«Στο σήμερα, για να πας μπροστά χρειάζεσαι πλάτες»  

«Όταν προσδοκούμε από τους άλλους να μας καταλάβουν, στην ουσία ζητάμε από αυτούς να συμμεριστούν την αυτοκατανόησή μας. Φιλία είναι η σιωπηρή συμφωνία ότι η μία πλευρά συμμερίζεται την αυτοκατανόηση της άλλης»
(Παναγιώτης Κονδύλης)

To περασμένο Σάββατο ήταν η φετινή επέτειος της 25ης Μαρτίου του 1821, άλλη μία στις τόσες που έχουν προστεθεί στο πέρασμα του χρόνου. Συνήθως, σε τέτοιες περιπτώσεις οι δημοσιολογίες μοιράζονται, όχι ισόποσα..., ανάμεσα στα πεπραγμένα και τους πρωταγωνιστές του τότε και στους σημερινούς συμβολισμούς που αναγνωρίζει ο κάθε ένας και η κάθε μία.

Μία παράμετρος του ζητήματος, με διαχρονική φαιά ουσία, είναι οι σχέσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα στα διάφορα κράτη. Γιατί, μην έχουμε αυταπάτες, η δημιουργία ανεξάρτητου ελληνικού κράτους εκείνα τα χρόνια ήταν ο συνδυασμός και των επαναστατικών δραστηριοτήτων των Ελλήνων, αλλά και της συμβολής των σημαντικότερων ξένων δυνάμεων της εποχής.

Βέβαια, εδώ στην Ελλάδα σπάνια μένουμε στην ιστορική καταγραφή και διερεύνηση της συμμετοχής κάποιας δύναμης και δεν επεκτεινόμαστε στην ανάπτυξη λατρευτικών αντιληπτικοτήτων για αυτές, που λειτουργούν ως βάσεις για δουλικές συμπεριφορές. Ας είναι...

Στις απανταχού ιεραρχικές σχέσεις τη μικρότερη σημασία έχει το πώς αντιλαμβάνεται ο πιο αδύναμος τα πράγματα... Το ελληνικό κράτος έχει συγκεκριμένη θέση στην παγκόσμια ιεραρχική κλίμακα. Μέσες άκρες, νομίζω πως οποιοσδήποτε σέβεται τον εαυτό του οφείλει να την παραδεχτεί αυτή τη θέση χωρίς παραποιήσεις...

Κάποιοι, περισσότερο επικριτικοί, μιλάνε για ιμπεριαλισμό και σχέσεις εξάρτησης. Κάποιοι άλλοι το αρνούνται κάτι τέτοιο «μετά βδελυγμίας» και σχεδόν παρουσιάζουν την πρόσδεση σε κάποιο άρμα ως απαραίτητο συστατικό γενικής προόδου... Η αλήθεια πού βρίσκεται;  Δυστυχώς, «στο σήμερα, για να πας μπροστά χρειάζεσαι πλάτες» πιστεύουν οι περισσότεροι και προσπαθούν να το επιδιώξουν στην πράξη...

Η εφαρμοσμένη πρακτική αιώνων όσον αφορά στις διακρατικές σχέσεις έχει αποδείξει περίτρανα πως ακόμα και αν μία χώρα όπως η Ελλάδα δεν έχει καμία διάθεση να λειτουργήσει υποτελώς δεν μπορεί να ξεφύγει από τον πλέον απαράβατο κανόνα: όλα εξαρτώνται από το πώς τη βλέπουν και πώς τη θέλουν οι πιο δυνατοί. Και ακόμα πιο εξειδικευμένα οι πιο κοντινοί της, οι σύμμαχοί της...

Γιατί με αυτούς, κατά βάση, συνδιαμορφώνει στο κοινό πλαίσιο των διακρατικών θεσμών, γιατί από αυτούς ορίζονται ακόμα και τα περιθώρια επαφών με δυνάμεις διαφορετικών-αντίπαλων στρατοπέδων... Να το πούμε απλά, με ένα παράδειγμα: καμία κινεζική δραστηριοποίηση στον ελλαδικό χώρο δεν μπορεί να λάβει χώρα αν δεν περάσει από το φίλτρο των δυτικών δυνάμεων...

Οι προτιμήσεις της αστικής τάξης σε κάθε χώρα ποικίλουν. Δεν έχουν όλα τα μέλη της τις ίδιες αντιλήψεις. Όμως, πάντα, αναδεικνύονται γενικές κατευθύνσεις. Αυτές ορίζονται πλειοψηφικά, αλλά και με βάση την ισχύ του κάθε επιμέρους μπλοκ. Φερειπείν, στη γερμανική αστική τάξη του σήμερα υπάρχουν δυνάμεις που θέλουν τη διακοπή κάθε σχέσης με τη Ρωσία, για την ακρίβεια να γίνει αντιληπτό το συγκεκριμένο κράτος ως ένας εχθρός με τον οποίο πρέπει να σταματήσει κάθε συνεργασία και η όποια δόση συνεννόησης θα πρέπει να εγκαταλειφθεί το γρηγορότερο δυνατό (σε συνθήκες ελεγχόμενου ψυχρού κλίματος...).

Κάποιες άλλες μερίδες της ίδιας αστικής τάξης, της γερμανικής, διαφωνούν ριζικά με μία τέτοια θεώρηση. Εξάλλου, υπάρχει μία Γερμανία που θεωρεί βασικό παραδοσιακό αντίπαλο τη Ρωσία και ένα άλλο που κοιτάει προς τα δυτικά όταν ψάχνεται αναλόγως... Στη σύγχρονη Ελλάδα, η κυρίαρχη προτίμηση εύνοιας έχει ευδιάκριτη δυτικόστροφη (φιλοαμερικανική-φιλογερμανική-φιλογαλλική εκδοχή) φορά, δίχως οι φιλορωσικές τάσεις να είναι εντελώς ανύπαρκτες... Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, η όποια σχετική «ανατολική φορά» μάλλον υπάρχει για τυπικούς έως αρχειακούς λόγους. Το τι έπεται την επόμενη δεκαετία, πάντως, είναι ένα πολύ σημαντικό ζητούμενο...

Σε ένα τέτοιο ευρύτερο παγκόσμιο περιβάλλον, τι μπορεί να κάνει κάθε χώρα; Μία χώρα απαρτίζεται από ανθρώπους. Άρα, το σωστό ερώτημα, μάλλον είναι το «τι μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι σε μία χώρα για αυτήν»; Κατά την προσωπική μου άποψη, χρειάζεται μία εξατομικευμένη αρχικά επιθυμία να κάνει ο καθένας σωστά τη δουλειά του σε όλο το εύρος του παραγόμενου έργου που έχει αναλάβει να διεκπεραιώσει. Και να πάψει να αντιμετωπίζει τους γύρω του ως αντιπάλους ή «πεδίο άσκησης» κάθε διαλογής απωθημένων, ειδικά όταν αυτοί οι άλλοι δεν έχουν εκδηλώσει κάποια τέτοια τάση. Φυσικά, αυτό είναι το πιο δύσκολο και δεν προβλέπονται σύντομα σημαντικές αλλαγές.

Βελτιώσεις, όμως, μπορούν να γίνουν... Όταν οι ατομικές λειτουργικότητες ρέουν σωστά μπορείς να περιμένεις και μία συλλογική συνεννόηση. Όταν τα άτομα υπολειτουργούν, κάθε συνεργασία είναι ευσεβής πόθος... Όταν, λοιπόν, σε διάφορους τομείς εθνικών-κοινωνικών δραστηριοποιήσεων καταγράφεις ευδιάκριτες βελτιώσεις, τότε είσαι σα συλλογική οντότητα χρήσιμη, σε σέβονται οι ξένοι, ενδιαφέρονται για τη γνώμη σου και ορισμένες φορές σε έχουν ανάγκη (έστω και σε αποσπασματικούς τομείς), Άρα, μάλλον, μπορείς σε ενδεχόμενες διακρατικές επαφές να νιώσεις πως διαπραγματεύεσαι και δεν παίρνεις απλά εντολές...