Εδώ και μήνες ως πολιτική κοινωνία (κυβέρνηση, κοινοβούλιο, θεσμοί του κράτους δικαίου κ.ά.) εξακολουθούμε να μη θέλουμε να καταλάβουμε τι έχει συμβεί με το φαινόμενο των υποκλοπών και των παρακολουθήσεων. Η λαϊκή έκφραση στην οποία αποτυπώνεται η συνειδησιακή και πολιτική αμηχανία μας έχει ως εξής: «σφυρίζουμε αδιάφορα». Το σπίτι στο οποίο κατοικεί η δημοκρατία φλέγεται και εμείς χορεύουμε και τραγουδάμε!
Ας εξετάσουμε, όμως, τα πράγματα με τη σειρά: διακρίνουμε δύο φάσεις στο πολιτικό φαινόμενο των παρακολουθήσεων και των υποκλοπών. Το κριτήριο της διαίρεσης είναι ο δράστης των παρακολουθήσεων. Κατά την πρώτη φάση, πρωταγωνιστεί η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ). Κατά τη δεύτερη, το πάνω χέρι έχουν αποκτήσει ψηφιακοί μηχανισμοί της ιδιωτικής σφαίρας (Pretador κ.ά.). Ο τελικός όμως αποδέκτης είμαστε όλοι εμείς οι πολίτες. Το θύμα είναι το ίδιο το κράτος δικαίου και το σύστημα των δικαιωμάτων. Αυτά τα πολιτικά «πράγματα» δεν έπεσαν από τον ουρανό. Είναι δημιουργήματα και κατακτήσεις μακροχρόνιων κοινωνικών κινημάτων και ατελείωτων διανοητικών αγώνων. Ωστόσο, εμείς, ως ελληνική πολιτική κοινωνία, μπροστά στην πολιτική «πυρκαγιά» που έχει ξεσπάσει στεκόμαστε αμήχανοι.
Θα εξηγήσω τώρα πώς και γιατί έχουμε βυθιστεί σε μια ιδιότυπη πολιτική απάθεια και δεν αντιδρούμε. Εδώ και μήνες, δεν έχουμε ούτε μία κοινωνική διαμαρτυρία, έστω για την «τιμή των όπλων» που θα έλεγαν οι μιλιταριστές. Εμείς, οι αριστεροί, τι κάνουμε μπροστά στην πλήρη απαξίωση του κράτους δικαίου, της δημοκρατίας και της πολιτικής; Σ’ αυτό το θεμελιώδες ερώτημα θα απαντήσω χωρίς επιστημολογικούς ενδοιασμούς και με το χέρι στην «καρδιά του διαφωτισμού»: Έχουμε προδώσει ολόκληρο το αξιακό σύστημα των κοινωνικών αγώνων μας. Η πολιτική απάθειά μας μπροστά στην κατάλυση του κράτους δικαίου είναι έκφραση της συνειδησιακής και ιδεολογικής ηττοπάθειάς μας.
Εδώ και μια δεκαετία (ίσως και περισσότερο, όταν το έτος 2008 ξέσπασε η δημοσιονομική κρίση), η ελληνική πολιτική κοινωνία βιώνει τις απανωτές κρίσεις όχι ως κοινωνικοπολιτικά ζητήματα, αλλά ως τεχνικές υποθέσεις. Αυτές αναφέρονται στους ίδιους τους φορείς που τις προκαλούν. Όπως συνέβη με τη δημοσιονομική κρίση, η οποία, ενώ ήταν πρωτίστως χρηματοπιστωτική (έπρεπε να βρεθεί ένας μηχανισμός διόρθωσης της χρηματοπιστωτικής χρεοκοπίας), κατέληξε να είναι κοινωνική κρίση. Το ίδιο συμβαίνει και τώρα με την κρίση του κράτους δικαίου. Και αυτή η κρίση, ενώ είναι κοινωνικοπολιτική, αντιμετωπίζεται από την κυβέρνηση Μητσοτάκη ως τεχνικό ζήτημα της ΕΥΠ και των ιδιωτικών ψηφιακών μηχανισμών.
Κατά την πρώτη φάση των παρακολουθήσεων, η κυβέρνηση Μητσοτάκη «αποφάσισε» ότι οι υποκλοπές (οι περιώνυμες «επενδύσεις») έγιναν εξαιτίας λειτουργικών λαθών της ΕΥΠ. Και τώρα, στη δεύτερη φάση, και πάλι «αποφασίζει»(!) ότι ο νέος κύκλος υποκλοπών ανάγεται στον πόλεμο που κάνουν εναντίον της τα ποικιλώνυμα ιδιωτικά οικονομικά συμφέροντα!
Όπως όλοι μας αντιλαμβανόμαστε, προσπαθώ να ανασυγκροτήσω τις απόψεις που διατυπώνει και την επιχειρηματολογία που αναπτύσσει ο πρωθυπουργός κύριος Μητσοτάκης στη δημόσια πολιτική σφαίρα και να απαντήσει στα αμείλικτα ερωτήματα των πολιτών, του ίδιου του «λαού» (κατά το Σύνταγμα) ,σε τελευταία ανάλυση. Ο πρωθυπουργός, ως συνομιλητής με τους πολίτες στη δημόσια σφαίρα, είναι τελικά ανεπαρκής. Το κράτος εν γένει (όχι μόνον το ελληνικό) δεν είναι ιδιωτική επιχείρηση, της οποίας ο επικεφαλής «συνομιλεί» με τον οποιοδήποτε ιδιώτη, επιχειρηματία και κεφαλαιοκράτη. Στις σύγχρονες δημοκρατίες, οι ρόλοι έχουν καθοριστεί: το κράτος (στην προκειμένη περίπτωση σ’ αυτή την συγκυρία η κυβέρνηση Μητσοτάκη) υπερασπίζεται το «γενικό καλό» και οι κεφαλαιοκράτες -ο καθένας με τα «όπλα» του- τα δικά τους, ιδιωτικά συμφέροντα. Η θετική διαμεσολάβηση ανάμεσα στο κράτος (ως την καθολική οντότητα της κοινωνίας) και στα ιδιωτικά οικονομικά συμφέροντα έχει ιστορικά λυθεί: η λύση ονομάζεται σύγχρονη δημοκρατική πολιτική κοινωνία. Πότε η Ελλάδα θα αποκτήσει, επιτέλους, αυτήν την πολιτική μορφή ζωής;
* Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
