Από τον Μάκη Βορίδη πίσω στον Κωνσταντίνο Καραμανλή

Πέρα από το γεγονός ότι δεν είμαι καθόλου βέβαιος πως υφίσταται πλέον –ίσως υπήρχε από τη Μεταπολίτευση μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του 1990– τέτοιου είδους ιδεολογική ηγεμονία της Αριστεράς στην ελληνική κοινωνία, αρκούμαι να παρατηρήσω ότι αυτός ο «δεξιός γκραμσιανισμός» χαρακτήριζε τη γαλλική «νέα Δεξιά» (1968-1993) του κ. Alain de Benoist, που δημιουργήθηκε ως πολιτική απάντηση στο ρεύμα του Μάη του 1968.

Μάλιστα, ο Pierre Rosenvallon στο βιβλίο του «Η δική μας διανοητική και πολιτική ιστορία 1968-2018» (εκδόσεις Πόλις, 2020), αναφερόμενος στον «γκραμσιανισμό της Δεξιάς» του ομίλου GRECE του Benoist, γράφει: «Οι πρωταγωνιστές του ομίλου έκαναν λόγο για ένα "μεταπολεμικό" εγχείρημα, αναγκαίο για να αντιμετωπιστεί η Αριστερά, την οποία θεωρούσαν ισχυρή πρωτίστως λόγω του ότι οι ιδέες της είχαν σημαντική διείσδυση στην κοινωνία» (σελ. 192). H διανοητική και πολιτική «συγγένεια» των απόψεων των κυρίων Βορίδη και Benoist είναι προφανής. Ας τη λάβουν, αν θέλουν, υπ’ όψιν τους οι εν πολλοίς μέτριες, όσον αφορά τον θεωρητικό και ιδεολογικό τους εξοπλισμό, Κεντροαριστερά και Αριστερά της χώρας μας.

Από την άλλη, με αφορμή την εκδημία του τέως βασιλιά, κάνω ένα άλμα πίσω στον χρόνο, στη Μεταπολίτευση του 1974, και στέκομαι στον Κωνσταντίνο Καραμανλή και στη μεγάλη συμβολή του στην εδραίωση της ποιοτικά καλύτερης δημοκρατίας που είχαμε ποτέ στην πατρίδα μας. Για να γίνει αυτό, νομιμοποιήθηκε το ΚΚΕ, καταργήθηκε η μοναρχία (ύστερα από δημοψήφισμα) και ψηφίστηκε το Σύνταγμα του 1975, προκειμένου να τεθούν τα θεμέλια δημιουργίας ενός σύγχρονου κράτους δικαίου και να καταστεί αργότερα δυνατή η ένταξη της χώρας μας στην ΕΟΚ. Το Σύνταγμα του 1975 αποτέλεσε για την εποχή του –και παρά τις όποιες αδυναμίες του– ένα από τα πιο φιλελεύθερα Συντάγματα στην ευρωπαϊκή ήπειρο, ενώ, από νομοτεχνικής πλευράς, χαρακτηριζόταν από εκφραστική λιτότητα και νοηματική πυκνότητα.

Ο καθηγητής Νίκος Κ. Αλιβιζάτος στο βιβλίο του «Το Σύνταγμα και οι εχθροί του στη Νεοελληνική Ιστορία 1800-2010» (εκδόσεις Πόλις, 2011) γράφει γι’ αυτή την τρίτη μεγάλη περίοδο της συνταγματικής μας ιστορίας, που σήμερα διανύουμε και άνοιξε το 1974, τα ακόλουθα: «Η δημοκρατία αποκαταστάθηκε και, ύστερα από 60 χρόνια, η πλειοψηφία μπορούσε πια να κυβερνήσει, χωρίς να χρειάζεται να υποβάλει πιστοποιητικά καλής διαγωγής ούτε στο στέμμα (που καταργήθηκε), ούτε στον στρατό (που γύρισε στους στρατώνες), ούτε στους όποιους συμμάχους (τουλάχιστον έως την εποχή του Μνημονίου)» (σελ. 26).

Δικαίως, λοιπόν, την ονομάζει «περίοδο της όψιμης εξομάλυνσης». Αυτή η μεγάλη προσφορά του Κωνσταντίνου Καραμανλή στον πολιτειακό και πολιτικό εκσυγχρονισμό της χώρας δεν πρέπει να λησμονείται από κανέναν Ελληνα και καμία Ελληνίδα με δημοκρατικά φρονήματα (όποιες κι αν είναι οι επιμέρους κομματικές μας προτιμήσεις).

Από την άλλη, ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε κατανοήσει, ήδη από την αρχή της Μεταπολίτευσης, ότι, για να αντιμετωπίσει τον Καραμανλή, έπρεπε κι εκείνος να προσαρμοστεί στα νέα πολιτικά δεδομένα της εποχής. Το να γινόταν (απλώς) αρχηγός του Κέντρου θα ήταν λάθος, αφού ο Καραμανλής θα φαινόταν πολύ πιο σύγχρονος και ανανεωτικός στις πολιτικές του επιλογές από εκείνον. Ετσι, δημιούργησε το ΠΑΣΟΚ, με το οποίο εκφράστηκαν οι πόθοι και τα όνειρα της κεντροαριστερής πτέρυγας του προδικτατορικού Κέντρου, σημαντικού μέρους της γενιάς του Πολυτεχνείου αλλά και της ΕΑΜικής γενιάς, που επί δεκαετίες αναζητούσε την πολιτική –όχι την ιστορική– δικαίωσή της. Το 1981, το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου κερδίζει τις εκλογές της 18ης Οκτωβρίου, οι οποίες, σημειωτέον, επέφεραν σημαντική ανανέωση του πολιτικού προσωπικού σε όλα τα κόμματα (δηλαδή και στη Ν.Δ.) τα οποία εκπροσωπήθηκαν στη Βουλή που προέκυψε από αυτές.

Συνοψίζοντας, κατά το πρώτο έτος της Μεταπολίτευσης, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Ανδρέας Παπανδρέου απέδειξαν ότι συνέλαβαν τα «μηνύματα των καιρών», ιδρύοντας δύο κόμματα που εξέφραζαν δημιουργικές δυνάμεις στη μεταπολιτευτική κοινωνία μας. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, έθεσαν τα θεμέλια για έναν ομαλό κοινοβουλευτικό βίο αρκετών δεκαετιών.

Ολα τα υπόλοιπα που συζητήθηκαν στην πατρίδα μας λόγω της εκδημίας του τέως μονάρχη είναι άνευ της παραμικρής σημασίας και πολύ γρήγορα θα λησμονηθούν.

*Αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας και Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο