Ορισμένες επισημάνεις, εν όψει των εκλογών, είναι απαραίτητες. Η συμμετοχή δεν είναι εξασφαλισμένη με ενεργό τρόπο ή ρυθμίσεις που θα επέτρεπαν σε όλους -κυρίως στα άτομα νεαρής ηλικίας- να συμμετάσχουν ασκώντας το δικαίωμά τους στους τόπους διαμονής ή εργασίας τους.
Επιπλέον, ακόμα κι αν εξασφαλιζόταν υψηλή συμμετοχή, δεν είναι σίγουρο ότι έχει εξασφαλιστεί η διαμόρφωση ενεργών και ενημερωμένων πολιτών που θα είναι «πιο δημοκράτες» από τους μη μετέχοντες και, άρα, πιο αφοσιωμένοι στον στόχο του summum bonum (του συλλογικού καλού).
Το συλλογικό καλό μπορεί να είναι ένας απώτερος σκοπός ή στόχος -θα λέγαμε ένα αθροιστικό χάρισμα- προς το οποίο κατευθύνεται η ανθρώπινη δραστηριότητα. Ομως, το συλλογικό καλό, υποτίθεται, είναι ενσωματωμένο στα βασικά προγράμματα των πολιτικών κομμάτων. Υπάρχουν τέτοια προγράμματα εν γνώσει των πολιτών στις λεπτομέρειές τους; Και, αν υποθέσουμε ότι υπάρχουν, έχουν όλα τους το στοιχείο που φαντάστηκε ο Αριστοτέλης, ότι δηλαδή θα συγκλίνουν οπωσδήποτε με την ευτυχία των πολιτών;
Προφανώς, η προεκλογική κουβέντα ήδη έχει εκτραπεί σε άλλα ζητήματα. Τα δημόσια θέματα δεν παράγουν πολιτική ούτε όρους πολιτικού πολιτισμού. Παράγουν παραπολιτική σε μεγάλη ποσότητα. Και στο μέτρο που μας αφορά, στην Ελλάδα η ανάγκη εκδημοκρατισμού των πολιτικών θεσμών έχει γίνει σχεδόν αόρατη από τον δημόσιο διάλογο.
Απεναντίας, αυτό που γίνεται, λαμβάνει πρωτίστως τη μορφή μετατροπής των εκλογικών κανόνων με βάση τα μπόνους των κομματικών εδρών και με στόχο την αυτοδυναμία με κάθε τρόπο. Βεβαίως, η συζήτηση αυτή είναι εκ των προτέρων άστοχη και ατελής, διότι δεν εγγυάται εκδημοκρατισμό των θεσμών ούτε χρηστή διακυβέρνηση και συλλογική άνοδο.
Επιπλέον, ορισμένα θέματα θίγονται περιστασιακά. Παρότι είναι βασικά για τους συλλογικούς στόχους, δεν φαίνεται να υπάρχει κάποιο στέρεο υπόβαθρο των κανόνων ίσης συμμετοχής, προβολής και αυτονομίας ιδεών και δράσεων όσων εμπλέκονται στον δημόσιο διάλογο.
Λ.χ., θα έχουν όλα τα κόμματα γνήσια πρόσβαση και ισότιμη κατανομή χώρου και χρόνου στα μέσα μαζικής ενημέρωσης; Και ποιος ιεραρχεί -ή ποιοι μηχανισμοί ιεραρχούν- τα θέματα που θα πρέπει να συζητηθούν με σκοπό την άνοδο της κοινωνικής ευημερίας και την κατάκτηση της συλλογικής ευτυχίας;
Ο δρόμος προς τις εκλογές δεν δείχνει και τόσο καλοστρωμένος. Κάθε άλλο παρά ομαλός είναι. Παίρνει τη μορφή μιας υπόθεσης εικονικών καταστάσεων για τους πολίτες. Στη χειρότερη περίπτωση, έχει τη μορφή μιας καλοστημένης πολιτικής πασαρέλας. Η παραδοχή αυτή θα έπρεπε να απασχολεί όλα τα κόμματα του λεγόμενου δημοκρατικού τόξου. Κυρίως την πλευρά της αντιπολίτευσης, με δεδομένη την αλαζονική στάση της κυβερνητικής πλευράς.
Πολλά θέματα υψηλής πολιτικής και στρατηγικών για τη χώρα, για την επόμενη μέρα και, κυρίως, για τα επόμενα χρόνια είναι εξαφανισμένα. Η κυβέρνηση που έχει τον σημαντικότερο ρόλο τόσο στη διαφάνεια όσο και στη λογοδοσία επιχειρεί με κάθε τρόπο την υποβάθμιση της διαφάνειας και της λογοδοσίας. Αντίθετα με τη σκόπιμη δράση της, δημιουργεί συστήματα συσκότισης εγνωσμένων σκανδάλων κ.λπ.
Βαδίζει σε ανισοκατανομή πόρων, σε περιορισμό των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης των πολιτών. Κυρίως επιχειρεί να συγκαλύψει όλα τα παρατράγουδα των πολιτικών της (τα σκάνδαλα των υποκλοπών, την αδιαφανή κατανομή πόρων, την αδιαφορία της για τα δημόσια αγαθά, την αδιαφορία τις απέναντι στους πολλούς, την υποβάθμιση της δημόσιας υγείας, της δημόσιας παιδείας, του πολιτισμού και της τέχνης).
Οχι μόνον δεν καταργεί τους παλαιούς τρόπους άσκησης της εξουσίας, αλλά, με το επιχείρημα της ανάπτυξης που είναι ορατή σε λίγους ευνοούμενους, δημιουργεί νέους στρατούς φτώχειας, νέες ομάδες ευάλωτων και εξαρτημένων πολιτών, ανίκανων για οποιαδήποτε προοπτική.
Η κατάσταση εικονικών πραγματικοτήτων που εμποδίζει και στρεβλώνει την οποιαδήποτε υπόθεση -στη θεωρία και στην πράξη- της δημοκρατικής έκβασης αλλά και της συλλογικής ευημερίας δεν μπορεί να είναι διατηρήσιμη.
Τα ζητήματα της φούσκας, των χωριών Ποτέμκιν, των εικονικών συνθηκών δεν είναι καινούργια. Ερχονται, φεύγουν και επανέρχονται. Κάθε φορά με διαφορετική ένταση, βάθος και επιπτώσεις στη συλλογική ζωή. Προφανώς, δεν υπάρχει χρόνος για θεωρητικές επεξεργασίες που θα δρομολογούσαν μια ομαλή κοινωνική, πολιτική και οικονομική ζωή.
Ομως, μέχρι τις κάλπες, αυτό που μπορεί να πει η πολιτική θεωρία και πράξη είναι ότι η δημοκρατική ζωή και η μεταχείριση των πολιτικών θεσμών προϋποθέτουν την έντιμη λογοδοσία και την ξεκάθαρη αποσαφήνιση των κοινωνικοπολιτικών και οικονομικών όρων και τον αναπροσδιορισμό των αρχών της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Η κυβέρνηση έχει αποτύχει στα ζητήματα της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, στις βασικές αρχές κοινωνικής δικαιοσύνης και στην κατεύθυνση των κατανεμητικών δράσεων. Το κακό, όμως, είναι ότι η αποτυχία αυτή ορίζει τους όρους δυνατοτήτων της αντιπολίτευσης. Εδώ είναι το μεγάλο στοίχημα.
Σχόλια
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας