Ενα κείμενο με αφορμή την επικείμενη δημοσίευση της έκθεσης του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς «Αριστερή περιφερειακή πολιτική», με συγγραφέα τον Γιάννη Ραντίν, η οποία θα παρουσιαστεί στις 26 Σεπτεμβρίου στις 7.00 μ.μ. στον Πολυχώρο Σπούτνικ (Κεραμεικού 46, Μεταξουργείο). Η έκθεση θα διατίθεται δωρεάν σε έντυπη μορφή στον χώρο της εκδήλωσης.
Οι μεγάλες φυσικές καταστροφές που έπληξαν τη χώρα το φετινό καλοκαίρι και στην αρχή του φθινοπώρου, με τις τεράστιες σε έκταση πυρκαγιές και τη μεγάλη πλημμύρα που έπληξε τη Θεσσαλία με τρομακτικές επιπτώσεις για τις τοπικές κοινωνίες, ανέδειξαν τη σημασία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην αντιμετώπιση των πολλών προκλήσεων της εποχής μας, και ιδιαίτερα της κλιματικής κρίσης.
Οι προκλήσεις τού σήμερα δεν είναι δυνατό να βρουν λύση με τα εργαλεία τού χθες. Είναι απαραίτητες νέες έρευνες και προτάσεις, οι οποίες μέσα από τον διάλογο με την κοινωνία θα οδηγήσουν στην καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση των προβλημάτων, με λύσεις βιώσιμες για τους ανθρώπους και το περιβάλλον.
Σε αυτό το πλαίσιο θα παρουσιαστεί μια μελέτη για την «Αριστερή περιφερειακή πολιτική» από το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς, που προσπαθεί να δει σφαιρικά τα ζητήματα της βιώσιμης ανάπτυξης με συμμετοχή και δημοκρατία, με σεβασμό στη διαφορετικότητα, στην ισότητα των φύλων, χωρίς διακρίσεις εισοδήματος, εθνικότητας, φυλής, θρησκείας ή αναπηρίας, έχοντας στόχο τη συμπερίληψη και, γενικότερα, την άμβλυνση των ανισοτήτων.
Ο νέος σχετικά θεσμός της περιφέρειας δεν χαίρει μεγάλου ενδιαφέροντος από πλευράς πολιτών, μολονότι αποτελεί ένα πεδίο άσκησης πολιτικής εξίσου σημαντικό με αυτό της κεντρικής πολιτικής. Το ζήτημα των υποδομών είναι πρωταρχικής σημασίας, όπως αποδείχτηκε από τα πρόσφατα γεγονότα της σφοδρής κακοκαιρίας «Ντάνιελ», με φράγματα που δεν άντεξαν την πίεση τεράστιων όγκων νερού, με πόλεις που μετατράπηκαν σε ποτάμια, με πνιγμό ανθρώπων, με απώλεια ενός τεράστιου αριθμού ζώων και με καταστροφή καλλιεργειών.
Οι υποδομές ίσως να είναι από τα ελάχιστα εργαλεία περιφερειακής πολιτικής που συζητιούνται στη δημόσια σφαίρα. Δεν είναι όμως το μοναδικό και χρειάζεται να μην περιοριζόμαστε στα μεγάλα, «πιασάρικα» έργα, που σε πολλές περιπτώσεις είναι απαραίτητα, αλλά να έχουμε μια συνολικότερη προσέγγιση περιφερειακής πολιτικής, γιατί, πολλές φορές, μικρότερα έργα συντρέχουν στο να βελτιωθεί η ζωή των ανθρώπων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι κοινωνικές υποδομές, όπως χώροι πρόνοιας, άθλησης, πολιτισμού, περιπάτου, αλλά και αστικές υποδομές, όπως τα δίκτυα αποχέτευσης και ύδρευσης που υστερούν σε πολλές περιοχές της Ελλάδας.
Η περιφερειακή πολιτική είναι ιδιαίτερα κρίσιμη στην περίπτωση της χώρας μας, η οποία χαρακτηρίζεται από ορεινότητα και νησιωτικότητα. Για να αποφύγουμε την ερήμωση μεγάλου μέρους της υπαίθρου είναι αναγκαίες αλλαγές πολιτικής και κατανόηση των τοπικών ζητημάτων, ιδιαιτεροτήτων, αλλά και πλεονεκτημάτων.
Η προφανής διάσταση του περιφερειακού προβλήματος στην Ελλάδα είναι η υστέρηση των περισσότερων περιφερειών σε σχέση με την Αττική, όπου συγκεντρώνεται η πλειονότητα του πληθυσμού και των οικονομικών δραστηριοτήτων. Η συνολική εικόνα, όμως, δείχνει τη γενικότερη υστέρηση όλων των ελληνικών περιφερειών, συμπεριλαμβανομένης της Αττικής, σε σχέση με τους ευρωπαϊκούς μέσους όρους με κυριότερους δείκτες το διαθέσιμο εισόδημα και το κατά κεφαλήν ΑΕΠ μιας περιφέρειας.
Ενώ οι αποκλίνουσες περιφέρειες είναι σποραδικές στις πλούσιες χώρες της Βόρειας Ευρώπης, πολλές, αν όχι σχεδόν όλες, οι περιφέρειες στην Ελλάδα, στην Ιταλία, στην Πορτογαλία και στην Ισπανία αποκλίνουν. Η εξαιρετικά χαμηλή ανάπτυξη είναι ένα διάχυτο ζήτημα στην Ελλάδα και την Ιταλία, όπου οι περισσότερες περιφέρειες έχουν αναπτυχθεί σημαντικά λιγότερο από τον μέσο όρο της Ε.Ε. κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες.
Το 2021 οι περιφερειακές ανισότητες στην Ελλάδα ήταν τόσο αυξημένες, ώστε πέντε περιφέρειες, το Βόρειο Αιγαίο, η Ανατολική Μακεδονία-Θράκη, η Ηπειρος, η Θεσσαλία και η Δυτική Ελλάδα, να έχουν κατά κεφαλήν ΑΕΠ μικρότερο από το 50% του ευρωπαϊκού μέσου όρου.
Η μελέτη παρουσιάζει το περιφερειακό πρόβλημα σε Ελλάδα και Ευρώπη, καθώς και τις κύριες θεωρίες της περιφερειακής ανάπτυξης, με παραδείγματα προοδευτικών πολιτικών από την Ελλάδα και το εξωτερικό, που μπορούν να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης για μια νέα αποκεντρωμένη αριστερή περιφερειακή πολιτική, σε σύνδεση με τους δήμους και τις τοπικές κοινωνίες, ως ένας κρίκος συνολικής πολιτικής, ο οποίος, όταν είναι αναγκαίο, αντιπαρατίθεται με τις συγκεντρωτικές τάσεις του κεντρικού κράτους.
*Υποψήφιος διδάκτορας Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας