Ο Αναστασιάδης σε αναζήτηση νέου ρόλου

Μια ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την επίλυση του Κυπριακού προωθεί ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης, προβάλλοντας σχετικές πληροφορίες στα κυπριακά ΜΜΕ με αφορμή την επίσκεψή του στη Γαλλία για το «Φόρουμ για την Ειρήνη» (11/11). Το ζήτημα αυτό έθεσε σε συνάντηση εργασίας που είχε την Πέμπτη (10/11) με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν.

Η είδηση θα ήταν σημαντική αν μπορούσε να διασταυρωθεί με ουσιώδη πληροφόρηση και διεθνή δυναμική. Σε ένα διαλυμένο σκηνικό για το Κυπριακό, όπως είναι σήμερα, δεν αποτελεί παρά μέρος μιας εικονικής πραγματικότητας γύρω από την εξωτερική πολιτική που ακολουθεί ο απερχόμενος Κύπριος πρόεδρος και την παρουσιάζει στο εσωτερικό.

Τι συμβαίνει και ο Ν. Αναστασιάδης γίνεται τόσο δραστήριος παραμονές της παράδοσης της σκυτάλης; Ποια είναι η πολιτική του ατζέντα τώρα που ετοιμάζεται να αποσυρθεί και να γίνει «τέως»;

Περιοδείες και δημόσιες σχέσεις

Ο Ν. Αναστασιάδης περιοδεύει συνεχώς αυτές τις ημέρες, από τη Μέση Ανατολή έως την Ευρώπη, κρατώντας τα φώτα της δημοσιότητας στραμμένα πάνω του. Είδε τους φίλους του στην Αίγυπτο και στο Ισραήλ, τον πρόεδρο Σίσι και τον Μπενιαμίν Νετανιάχου. Πήρε παράσημα από τον Πάπα και τον πρόεδρο Χέρτζοκ. Γενικά εμφανίζεται ως ένας «statesman» που λαμβάνει αναγνώριση και περγαμηνές. Ομως, γνωρίζει πολύ καλά ότι το Κυπριακό είναι σε τραγικό αδιέξοδο και πρέπει να βρει κάτι να πει για να… παραδώσει τη σκυτάλη.

Η είδηση για την προσπάθεια αναζωογόνησης του Κυπριακού με την εμπλοκή της Γαλλίας και της Ε.Ε. συνδυάστηκε με εικόνες θερμής υποδοχής του Αναστασιάδη από τον πρόεδρο Μακρόν (10/11) στο Μέγαρο των Ηλυσίων. Ολα μεταδόθηκαν σχεδόν άκριτα με πηχυαίους τίτλους. Στην πράξη όμως, δεν υπάρχει καμία διασταυρωμένη πληροφορία ότι «κάτι κινείται στον ΟΗΕ ή στην Ε.Ε.» και –υποτίθεται– αυτοί θα αναλάβουν την πρωτοβουλία. Ούτε γνωρίζει κανείς τι απάντησε ο πρόεδρος Μακρόν για τον ειδικό ρόλο που της ανέθεσε ο Αναστασιάδης, εξ ου και μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει κάποια επίσημη γαλλική αντίδραση.

Εξι χρόνια στο μηδέν

Πέρασαν σχεδόν έξι χρόνια αφότου οι διαπραγματεύσεις του ΟΗΕ έχουν τερματιστεί. Κανείς διεθνώς δεν ασχολείται με το άλυτο πρόβλημα. Ο Ν. Αναστασιάδης υπήρξε πρωταγωνιστής στην περιπλοκή των προσπαθειών επίλυσης. Τώρα δεν υπάρχει συμφωνημένη διαπραγματευτική βάση. Δεν υπάρχει καμία προοπτική, γράφει ο γενικός γραμματέας στην έκθεσή του προς το Σ.Α. του Ιουλίου 2022. Η κατάσταση έχει χειροτερέψει επί του εδάφους και οι σχέσεις μεταξύ των δύο κοινοτήτων βρίσκονται στο ιστορικό ναδίρ. Σήμερα το μόνο που αναμένει ο Αναστασιάδης είναι να στείλει κάποιον απεσταλμένο ο γενικός γραμματέας, έστω για το σύνηθες «πήγαινε-έλα».

Το νέο αφήγημα

Στο απόλυτο αδιέξοδο του Κυπριακού, ο Ν. Αναστασιάδης προσπαθεί να φτιάξει ένα αφήγημα για εσωτερική κατανάλωση. Λέει ότι μετέφερε στον συνομιλητή του Εμ. Μακρόν –σύμφωνα με το ανακοινωθέν– ότι «όσο το κυπριακό πρόβλημα παραμένει άλυτο, αποτελεί μια υφέρπουσα απειλή στην εύθραυστη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και γενικότερα στην Ευρώπη». Η διαπίστωση που κάνει ο αποχωρών πρόεδρος μεταφέροντας το πρόβλημά του στον Γάλλο ηγέτη είναι σημαντική. Αλλά γιατί τώρα θυμήθηκε την… ευρωπαϊκή πρωτοβουλία; Γιατί δεν την επιδίωξε, άραγε, από την πρώτη ημέρα της επανεκλογής του πριν από πέντε χρόνια, όταν τα πράγματα ήταν ζεστά, ανταποκρινόμενος στις αγωνιώδεις εκκλήσεις του γενικού γραμματέα Αντόνιο Γκουτέρες;

O πρόεδρος Αναστασιάδης σκοπεύει να συναντηθεί στις 23 Νοεμβρίου στο Βερολίνο και με τον καγκελάριο της Γερμανίας Ολαφ Σολτς. Εχει «κάποιες προτάσεις για αποκλιμάκωση εντάσεων ή νέων τετελεσμένων» (Βαρώσι, ΑΟΖ) και αποσκοπεί –γράφεται στα ανακοινωθέντα– «στη δημιουργία, μέσα από κατάλληλη προετοιμασία, των απαραίτητων εκείνων συνθηκών για επανέναρξη ενός γόνιμου διαλόγου, πάντοτε υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών». Συνεχίζει (το ανακοινωθέν για τον Μακρόν): «Οι εν λόγω προτάσεις, που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση για ανάληψη μιας πρωτοβουλίας, προνοούν σε πρώτη φάση την ενεργότερη και καλή τη πίστει εμπλοκή εταίρων που έχουν ρόλο να διαδραματίσουν στο Κυπριακό, συγκαταλεγομένης βέβαια και της Γαλλίας, πάντοτε σε συνεννόηση με τα Ηνωμένη Εθνη…». Υπάρχει, τέλος, η αναφορά στο ανακοινωθέν ότι «ασφαλώς, μόλις οι συνθήκες το επιτρέψουν, θα υπάρξει και η ενεργός εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με στόχο την υποβοήθηση όλων των εμπλεκομένων στην προσπάθεια για εξεύρεση λειτουργικής και βιώσιμης λύσης…».

Λόγια του αέρα…

Δεν ξέρει κανείς αν ο Αναστασιάδης κατατάσσει και τη Γερμανία στους «καλή τη πίστει» εταίρους. Από τη φρασεολογία που χρησιμοποιείται, η πρωτοβουλία μοιάζει με λόγια κενά που εξυπηρετούν μόνο τρέχουσες επικοινωνιακές ανάγκες του Ν. Αναστασιάδη καθώς κλείνει τη θητεία του. Τίποτα δεν υπάρχει επεξεργασμένο σε ένα πραγματικό σχέδιο δράσης για να μπορέσει η Κύπρος να βγει από τα αδιέξοδα. Αναφορές για «κατάλληλη προετοιμασία» και «μόλις οι συνθήκες το επιτρέψουν» δείχνουν γενικολογίες και προχειρότητες. Ποιοι υποστηρίζουν διπλωματικά το δήθεν εγχείρημα και τι ακριβώς περιλαμβάνει για να βγάλει το Κυπριακό από την… κατάψυξη, κανείς δεν ξέρει. Προ ολίγων ημερών, οι ΥΠΕΞ Ιωάννης Κασουλίδης και Νίκος Δένδιας δεν έκαναν την παραμικρή νύξη για την περιβόητη πρωτοβουλία Αναστασιάδη για ενεργό εμπλοκή της Ε.Ε. Το μόνο που μπορεί κανείς να συγκρατήσει από τις κοινές δηλώσεις τους (Αθήνα, 7/11) είναι η εμμονή Δένδια στη γραμμή των κυρώσεων: «Τις επόμενες ημέρες θα έχω δέκα υπουργικές συναντήσεις για να εξηγήσω σε όλους τους ομολόγους μου ότι οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου όσον αφορά την τουρκική συμπεριφορά παραμένουν εν ισχύι».

Αποχωρών και πρωταγωνιστής

Οσοι γνωρίζουν τον πολιτικό Ν. Αναστασιάδη, είναι σε θέση να διαβάζουν ανάμεσα στις γραμμές των δηλώσεών του τι πραγματικά σκέφτεται. Ο απερχόμενος πρόεδρος της Κύπρου πέτυχε ύστερα από δέκα χρόνια προεδρικής θητείας να ποδηγετήσει την κυπριακή πολιτική σκηνή. Τώρα πιστεύει ότι μπορεί να καθορίσει και την επόμενη πενταετία. Στο Κυπριακό λέει ό,τι θέλει, χωρίς να αισθάνεται ιδιαίτερη αντιπολιτευτική κριτική κι ας βρίσκεται η Κύπρος στο χείλος της διχοτόμησης. Οι τρεις κομματικοί υποψήφιοι για την προεδρία, Αβέρωφ Νεοφύτου, Νίκος Χριστοδουλίδης και Ανδρέας Μαυρογιάννης, δεν έχουν καμία ουσιώδη ένσταση στα πεπραγμένα του στο Κυπριακό.

Η μόνη εστία που τον ανησυχούσε –η διαφθορά με τα χρυσά διαβατήρια, οι ευθύνες του υπουργικού και η δική του εμπλοκή– τυγχάνει… χειρισμού από το παροπλισμένο νομικό σύστημα της Κύπρου. Οι δύο κορυφαίοι εισαγγελείς διετέλεσαν υπουργοί του και ενέκριναν χρυσά διαβατήρια. Στην πρώτη ποινική υπόθεση για πλαστογραφία στην έκδοση χρυσού διαβατηρίου, οι εισαγγελείς απέτυχαν να στοιχειοθετήσουν την υπόθεση και το Μόνιμο Κακουργιοδικείο (4/11) αθώωσε τους κατηγορουμένους.

Ο νέος συνασπισμός εξουσίας

Η προεκλογική εκστρατεία δείχνει ως επικρατέστερο για τη διαδοχή Αναστασιάδη τον πλέον ευνοούμενό του, πρώην ΥΠΕΞ Νίκο Χριστοδουλίδη. Οι πάντες στο νησί γνωρίζουν ότι αυτόν υποστηρίζει, ασχέτως αν τυπικά διατείνεται ότι τάσσεται υπέρ του προέδρου του κυβερνητικού κόμματος ΔΗΣΥ, Αβέρωφ Νεοφύτου. Στην πράξη, ο Αναστασιάδης προσφέρει πλήρη πολιτική κάλυψη στον Ν. Χριστοδουλίδη, προλειαίνοντας το έδαφος για την επικράτησή του με ευρεία πλειοψηφία στον β’ γύρο. Καθοριστικός παράγοντας είναι οι ψήφοι που αντλεί στον α’ γύρο από τον ΔΗΣΥ. Η κατάσταση που θα δημιουργηθεί μετά τις εκλογές, θα θέσει και τον ΔΗΣΥ σε δίλημμα: να μείνει με τον Αβέρωφ Νεοφύτου στην αντιπολίτευση ή να συμπορευτεί με τον Χριστοδουλίδη σε έναν ευρύ συνασπισμό για να μείνει στην εξουσία;

Σε κάθε σενάριο, ο Ν. Αναστασιάδης δείχνει να είναι ο πολιτικός που δεν θα συμφιλιωθεί με την ιδέα ενός αφυπηρετήσαντος «τέως προέδρου». Προετοιμάζεται για τον ειδικό του ρόλο, πότε για χάρη του Κυπριακού και της δήθεν πρωτοβουλίας του, πότε για τις προσωπικές σχέσεις του με ηγέτες της γειτονιάς και πότε για τη διαφύλαξη της ενότητας του ΔΗΣΥ. Θα ενεργεί από το παρασκήνιο, «άμεμπτος και αμόλυντος» και με «ήσυχη συνείδηση», όπως γράφεται κριτικά και σαρκαστικά στις κυπριακές στήλες.

* Το άρθρο αναδημοσιεύεται στην εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου