγνωρίσει με τον νόμο 1285/82 και την ΕΑΜική Εθνική Αντίσταση.

Εγκαταλείποντας το κοινοβουλευτικό και πολιτικό βήμα ο Ηλίας Ηλιού σε συνέντευξη που παραχώρησε είπε μεταξύ άλλων:

«Είμαι πικραμένος. Οχι τόσο από τους αντιπάλους μου, που έκαναν στο κάτω κάτω τη δουλειά τους, αλλά από τους ομόφρονές μου. Δεν άφησαν πεπονόφλουδα, που τους πετούσε η ντόπια ή η ξένη αντίδραση, που να μην την πατήσουν... Αν ήθελε κάποιος να γράψει για τις αστοχίες της ηγεσίας του αριστερού κινήματος στην Ελλάδα, δεν θα χρειαζόταν τόμους χειρογράφων με σοβαρές αναλύσεις... Θα του αρκούσαν μερικά χειρόγραφα για να γράψει ένα μικρό χιουμοριστικό βιβλίο με τίτλο «Ο δρόμος με τις πεπονόφλουδες». Δυστυχώς, οι γκάφες των ομοφρόνων μου κατέστρεψαν ένα πανίσχυρο προοδευτικό κίνημα και μας πήγαν πολλές δεκαετίες πίσω».

Διαβάζουμε πάντοτε Ηλία Ηλιού ως καθοδήγηση, διαφώτιση και νουθεσία. Διαβάζουμε πάντοτε Ηλία Ηλιού για την ανανέωση των θεσμών, για τη σύγχρονη Αριστερά, για την οικονομία, τη νεολαία, την παιδεία, τον στρατό και το έθνος.

Διαβάζουμε πάντοτε Ηλία Ηλιού για την Ευρωπαϊκή Ενωση, για τις σύγχρονες πολιτικές θέσεις, τα οικονομικά προβλήματα, την εξωτερική πολιτική στη νέα εποχή, τις βαθύτατες αλλαγές στον κόσμο.

Διαβάζουμε πάντοτε Ηλία Ηλιού για τις θέσεις για τον προϋπολογισμό, τη φοροαπαλλαγή και φοροδιαφυγή, για τον ιδεολογικό εκσυγχρονισμό, για το κράτος και το Σύνταγμα, για την αναθεώρηση του Συντάγματος, για τα μειονοτικά δικαιώματα, για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα.

Διαβάζουμε πάντοτε Ηλία Ηλιού για το μήνυμα του Θουκυδίδη, τη ρητορική του Αριστοτέλη, τον Αριστοτέλη ως στοχαστή, τον Αριστοτέλη και τον Πλάτωνα, τη ρητορική τέχνη.

«Πρέπει να τονίσω ότι οποτεδήποτε μιλούσε ο Ηλιού όταν ήμαστε στη Βουλή -όταν ήμουν εγώ στη Βουλή πριν από τη δικτατορία του ‘67- πήγαινα για να τον ακούσω. Ηταν ο μεγάλος δάσκαλος, άνθρωπος υψηλής ποιότητας, αγνός δημοκράτης, εκφραστής πάντοτε των πόθων και των προσδοκιών του λαού μας, ένας γνήσιος προοδευτικός -όχι δογματικός- αριστερός. Πιστεύω πως είναι ο τελευταίος μιας σειράς μεγάλων πολιτικών ανδρών της χώρας μας». Ανδρέας Παπανδρέου, 25 Ιανουαρίου 1985, ημέρα της οριστικής απομάκρυνσης του Ηλία Ηλιού από τη ζωή.

*Ομότιμος καθηγητής, πρώην αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου