Το θέμα των εκλογών

Καθώς πλησιάζει ο χρόνος οριστικοποίησης της εκλογικής διαδικασίας, δημιουργείται ένα εύλογο κλίμα ότι «την επόμενη μέρα» τα προβλήματα που απασχολούν τους περισσότερους θα έχουν λυθεί ή, τρόπον τινά, θα δρομολογηθούν διαδικασίες επίλυσής τους. Στο κλίμα αυτό -μάλλον αυτονόητο και θεμιτό σε προεκλογικές φάσεις- μετέχουν ακόμα και αυτοί που γνωρίζουν πολύ καλά ότι το αποτέλεσμα των εκλογών θα είναι μια νωπή εντολή των ψηφοφόρων στις πολιτικές δυνάμεις και προφανώς στο κυβερνητικό σχήμα που θα προκύψει, για να αρχίσουν να ασχολούνται με τα πιεστικά ζητήματα. Ωστόσο το ιστορικό προηγούμενο της κυβέρνησης Μητσοτάκη αφήνει ελάχιστα περιθώρια δυνατοτήτων. Η διακυβέρνησή του δρομολόγησε με έναν μονοσήμαντο τρόπο τη σύμβαση ενός κράτους που απουσιάζει ή είναι τελείως αόρατο στα πεδία που θα έπρεπε να είναι παρόν, ενώ είναι ορατό -μάλιστα με αδικαιολόγητο τρόπο- στα πεδία από τα οποία η δράση του θα έπρεπε να απουσιάζει.

Σίγουρα, για να δώσουμε ένα κραυγαλέο παράδειγμα, οι πληθυσμιακές τάσεις μείωσης και προϊούσας γήρανσης μιας σημαντικής μερίδας του πληθυσμού δεν είναι στα ζητήματα των σχεδιασμών για την Ελλάδα του 21ου αιώνα. Κατά συνέπεια, θα μπορούσε κάποιος να αναρωτηθεί κατά πόσο η όποια κουβέντα για μισθούς και συντάξεις, για το ασφαλιστικό σύστημα ή ακόμα για το σύστημα Υγείας ή Παιδείας, ή για τα συστήματα αυτοδιοίκησης θα έχει κάποια λογική βάση σε συνθήκες σαν τις σημερινές. Αλλά ακόμη κι έτσι, οι βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες αντιμετωπίσεις θα μπορούσαν να αποτελέσουν βάση για κάποιους μελλοντικούς σχεδιασμούς. Οι σχεδιασμοί αυτοί δεν υπάρχουν.

Το ενοχλητικότερο της υπόθεσης, αυτό που τείνει να λάβει μορφή ιστορικού προτύπου προς αποφυγήν, είναι η διαρκής πίεση που δέχεται το ήδη εξασθενημένο κοινωνικό σώμα μέσω της διαρκούς επίκλησης της ηθικής, παιδαγωγικής και σωφρονιστικής προγραμματικής ύλης χωρίς συγκεκριμένους εθνικούς στόχους και χωρίς ξεκαθάρισμα των τρόπων επίτευξης αυτών των στόχων.

Στο διάστημα των δύο προηγούμενων δεκαετιών, οι ελληνικές κυβερνήσεις μετέφεραν την πίεση (για τις δικές τους ευθύνες) προς τα μεσαία και αδύναμα-κατώτερα στρώματα, με αποτέλεσμα τα τελευταία να επωμιστούν κατ’ αποκλειστικότητα σχεδόν το σύνολο του κόστους τής -καθ’ υπόθεση- προσαρμογής. Αντί σταθεροποίησης προέκυψε ένα στρεβλό μοντέλο ανάπτυξης που αλληθωρίζει προς τον τουρισμό, δίχως να βλέπει ελλείμματα ισοζυγίων, δίχως να βλέπει τις καταστροφές του περιβάλλοντος, χωρίς καμία μέριμνα για αναγκαίες υποδομές που θα μπορούσαν να στηρίξουν το οποιοδήποτε μοντέλο.

Πίσω από τους αριθμούς –κυρίως πίσω από αριθμούς που δεν αποτιμώνται στο ΑΕΠ– βρίσκεται η ηθική και ιδεολογική καταρράκωση ενός κυβερνώντος μηχανισμού που έφερε στο προσκήνιο η παρούσα κυβέρνηση. Μείωσε φόρους για να μειώσει εν τέλει το βιοτικό επίπεδο της μεγάλης μερίδας του πληθυσμού. Υπό τη διαρκή απειλή του δημοσιονομικού χώρου απέσυρε το κράτος πρόνοιας από βασικούς τομείς ανάπτυξης, όπως το σύστημα της Δημόσιας Υγείας και της Παιδείας, και αξίωσε την είσοδο άνευ όρων στο μάντρα του «αναγκαίου πόνου» και των κοινωνικών απωλειών, που τίθενται ως αναγκαία προϋπόθεση για την υποθετική εξαγορά «αμαρτιών» του παρελθόντος - με μεγαλύτερη αμαρτωλή ολόκληρη τη μεταπολιτευτική περίοδο της ελληνικής δημοκρατίας και σκοτεινό υποκινητή -ποιον άλλο;- την Αριστερά.

Ρίξτε μια ματιά στη διαμόρφωση των τηλεοπτικών δελτίων ειδήσεων. Κυριαρχούν το θέμα της «Κιβωτού» με το πώς θα απολογηθεί ο πατέρας Αντώνιος, το θέμα των βιαστών του Κολωνού, η μάνα που κατηγορείται ότι σκότωσε τα παιδιά της, Γκλίξμπουργκ κ.ο.κ. Είναι η εικόνα μιας χώρας που δεν θέλει ούτε μπορεί να ξεχωρίσει τα σημαντικά από τα δευτερεύοντα. Είναι μια εικόνα δικογραφιών και ποινικής μεταχείρισης των πάντων, μέσα από την οποία -στο βάθος- ασκείται και η πραγματική πολιτική ως επιλογή. Η πολιτική για τις υποκλοπές, η πολιτική για τις απευθείας αναθέσεις και την κατασπατάληση του δημοσίου χρήματος, η πολιτική για τον χειρισμό των ιδιωτικού χρέους (προς όφελος των servicers και των αρπακτικών ταμείων), η πολιτική για την υγεία (με κατεδάφιση του δημόσιου σκέλους της υπέρ του ιδιωτικού), η πολιτική για την ενέργεια και την απορρύθμισή της υπέρ των παρόχων, η απαξίωση της δημόσιας παιδείας, με έπαθλο στο βάθος την κατάργηση του Αρθρου 16 του Συντάγματος κ.ο.κ.

Το θέμα των εκλογών αφήνει έξω από τον διάλογο τα σημαντικά. Δημιουργεί προσδοκίες που για μία ακόμα φορά θα μείνουν ανεκπλήρωτες. Κάνει και κάτι χειρότερο. Με την κυβέρνηση να αφήνει τα πολιτικά μείζονα θέματα εκτός ύλης, υπόσχεται διάφορα σε κοινωνικές ομάδες, που... «θα εκπληρωθούν» μέσω νωπής εντολής. Βέβαια, εάν επανεκλεγεί, η κυβέρνηση δεν θα κάνει κάτι. Ο σχεδιασμός είναι η συνέχεια αυτού που έδειξε ότι ξέρει να κάνει: εκσυγχρονισμό των παρακολουθήσεων, αδιαφάνεια, πατρωνία, επιδοματικές πολιτικές φτώχειας, απορρυθμίσεις και κατεδαφίσεις των δημόσιων αγαθών και εργολαβικές-σκανδαλώδεις μεταφορές του εθνικού πλούτου στους ήδη πλούσιους.