Ο Χανς Μάγκνους Εντσενσμπέργκερ γεννήθηκε το έτος 1929 και το έτος-τομή 1989 για την ευρωπαϊκή ιστορική εξέλιξη ήταν 60 ετών. Τον συνάντησα για πρώτη φορά το έτος 1979 στη «Βαυαρική Ακαδημία των Ωραίων Τεχνών» (Bayerische Akademie der Schönen Künste) στο Μόναχο. Μόλις είχε επιστρέψει από τα πολύμηνα ταξίδια του στη Σοβιετική Ενωση, το Μεξικό και την Κούβα και η πρώτη ερώτησή του προς εμένα, θυμάμαι, ήταν «εσύ κάνεις μόνον εσωτερικά ταξίδια του νου»! Ομολογώ ότι δεν περίμενα να βρεθώ μπροστά σε μια προσωπικότητα η οποία όχι μόνο σαγήνευε τον συνομιλητή της, αλλά προ πάντων έψαχνε να βρει το ψυχικό υπόστρωμα του άλλου.
Τότε, εκείνο το βράδυ, στην Ακαδημία του Μονάχου, συνειδητοποίησα ότι ο άνθρωπος, το κάθε άτομο, τελικά όλοι μας ζούμε σ’ έναν πλανήτη που ονομάζεται «Υπερατλαντικός» (Trans Atlantik), από το όνομα του περιοδικού που ίδρυσε ο Εντσενσμπέργκερ. Τι συμβαίνει, λοιπόν, σ’ αυτόν τον πλανήτη, σ’ αυτόν τον κόσμο; Οι άνθρωποι δεν ζούνε σε ρεαλιστικές καταστάσεις αλλά ούτε και ονειρεύονται ουτοπικές συνθήκες. Ψάχνουν να βρουν αυτό που ήταν κάποτε η μεταπολεμική δημοκρατική Γερμανία! Δηλαδή μια «ανθρώπινη κατάσταση» στην οποία και το ναζιστικό παρελθόν και το μεταπολεμικό δημοκρατικό παρόν, όπως και το απροσδιόριστο μέλλον, κατέχουν στις συνειδήσεις μας την ίδια θέση. Διαμεσολαβούνται με διαλεκτικό τρόπο κατά την ιστορική εξέλιξη.
Είναι χαρακτηριστική η δήλωση του Εντσενσμπέργκερ: «Οταν έχω ζήσει την Ιστορία ως καταστροφή, αυτός ο τρόπος θέασης δεν μπορεί να με εγκαταλείψει». Ο νεαρός Χανς Μάγκνους επί είκοσι χρόνια (1929-1949) βιώνει τη φρίκη και τον τρόμο. Μετά το έτος 1949 (ιδρύεται η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας) ο Εντσενσμπέργκερ καθίσταται ο θεσμικός υπερασπιστής της. Σε μεταγενέστερη συνάντησή μου μαζί του (ήταν πάλι στο Μόναχο το 1994) μου αποκάλυψε ότι τα «εσωτερικά ταξίδια του νου» είναι οι πνευματικοί οδοδείκτες του ανθρώπου. Και τότε συνειδητοποίησα για ακόμη μια φορά ότι οι πολιτικοί δρόμοι για την απελευθέρωση του ανθρώπου δεν είναι ούτε «εσωτερικοί μονόλογοι» αλλά ούτε εξωτερικά ιδεολογικά ταξίδια. Είναι πολιτικο-ιδεολογικές ιστορικές διαδρομές.
Ο Εντσενσμπέργκερ υπήρξε η κορυφαία συμβολική μορφή της δημοκρατικής Γερμανίας. Δεν θα αναφέρω άλλους. Αλλά το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ήταν ότι «μετέφρασε» τη δυναμική κοινωνική πραγματικότητα της εποχής του στα πολιτικά αιτήματα της δημοκρατίας, της ισότητας, της ελευθερίας. Και στο επίπεδο λογοτεχνικής έκφρασης «έφτιαξε», όπως και στον κόσμο της πολιτικής, τον «Υπερατλαντικό» του. Η υπερατλαντική μετάφραση της ευρωπαϊκής ενοποίησης είναι λογοτεχνική-πολιτική-ιδεολογική παρακαταθήκη του.
* καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Σχόλια
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας