Ο Μακρόν και τα ανθρώπινα δικαιώματα

Στο Κατάρ διεξάγεται αυτές τις μέρες το Μουντιάλ. Οι επιφυλάξεις που διατυπώνονται τελευταία για το πώς και το γιατί το Κατάρ ανέλαβε αυτή την παγκόσμια διοργάνωση έρχονται και επανέρχονται στη διεθνή δημόσια πολιτική σφαίρα. Οι διεθνείς ενώσεις του ποδοσφαίρου δεν έθεσαν ποτέ μα ποτέ ζητήματα υπεράσπισης του συστήματος του πολιτικού διαφωτισμού που είχε θεσμοθετήσει η Δύση για την πολιτική ταυτότητά της και για τη θέση της στην παγκόσμια κοινωνία.

Οι πολιτικοί ηγέτες όμως της Δύσης, της Ευρώπης [ενδεχομένως (;) και της Ευρωπαϊκής Ενωσης] είχαν τη θεωρητικο-πολιτική ψευδαίσθηση ότι θα αντιδρούσαν διαφορετικά μπροστά στην οφθαλμοφανή καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων στο Κατάρ. Αναφέρω το εξής πολιτικό συμβάν: ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, σε ερώτηση δημοσιογράφου για την καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων στο Κατάρ, απάντησε (επί λέξει) ως εξής: «Ο αθλητισμός δεν πρέπει να πολιτικοποιείται. Αυτές οι ερωτήσεις (για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Κατάρ) πρέπει να απαντηθούν όταν τελειώσει το Μουντιάλ».

Θα διατυπώσω δυο-τρεις παρατηρήσεις με αφορμή τη δήλωση αυτή του Μακρόν. Πρώτη παρατήρηση: ο ομιλητής, δηλαδή ο Γάλλος πρόεδρος, ως ηγετική πολιτική προσωπικότητα στην Ευρώπη έβαλε τον εαυτό του σε εποχική παρένθεση. Είπε «ας διεξαχθεί το Μουντιάλ στο Κατάρ και μετά να μιλήσουμε για τα ανθρώπινα δικαιώματα». Και αυτά τα λέει ένας πολιτικός ηγέτης, ο οποίος υπήρξε μαθητής του Paul Ricœur (του μεγάλου Γάλλου φιλοσόφου) και συνεργάτης του Jürgen Habermas (του μεγάλου Γερμανού φιλοσόφου) στο πεδίο της πολιτικής συνεργασίας των ευρωπαϊκών λαών.

Μια δεύτερη παρατήρηση έχει να κάνει με την ιστορική προοπτική της εφαρμογής των ιδεών του πολιτικού διαφωτισμού στην εποχή μας. Ο Μακρόν μάς είπε τα εξής: «Ας κλείσουμε λίγο τα μάτια μπροστά στην καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων και μετά βλέπουμε»! Δεν παραφράζω τα λόγια του. Αντιθέτως, προσπαθώ να τα ανασυγκροτήσω σε ένα γλωσσικό ιδίωμα της καθημερινότητας.

Και το τρίτο και τελικό σχόλιό μου αναφέρεται στο πολιτικό πρόβλημα της νεωτερικότητας στην ευρωπαϊκή ήπειρο και στις δυνατότητες επέκτασης της πολιτικής νεωτερικότητας σε άλλες ηπείρους. Ας κατανοήσει επιτέλους και ο Μακρόν (όπως και πολλές ηγετικές προσωπικότητες στην Ευρωπαϊκή Ενωση) ότι το αξιακό σύστημα του ευρωπαϊκού πολιτικού διαφωτισμού δεν είναι δικό του πολιτικό έργο (Aufgabe), αλλά είναι υπόθεση δική μας, δηλαδή των ευρωπαϊκών λαών.

Τελικά, το Μουντιάλ στο Κατάρ θα τελειώσει και όλοι εμείς οι Ευρωπαίοι πολίτες θα περιμένουμε από τον Μακρόν να μας απαντήσει επιτέλους τι έγινε με τα ανθρώπινα δικαιώματα σε αυτό το κράτος (στο Κατάρ).

* καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης