Ο πρέσβης της Κίνας στο Παρίσι αμφισβήτησε την πλήρη κυριαρχία των πρώην Σοβιετικών Δημοκρατιών, με το επιχείρημα ότι η ανεξαρτησία τους δεν επικυρώθηκε με Διεθνή Συνθήκη.
Ο Κινέζος διπλωμάτης έκαψε, απ’ ό,τι φαίνεται, για το ορατό μέλλον τη δυνατότητα του Πεκίνου να διαδραματίσει μεσολαβητικό ρόλο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, αμφισβητώντας όχι μονομερείς αποσχίσεις από την ΕΣΣΔ αλλά τη συνειδητή επιλογή του Γέλτσιν και της Ομάδας του να διαλύσουν μια ούτως ή άλλως παραπαίουσα ομοσπονδία για να απομακρύνουν τον Γκορμπατσόφ από το Κρεμλίνο.
Στη συνάντησή του με τους ομολόγους του της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας, στις αρχές Δεκεμβρίου του 1991, ο Γέλτσιν τους παρουσίασε ως ειλημμένη και αδιαπραγμάτευτη την απόφασή του να διαλύσει την ΕΣΣΔ.
Το δίλημμα τότε δεν ήταν η σωτηρία ή ο αιφνίδιος θάνατος της ΕΣΣΔ, αλλά η συντεταγμένη μετάβαση από ένα συγκεντρωτικό κράτος σε μια χαλαρή συνομοσπονδία ή μια ένωση κυρίαρχων κρατών.
Η Ουκρανία και η Λευκορωσία δεν χρειάζονταν επικύρωση των συνόρων τους από Διεθνή Συνθήκη, γιατί ήταν ιδρυτικά μέλη του ΟΗΕ μαζί με την ΕΣΣΔ από το 1945, σε μια προσπάθεια του Στάλιν να ενισχύσει την παρουσία και το ειδικό βάρος της χώρας του στον διεθνή οργανισμό.
Τον Σεπτέμβριο του 1991, η Μόσχα, με ψήφισμα της Βουλής, επικύρωσε την ανεξαρτησία των τριών Βαλτικών Χωρών και, τρεις μήνες αργότερα, τα κοινοβούλια της Ρωσίας, της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας επικύρωσαν την απόφαση του Γέλτσιν να διαλύσει την ΕΣΣΔ.
Στα απομνημονεύματά του ο Μπους ο πρεσβύτερος περιγράφει το σοκ που ένιωσε, όταν του τηλεφώνησε ο Γέλτσιν για να του ανακοινώσει, πριν καν να ενημερώσει τον Γκορμπατσόφ, τη διάλυση της ΕΣΣΔ.
Οσο στην ΕΣΣΔ υπήρχε το μονοκομματικό καθεστώς του Κ.Κ., η ΕΣΣΔ, ως ομοσπονδία, ήταν ένα φύλλο συκής στην ανασυγκρότηση της ρωσικής αυτοκρατορίας. Με την αμφισβήτηση του σταλινικού μοντέλου, δρομολογήθηκε η μη αντιστρέψιμη πορεία της ΕΣΣΔ προς τη διάλυση.
Ακολούθησαν εθνικιστικές συγκρούσεις, όπως ακριβώς συνέβη μετά τη διάλυση της Αυστροουγγαρίας, το 1918, και της Γιουγκοσλαβίας μετά το 1991, καθώς τα εσωτερικά σύνορα των τριών παραπάνω πολυεθνικών κρατών δεν αντιστοιχούσαν με εθνική ομοιογένεια.
Οι ΗΠΑ, που μέχρι τη διάλυση της ΕΣΣΔ στήριζαν τις μεταρρυθμίσεις Γκορμπατσόφ και εναντιώνονταν στην ασύντακτη διάλυση της ΕΣΣΔ, προσαρμόσθηκαν στη νέα πραγματικότητα που προέκυψε από τη μοιραία, όπως απεδείχθη για τη μελλοντική σταθερότητα της Ευρώπης, πρωτοβουλία της Ομάδας Γέλτσιν.
