Η πεταλούδα του Κιέβου γεννά κέρδη στη Μέση Ανατολή

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών -και λόγω του πολέμου στην Ουκρανία-, ο Λίβανος βρέθηκε αντιμέτωπος με τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση στην ιστορία του. Η κατάσταση ήταν ήδη άσχημη, αλλά μετά άγγιξε τα όρια της επισιτιστικής κρίσης. Η Βηρυτός εισάγει το 80% των σιτηρών της από την Ουκρανία και τη Ρωσία, γι’ αυτό και η ρωσική απαγόρευση εξαγωγών μέσω της Μαύρης Θάλασσας προκάλεσε τεράστιες αυξήσεις στις τιμές του ψωμιού. Οι συνεχείς πολεμικές συγκρούσεις δημιούργησαν προβλήματα στις προμήθειες και ανασφάλεια, παρά τη συμφωνία Λιβάνου-Ρωσίας για επανεκκίνηση των εξαγωγών. Ομως η συμφωνία δεν είναι τόσο ισχυρή που να επιτρέπει την αποκατάσταση των τιμών.

Οι ισοπεδωτικές επιδράσεις του πολέμου στην οικονομία του Λιβάνου επιδεινώνουν την ήδη άσχημη πορεία της, καθώς ο πληθωρισμός κάλπαζε ήδη πολύ πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ομως οι πολεμικές επιχειρήσεις συνέβαλαν στον πενταπλασιασμό του κόστους του νερού, του φυσικού αερίου και του ηλεκτρισμού. Για το 2022, ο Λίβανος αναμένεται να καταγράψει τον δεύτερο μεγαλύτερο πληθωρισμό στον κόσμο, μετά το Σουδάν. Οι πιέσεις που δέχεται η οικονομία του Λιβάνου και, ως εκ τούτου, το πολιτικό σύστημα έχουν πλέον ενταθεί.

Αλλά και το Ισραήλ δεν έχει αποφύγει τις συνέπειες του πολέμου και της συρρίκνωσης της παγκόσμιας οικονομίας που αυτός προκαλεί, χωρίς όμως να έχει πάρει η κρίση τις διαστάσεις του Λιβάνου. Για το Ισραήλ η νέα κατάσταση όπως διαμορφώνεται μοιάζει περισσότερο με μια ευκαιρία να επιλύσει ένα ζήτημα στην περιοχή του και να προχωρήσει πιο κάτω.

Από τις αρχές του περασμένου Ιουνίου ο Αμερικανός διαμεσολαβητής Αμος Χοχστάιν επισκέφτηκε τις δύο χώρες, οι οποίες δεν διατηρούν διπλωματικές σχέσεις. Η επιλογή του Αμερικανού διαμεσολαβητή, εκ του αποτελέσματος, υπήρξε μια καλή ιδέα. Ο Χοχστάιν μεσολαβούσε στις έμμεσες συνομιλίες ήδη από το 2020, ωστόσο από το καλοκαίρι του 2022 οι έμμεσες συνομιλίες εντατικοποιήθηκαν. Οι μικρές εντάσεις που καταγράφονταν στο κοίτασμα Καρίς, ανάμεσα στις ισραηλινές αρχές και τη Χεζμπολάχ προκαλούσαν ανησυχία στην Ουάσινγκτον. Το τελευταίο πράγμα που θα ήθελε κάποιος στη Δύση θα ήταν ένα δεύτερο μέτωπο σε εξέλιξη μετά την Ουκρανία. Κι αυτή ίσως να ήταν ακόμα μία βασική επίδραση της ρωσικής εισβολής επάνω σε μεγάλες χώρες που μπορούσαν να πάρουν πρωτοβουλίες σε περιφερειακά ζητήματα.

Η συμφωνία Ισραήλ-Λιβάνου αποτελεί ένα παράδειγμα άσκησης πίεσης σε ένα ανοιχτό ζήτημα, με αφορμή -ή έστω «από καραμπόλα»- άλλο ζήτημα που βρίσκεται σε εξέλιξη στο διεθνές σύστημα. Διά της ετερογονίας των σκοπών, σε συστημικό επίπεδο, συχνά προκαλούνται σοβαρές εξελίξεις σε θέματα τα οποία παραμένουν ανοιχτά για δεκαετίες, όταν ο κόσμος συγκλονίζεται από πολεμικές συγκρούσεις. «Το τίναγμα των φτερών μιας πεταλούδας στο Πεκίνο μπορεί να προκαλέσει καταιγίδα στη Νέα Υόρκη», μας έλεγε εκλαϊκευμένα η Θεωρία του Χάους. Η πεταλούδα όμως δεν προκαλεί μόνο καταιγίδες, αλλά ενίοτε αποκαλύπτει και ευκαιρίες.

Σε αυτή την περίπτωση το Ισραήλ λύνει επιτέλους τα ζητήματα των θαλάσσιων ζωνών με τον Λίβανο, ενώ η κυβέρνηση στη Βηρυτό, λίγο πριν από τις εκλογές, παίζει ένα χαρτί οικονομικής ανόρθωσης έχοντας πλέον πρόσβαση σε πηγές φυσικού αερίου που βρίσκονταν στις διαφιλονικούμενες θαλάσσιες περιοχές.

Οι διεθνείς εξελίξεις τύπου πολέμου στην Ουκρανία θα ήταν λάθος να θεωρείται ότι προκαλούν μόνο οικονομικές και ενεργειακές επιδράσεις, όπως αρχικώς φαίνεται. Ενέχουν πάντα τον κίνδυνο πρόκλησης εξελίξεων σε διάφορα άλλα επίπεδα και διαμορφώνουν νέες προοπτικές για ευκαιρίες, λόγω της αλλαγής των προτεραιοτήτων. Ή όπως θα έλεγε κι ο Μακιαβέλι, είναι κερδισμένος εκείνος που στρέφεται προς τα εκεί που προστάζει ο άνεμος της τύχης.