«Υπουργείο (ή κληρονομιά) στον χορό της αρχαιοκαπηλίας;»

Τι συνδέει αλλά και αποκαλύπτει το ανομολόγητο κρυφό σχέδιο διαχείρισης της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς με όρους ιδιοκτησιακής πολιτικής σκοπιμότητας και ιδιοτέλειας;

Τα υλικά:

▇ Μια ιδιωτική συμφωνία που έχει ήδη υπογραφεί από την υπουργό χωρίς νομοθετική εξουσιοδότηση.
▇ Μια Βουλή που καλείται να την κυρώσει αναδρομικά και να την περιβάλει με δημόσιο ένδυμα.
▇ Ενας εκπατρισμός 50 ετών των αντικειμένων που αποκαλείται παραπλανητικά «επαναπατρισμός».
▇ Μια ιδιωτική συλλογή 161κυκλαδικών αρχαιοτήτων μη ελεγμένη ως προς τη νομιμότητα απόκτησης και κατοχής.
▇ Ενας δισεκατομμυριούχος που έχει ελεγχθεί στο παρελθόν για σοβαρές παραβιάσεις του νόμου και έχει πληρώσει μεγάλες αποζημιώσεις.
▇ Ενα ιδιωτικό μουσείο (ΜΕΤ) που υπέστη πρόσφατα τη μεγαλύτερη κατάσχεση ποτέ για αντικείμενα αρχαιοκαπηλίας από την εισαγγελία της Ν. Υόρκης (21.7.22), διόλου άσπιλο και με βεβαρημένο παρελθόν.
▇ Μια ημερομηνία που -τι σύμπτωση!- συγκεντρώνει την υπογραφή των συμφωνιών όλων των μερών και την ημερομηνία κατάσχεσης (21.7.22).
▇ Ενα ελληνικό ιδιωτικό μουσείο με ανάλογη συλλογή.
▇ Ενα Ινστιτούτο Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού στο Ντελαγουέρ, θυγατρικό τού εν λόγω ελληνικού ιδιωτικού μουσείου αλλά άγνωστο τοις πάσι.

Εν προκειμένω, η συμφωνία της υπουργού Πολιτισμού, που εγκρίθηκε από το υπουργικό συμβούλιο και ζητάει τώρα την ψήφο της Βουλής, αποτελεί μέρος του στρατηγικού σχεδίου της μυστικής πολιτιστικής διπλωματίας που εφαρμόζει στην πολιτιστική κληρονομιά της χώρας, το οποίο σχέδιο υλοποιείται χωρίς διαφάνεια, χωρίς να έχει ανακοινωθεί και συζητηθεί ποτέ θεσμικά και δημόσια. Ενα σχέδιο άκρως απόρρητο, που προχωρεί στην γκρίζα ζώνη διευθετήσεων, παραπληροφόρησης και διαπλοκής, με πρόσωπα πέραν της δημόσιας διοίκησης που δεν λογοδοτούν πουθενά, με μυστικές αποστολές και κονδύλια, στα όρια των θεσμικών κανόνων, του αρχαιολογικού νόμου, του Συντάγματος και πέραν αυτών.

Τα ερωτήματα στα οποία οφείλει να απαντήσει είναι πολλά:

◢ Ποιοι οι νομικοί σύμβουλοι που συνέταξαν τη «συμφωνία»; Ποια η ομάδα διαπραγμάτευσης; Ποιοι οι διαμεσολαβητές μεταξύ των μερών; Κρατήθηκαν πρακτικά των συνομιλιών και πότε θα δημοσιοποιηθούν;

◢ Πώς κρίνεται από πολιτική άποψη η παρουσία μιας υπουργού Πολιτισμού σε ένα γκρίζο περιβάλλον ξένο προς τη διαφύλαξη του δημοσίου συμφέροντος, τη διαφάνεια και τις θεσμικές εγγυήσεις, όπου δρουν συχνά πέραν και υπεράνω νόμου συλλέκτες, ιδρύματα, offshore και εικονικές εταιρείες, funds, εντιμότατοι καταδικασμένοι για παρανομίες οίκοι πλειστηριασμών, αρχαιοπώλες, μουσεία και διευθυντές τους, πρόσωπα-βιτρίνες και υπόκοσμος;

◢ Ποιος ο ρόλος που διαδραμάτισε το ΜΕΤ και με ποιο στέλεχός του;

◢ Πώς εξηγείται η «σύμπτωση» η ημερομηνία υπογραφής της συμφωνίας να είναι ίδια με την ημερομηνία κατάσχεσης αρχαιοτήτων από το ΜΕΤ από την εισαγγελία της Ν. Υόρκης (21.7.22); Ποια σπουδή επέβαλε να υπογραφεί διμερής ιδιωτική «συμφωνία εισφοράς» σε συμβολαιογράφο μεταξύ του «συλλέκτη» Λέοναρντ Στερν και του «Ινστιτούτου του Ντελαγουέρ»;

◢ Γιατί υπογράφεται στις 21.7.22 ιδιωτική διμερής «συμφωνία έκθεσης» μεταξύ του ινστιτούτου και του ΜΕΤ και όχι τετραμερής συμφωνία;

◢ Υπάρχουν έγγραφα και υπηρεσιακές γνωμοδοτήσεις των αρμόδιων υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ ή του υπουργείου Εξωτερικών;

◢ Ποιο το καταστατικό και Δ.Σ. του «Ινστιτούτου του Ντελαγουέρ», η νομική του εκπροσώπηση, τα ώς σήμερα προγράμματα, δραστηριότητες και οικονομικός ισολογισμός;

◢ Υπήρξε έλεγχος νόμιμης προέλευσης της συλλογής (τρόπος απόκτησης, συνθήκες εξόδου από τη χώρα μας, έλεγχος αν προέρχονται από λαθρανασκαφές, αν είναι γνήσια ή κίβδηλα, αν είναι προϊόντα εγκλήματος κ.λπ.);

◢ Ποια η γνωμοδότηση που καλύπτει τη σκοπιμότητα αυτής της λύσης έναντι της νόμιμης οδού διεκδίκησης;

Συμπέρασμα: Αντί της νόμιμης διεκδίκησης των 161 ελληνικών αρχαιοτήτων, όπως θα ήταν η μόνη θεσμική οδός, η υπουργός επέλεξε τη μυστική διπλωματία, προωθώντας το κρυφό σχέδιο διαχείρισης της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Το αποτέλεσμα, με όρους λεόντειας συμφωνίας σε βάρος της χώρας, είναι ότι το ελληνικό κράτος δέχτηκε να καθίσει στο ίδιο τραπέζι με εταίρους χωρίς θεσμική και ηθική νομιμοποίηση, ενώ έλαβε ψίχουλα όσον αφορά τον κατ’ όνομα «επαναπατρισμό» που προβλέπει στην πραγματικότητα:

● Εκπατρισμό στο ΜΕΤ για 50 χρόνια.
● Μόλις 15 αρχαιότητες «δανείζει» το ΜΕΤ για έναν χρόνο στο Μουσείο Γουλανδρή και μετά θα επιστραφούν στο τέλος του 2023.
● Για τα επόμενα δέκα χρόνια, 2023-2033, δεν θα υπάρχει αντικείμενο στην Ελλάδα.
● Μετά, ανά πενταετία (2034, 2039, 2044) θα μας «δανείζει» 15 αρχαιότητες και θα του στέλνουμε ισάριθμες και ισάξιες άλλες.

* Τέως υπουργός Πολιτισμού