Εξοικείωση με την παθογένεια

Οταν στα τέλη του ’80 ξέσπασε το σκάνδαλο Κοσκωτά, ένας φίλος εκδότης από τον χώρο του βιβλίου έλεγε ότι αυτό θα καθορίσει τη μελλοντική ευαισθησία μας και ότι τίποτε στο εξής δεν θα μας κάνει πια εντύπωση. Ηταν η πρώτη φορά στο μεταπολιτευτικό τοπίο της χώρας που ένας σύγχρονου τύπου ολιγάρχης αναμιγνυόταν σοβαρά με την πολιτική εξουσία. Εκτοτε τα σκάνδαλα πλήθυναν και ο φίλος δικαιώθηκε. 

Σήμερα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια αδιανόητη υπόθεση παρακολουθήσεων πολιτικών προσώπων και δημοσιογράφων ένθεν κακείθεν του πολιτικού φάσματος, κι ενώ τα στοιχεία της σχετικής έρευνας πολλαπλασιάζονται καθημερινά, το θέμα δεν μοιάζει να ταράζει, όσο θα ήταν αρμόζον κι αναμενόμενο, την ελληνική κοινωνία. Σήμερα, ένας άλλος ολιγάρχης, που μεταξύ πολλών άλλων ελέγχει μέγα μέρος των μέσων ενημέρωσης –μέχρι χθες φιλοκυβερνητικών–, μπορεί να κουνά το δάχτυλο στον πρωθυπουργό και να κάνει προκλητική επίδειξη ισχύος· κι όμως να μην τρίζει το σύμπαν. Οχι μόνο αυτό, αλλά όταν έρχεται η εξωτερική ματιά ενός ξένου δημοσιογράφου να φωτίσει την οικεία παθογένεια, που έχει πάψει πλέον να γίνεται αισθητή (βλ. πρόσφατο άρθρο Αλεξάντερ Κλαπ στον Guardian), προκύπτει αντίδραση που αντί να αφορά την ταμπακιέρα, ήτοι την ύπαρξη ή μη μηχανισμού παράνομων παρακολουθήσεων με χαρακτηριστικά παρακράτους ή τη συναλλαγή ενός ολιγάρχη με την πολιτική εξουσία, καταπίνεται η κάμηλος και διυλίζεται ο κώνωψ, αν τελικά το «Documento» στέκει να περιγραφεί ως «αριστερίστικη» εφημερίδα. 

Εκτιμάται πως αν πηγαίναμε σήμερα σε εκλογές, η ακρίβεια θα ήταν αυτή που θα έκρινε την ψήφο. Είναι πολυτέλεια, ωστόσο, να μιλάμε για την υπονόμευση της δημοκρατίας και των βασικών ελευθεριών που εγγυάται αυτή ως πολίτευμα, σε καιρούς όπου η βασική έγνοια του μέσου πολίτη είναι πώς θα πληρώσει το ρεύμα και θα εξασφαλίσει τον επιούσιο; Ή είναι ακριβώς σήμερα επιτακτικότερη παρά ποτέ η επαγρύπνηση και η περιφρούρηση των δημοκρατικών αρχών και ελευθεριών γιατί αγκαλιάζει σύμπαντα τον κοινωνικό βίο σε όλες τις πτυχές του; Είναι άσχετη η παραβίαση του ασύλου της κατοικίας της κυρίας Κολοβού για την εξυπηρέτηση τραπεζικού της χρέους με τη φυσική και τηλεφωνική παρακολούθηση πολιτικών και δημοσιογράφων ή πρόκειται για στοιχεία του ίδιου καμβά όπου συντελείται το ξήλωμα των αυτονόητων της δημοκρατίας και των συνταγματικών δικαιωμάτων;

Αν κάτι πολύ σοβαρό, όπως η εθνική ασφάλεια, ξεχειλώνει ως έννοια και γίνεται πρόσχημα περιστολής ελευθεριών, παρακολούθησης ημετέρων τε και αντιπάλων, κατά τα ολοκληρωτικά πρότυπα, οδηγούμαστε σε μια νέα συνθήκη όπου τίποτε δεν σημαίνει απολύτως τίποτε: οι λέξεις θα χάσουν το νόημά τους, έννοιες που είναι ακρογωνιαίοι λίθοι της δημοκρατίας θα καταντήσουν κενά κελύφη και το πιο κενό κέλυφος όλων, το πιο κούφιο, θα είναι η ίδια η δημοκρατία. Η δημοκρατική πολιτεία θα τραπεί σε ένα θέατρο όπου όλα είναι εφικτά αρκεί να βαφτιστούν με τον σωστό τρόπο, η δε εξουσία θα παίζει τον ρόλο του νονού που ονοματοδοτεί αυθαίρετα για να καλύψει νομιμοφανώς την αυθαιρεσία.

* καλλιτέχνιδα, ακτιβίστρια