Η ιδέα της ξεκινά από την προϊστορία, αλλά είναι η κληρονομιά της Βαβυλώνας και ο υποδειγματικός ρόλος του ιερατείου της σαν τους διαχειριστές της θρησκείας, των τραπεζικών εργασιών και της κουλτούρας, που δημιούργησε αυτό το μοντέλο για την αρχαιότητα, που ακολούθησαν, μεταξύ άλλων, η αυτοκρατορία της Περσίας, ο ρόλος του Μαντείου των Δελφών (και άλλων υποδεέστερων μαντείων), η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και συνέχισε με την Ανατολική (Βυζαντινή) Αυτοκρατορία.
Με την κατάρρευση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στη Δύση, οι αυταρχικές της ιδέες διαμορφώθηκαν σε αυτό που αποκαλούμε φεουδαρχία, σαν συνέχεια των φορολογικών και άλλων κωδίκων του Ρωμαίου αυτοκράτορα Διοκλητιανού, ενός συστήματος όπου η μεγάλη πλειονότητα του ευρωπαϊκού πληθυσμού ήταν περιορισμένη στη γη, σχεδόν σαν τα δίποδα ζώα των αγρών· ένα σύστημα που ευνοούσε τη μόνιμη δουλεία.
Με την ανάδυση της ισχύος της Βενετίας κατά τον 11ο αιώνα, επανέρχεται η αντίληψη που είχε η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία στη Δυτική Ευρώπη. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, αντεστράφησαν οι γεωπολιτικοί ρόλοι της Βενετίας και της Ανατολικής (Βυζαντινής) Αυτοκρατορίας. Μέχρι τότε, η Βενετία ήταν υποτελής στην Κωνσταντινούπολη, αλλά περίπου κατά το 1200 μ.Χ. είχε αναδυθεί σαν η κυρίαρχη στρατιωτική και οικονομική δύναμη στη Μεσόγειο.
Το 1096 μ.Χ. η Βενετία¹ οργανώνει την Πρώτη Σταυροφορία, που την ακολούθησαν άλλες τέσσερις σταυροφορίες τα επόμενα 126 χρόνια, διαμορφώνοντας την Αυτοκρατορία της Βενετίας. Η επονείδιστη Τέταρτη Σταυροφορία οργάνωσε τη λεηλασία και τη στρατιωτική κατοχή της Κωνσταντινούπολης το 1204, και η Βενετία κατέλαβε το νησί της Κρήτης και σχεδόν όλες τις τέως βυζαντινές αποικίες της Αδριατικής. Γύρω στα μέσα του 13ου αιώνα, οι βενετσιάνικες γαλέρες κυριαρχούσαν στη Μεσόγειο και είχαν αναπτυγμένες εμπορικές σχέσεις με τη Φλάνδρα και το Λονδίνο. Η Αυτοκρατορία της Βενετίας ήταν η κυρίαρχη θαλάσσια ισχύς σε όλη τη Μεσόγειο.
Κατά τη διάρκεια αυτής της πρώτης εποχής της Βενετίας δρομολογήθηκαν δύο πολιτισμικά έργα, αποσκοπώντας στην εδραίωση και στην επέκταση της ολιγαρχικής εξουσίας. Το πρώτο ήταν η μετάφραση στα λατινικά όλων των τότε υπαρχόντων συγγραμμάτων του Αριστοτέλη και το δεύτερο ήταν η επαναφορά και αναδημοσίευση των έργων που διαμόρφωναν το ρωμαϊκό αστικό δίκαιο.
Το μεσαιωνικό σύστημα που αναδύθηκε από τη σύμπραξη των Βενετών και των Νορμανδών² φεουδαρχών ευγενών και που κυριάρχησε στην Ευρώπη για εκατονταετίες αποτελούσε, κατά μία έννοια, έναν κόσμο χωρίς καμία πρόοδο. Υπήχαν πόλεμοι, οι βασιλιάδες ανεβοκατέβαιναν, αλλά η σταθερή φύση του φεουδαρχικού συστήματος φαινόταν να είναι αιώνια. Τα κείμενα του Αριστοτέλη και το ρωμαϊκό αστικό δίκαιο ήταν οι μηχανισμοί κοινωνικού ελέγχου, εντελώς κατάλληλοι για αυτό το πρωτόγονο ολιγαρχικό σχήμα.
1. Γ. Μηλιός «Βενετία: Μια συνάντηση που στέριωσε απρόβλεπτα - Πραγματεία για τον καπιταλισμό και τη διαδικασία γένεσής ςτου», εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2020.
2. https://el.wikipedia.org/wiki/Νορμανδοί.
*Ομότιμος καθηγητής Τμήματος ΕΜΜΕ Πανεπιστημίου Αθηνών
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας