Σε κάθε γωνιά της Ελλάδας όλοι οι εργαζόμενοι/ες έχουν πλέον συνειδητοποιήσει ότι η κατάσταση μέρα με τη μέρα χειροτερεύει σε όλα τα επίπεδα. Η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση, από τη μια, και οι αντιλαϊκές πολιτικές της κυβέρνησης, από την άλλη, κάνουν ακόμη και την επιβίωση όλο και πιο δύσκολη. Ταυτόχρονα, δεν χωράει αμφιβολία ότι τα ήπια «ανακουφιστικά μέτρα» που προτείνει η αξιωματική αντιπολίτευση είναι πια σε κάθε περίπτωση κατώτερα των περιστάσεων, ακόμη κι αν αφήσει κανείς κατά μέρος το τεράστιο έλλειμμα αξιοπιστίας που τη χαρακτηρίζει εξαιτίας της προγενέστερης μνημονιακής διακυβέρνησης, κατά την οποία καταλύθηκαν ιδεώδη, αρχές και αξίες.
Υποστηρίζω ότι η σημερινή κρίση είναι τόσο βαθιά, ώστε μόνο ρήξεις και τομές προς μια ξεκάθαρη αντισυστημική –άρα αντικαπιταλιστική– κατεύθυνση έχουν νόημα και σημασία, και μάλιστα όχι απλώς για να βελτιώσουν ριζικά τις ζωές των ανθρώπων της εργατικής τάξης και των συμμαχικών χειμαζόμενων μεσαίων στρωμάτων, αλλά κυρίως για να αποτελέσουν το πρόπλασμα για ένα μελλοντικό χειραφετητικό εγχείρημα που θα οδηγήσει σταδιακά στην κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Αν η Αριστερά παραιτηθεί από το συγκεκριμένο όραμα και αρκεστεί στο να προωθεί μίνιμουμ προγράμματα, όπως τα (αυτονόητα) Επτά Σημεία που προτείνει το ΜέΡΑ25, ή να συνδιαλλάσσεται με τον ΣΥΡΙΖΑ για το ποιες μεταρρυθμίσεις θα επιτρέψουν οι δανειστές να υλοποιηθούν, τότε δεν έχει νόημα ύπαρξης.
Οπως τόνιζε η Ρόζα Λούξεμπουργκ, «το μεταρρυθμιστικό έργο δεν έχει μια δική του δυναμική, ανεξάρτητη από την επαναστατική διαδικασία». Νοηματοδοτείται μόνο όταν εγγράφεται στο πλαίσιο μιας αντισυστημικής ρήξης, με ορίζοντα τον Σοσιαλισμό και με ξεκάθαρο στόχο την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής. Κάθε μεταρρύθμιση είναι χρήσιμη υπό τον όρο όμως να είναι εντελώς ασύμβατη με το υπάρχον σύστημα, ώστε να αποτελεί ορατή απειλή για αυτό και να του προκαλεί τέτοιες ρωγμές που θα οδηγήσουν στο ξήλωμά του.
Για παράδειγμα, η κατάργηση του ονείδους της συμμετοχής του πολίτη στις δαπάνες φαρμάκων, που θα έπρεπε να είναι μηδενική αν πραγματικά θέλουμε να σεβόμαστε την Ανθρώπινη Αξία, θα δημιουργούσε τέτοιο κλονισμό στις φαρμακοβιομηχανίες, ώστε κάποια στιγμή θα καθίστατο αναπόφευκτη η κοινωνικοποίησή τους. Το ίδιο ισχύει και για τον κλάδο της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, όπου είναι αδιανόητες οι ασφαλιστικές εισφορές, εφόσον δεχόμαστε ότι το σύνολο της κοινωνίας (μέσω του κρατικού προϋπολογισμού) θα πρέπει να αναλαμβάνει την προστασία των ασθενών και όχι ο καθένας μόνος του. Αρα, κάποιες εισφορές για συντάξεις Ναι, όμως εισφορές για περίθαλψη Οχι!
Ενα άλλο παράδειγμα μεταβατικού –και όχι ρεφορμιστικού– προγράμματος θα μπορούσε να αποτελέσει η απαγόρευση κάθε κερδοσκοπικής δραστηριότητας στον τομέα της Παιδείας. Ενώ ως μέτρο δεν συνεπάγεται αυτομάτως τον σοσιαλισμό, είναι σαφές ότι θα τίναζε στον αέρα όλο το οικοδόμημα της ελεύθερης αγοράς, η οποία ψάχνει διαρκώς νέα πεδία κερδοφορίας, χωρίς τα οποία δεν μπορεί να επιβιώσει. Αρα, σε πρώτη φάση η κρατικοποίηση όλων των ιδιωτικών σχολείων και φροντιστηρίων και, αργότερα, η καθιέρωση της πραγματικά ελεύθερης πρόσβασης στα ΑΕΙ, ακόμη και σε σχολές υψηλής ζήτησης, θα συνιστούσαν δύο σημαντικές επαναστατικές ρήξεις που δεν έχουν καμία σχέση με τον ρεφορμισμό, ακριβώς διότι πυροδοτούν τα θεμέλια της υπάρχουσας τάξης πραγμάτων.
Αντίστοιχα, μια άμεση παύση πληρωμής των δεκάδων δισ. ευρώ για τόκους και κεφάλαια του επαχθούς, άδικου και επονείδιστου δημόσιου χρέους της χώρας, μαζί με ένα σαφές χρονοδιάγραμμα για ολοσχερή κατάργηση των στρατιωτικών δαπανών (καθώς και του αίσχους της υποχρεωτικής θητείας), θα απελευθέρωνε πόρους για να χρηματοδοτηθούν ριζοσπαστικές δράσεις της Πολιτείας, όπως η ίδρυση νέων σύγχρονων σχολείων και σχολών, η πρόσληψη προσωπικών βοηθών για όλα τα ΑμεΑ σε 24ωρη βάση, χωρίς εισοδηματικά ή άλλα κριτήρια, η απαλλαγή της πρώτης και δεύτερης κατοικίας από κάθε φόρο, η δραστική μείωση του ορίου σύνταξης στα 58 έτη ηλικίας με 30 χρόνια εργασίας, η ύπαρξη δωρεάν αποκλειστικού νοσοκόμου/ας για κάθε χειρουργημένο ασθενή, ασχέτως ηλικίας κ.λπ.
Παράλληλα, το αριστερό όραμα της Κοινωνικής Απελευθέρωσης θα έπαιρνε σάρκα και οστά με ρήξεις όπως η νομιμοποίηση όλων των μεταναστών/τριών που επιθυμούν να εργαστούν στη χώρα, η θέσπιση 3ωρης 4ήμερης εργασίας (με πλήρεις αποδοχές και μάλιστα διπλάσιες, αντί για το σημερινό καταπιεστικό 8ωρο έως 12ωρο – 136 χρόνια μετά το Σικάγο!), ο τριπλασιασμός των ημερών άδειας κ.λπ., διότι θα διέλυαν την ίδια τη σπονδυλική στήλη του συστήματος απόσπασης υπεραξίας και εκμετάλλευσης.
*Δικηγόρος Αθηνών και μέλος του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος (ΣΕΚ) και της ΑΝΤΑΡΣΥΑ
