Μνήμη Μιχάλη Μπουρμπούλη
Ο οριενταλισμός, το να βλέπει η Δύση τους «άλλους» με τα μάτια της Δύσης, αποτελεί μια παθολογία της Δύσης που ξεκίνησε με τις Σταυροφορίες, αρκετές εκατοντάδες χρόνια πριν. Φαίνεται ότι τώρα πια αυτή η τάση μας τελειώνει, στον βαθμό που η ίδια η εικόνα της Δύσης (και κυρίως της Αγγλόσφαιρας) μας δείχνει τις πραγματικές της διαστάσεις, που εστιάζονται κυρίως στις αρπαγές (πρώτων υλών, αρχαιοτήτων, εργατικού δυναμικού για τα εργοστάσια που παλαιότερα διέθετε κ.ά.).
Αντιγράφω από ένα περίφημο γράμμα2 του Edward Said, καθηγητή λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Columbia των ΗΠΑ, που κάποια στιγμή θα πρέπει να μεταφραστεί ολόκληρο: «Αν σκεφτείτε για τον σημερινό πληθυσμό της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Γερμανίας, της Ισπανίας, της Βρετανίας, της Αμερικής, ακόμη και της Σουηδίας, θα πρέπει να παραδεχτείτε ότι το Ισλάμ δεν βρίσκεται πια στις παρυφές της Δύσης, αλλά στο ίδιο το κέντρο της.
Αλλά τι είναι τόσο απειλητικό με αυτή την παρουσία; Θαμμένες στη συλλογική μνήμη υπάρχουν αναμνήσεις των πρώτων Αραβο-Ισλαμικών κατακτήσεων που ξεκίνησαν τον έβδομο αιώνα και που, όπως έγραψε ο διάσημος Βέλγος ιστορικός Henri Pirenne στο βιβλίο-ορόσημό του “Μωάμεθ και Καρλομάγνος” (1939), συνέτριψε μια για πάντα την παλιά ενότητα της Μεσογείου, κατέστρεψε τη Χριστιανο-Ρωμαϊκή σύνθεση και ανέδειξε έναν νέο πολιτισμό στον οποίο ήταν κυρίαρχες οι Βόρειες δυνάμεις (η Γερμανία και η Καρολίγγεια Γαλλία) με αποστολή, όπως φαίνεται να εννοούσε, την ανάληψη της άμυνας της “Δύσης” εναντίον των ιστορικών και πολιτιστικών της εχθρών.
Αλίμονο, αυτό που άφησε απέξω ο Pirenne είναι ότι κατά τη δημιουργία αυτής της αμυντικής γραμμής, η Δύση πήρε πολλά από τον ουμανισμό, την επιστήμη, τη φιλοσοφία, την κοινωνιολογία και την ιστοριογραφία του Ισλάμ, που είχε ήδη παρεμβληθεί ανάμεσα στον κόσμο του Καρλομάγνου και την κλασική αρχαιότητα. Το Ισλάμ είναι εντός από την αρχή».
Και με αυτό τον τρόπο, στη Δύση έχουμε διάφορες καρικατούρες χολιγουντιανού τύπου, τύπου Ιντιάνα Τζόουνς3, που αφορούν και άλλες περιοχές της Ασίας, με αποκλειστικό οικονομικό στόχο τα εισιτήρια του σινεμά και την προπαγάνδα της Δύσης.
Ιδιαίτερα αποκαλυπτική είναι η ταινία «Ο άνεμος και το λιοντάρι»4.
1. Για τον οριενταλισμό, βλέπε το κείμενο «Ο οριενταλισμός, οι μαγικές συνταγές και η Ανατολή», δημοσιευμένο στην «Εφ.Συν.» στις 10/2/2023.
2. Βλέπε το κείμενο «The Clash of Ignorance – Η σύγκρουση της άγνοιας», που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό The Nation στις 4 Οκτωβρίου 2001.
3. Βλέπε το αποκαλυπτικό κείμενο «Ιντιάνα Τζόουνς: ο λόρδος Ελγιν του Χόλιγουντ», δημοσιευμένο στην «Εφ.Συν.» στις 8-9 Ιουλίου 2023, σελ. 35.
4. Βλέπε https://fsharetv.co/movie/the-wind-and-the-lion-episode-1-tt0073906.
*Ομότιμος καθηγητής Τμήματος ΕΜΜΕ Πανεπιστημίου Αθηνών
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας