Η επονομαζόμενη Ευρωπαϊκή Ενωση δημιουργήθηκε στα ερείπια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Οι ειδικοί επιστήμονες έχουν καταγράψει τα ιστορικά βήματα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Εκείνο όμως που δεν έχει καταγραφεί εδώ και εβδομήντα χρόνια (1949-2022) είναι το πνεύμα της Ευρώπης και οι ιστορικές εφαρμογές του. Ο,τι τέλος πάντων ονομάζουμε «Ευρώπη» είναι οι ιδέες δύο μεγάλων φιλοσόφων της εποχής μας: του Χούσερλ και του Χάμπερμας. Σύμφωνα με τις καθολικές φιλοσοφικές θεωρίες των δύο αυτών φιλοσόφων, η Ευρώπη δεν είναι παρά η ατελείωτη ιστορική αλληλουχία επαναδημιουργίας του πνεύματος της πολιτικής νεωτερικότητας.
Στις μέρες μας, όμως, φτάσαμε σε μια ιστορική φάση εξέλιξης της Ευρώπης, η οποία ορίζεται σε δύο επίπεδα: πρώτον, όσο οι πολιτικο-πρακτικές διαδικασίες στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση γίνονται περισσότερο γραφειοκρατικές τόσο οι πολιτικές αποφάσεις για την επίλυση των δεδομένων πολιτικών ζητημάτων θα συναντούν εμπόδια. Το δεύτερο σημείο των επισημάνσεών μου έχει ως εξής: ο πόλεμος στην Ουκρανία θέτει εκ των πραγμάτων τα κοινωνικο-οικονομικά όρια της μεταπολεμικής Ευρώπης. Αυτό σημαίνει πως οι δύο αυτές οντότητες (δηλαδή τα δύο «πράγματα» στη φιλοσοφική γλώσσα) Ευρώπη και Ρωσία μπορούν να επεξεργαστούν νέα προγράμματα πολιτικής και οικονομικής συνεργασίας κατά τον εικοστό πρώτο αιώνα.
Δεν συμμετέχω στη διεθνή ομάδα των πολιτικών σχεδιαστών. Είμαι ένας πολιτικός φιλόσοφος ο οποίος στοχάζεται και ενδεχομένως μπορεί να «βάλει μπροστά» διαδικασίες αναδημιουργίας του πνεύματος της πολιτικής νεωτερικότητας.
Οι «σταθμοί της τρέλας» (Ντοστογιέφσκι) είναι οι πραγματολογικές πορείες που μπορούν να ακολουθήσουν η Ευρώπη και η Ρωσία κατά τον εικοστό πρώτο αιώνα. Η γεωπολιτική αναμέτρηση μεταξύ Ευρωπαϊκής Ενωσης και Ρωσίας δεν μπορεί να καταλήξει σε κάποιο γεωστρατηγικό σημείο αναφοράς.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση ως πολιτική συνθήκη καταρρέει και η Ρωσία (του Πούτιν) ως ιστορικός διάδοχος της Σοβιετικής Ενωσης καθίσταται η κυρίαρχη δύναμη στο πεδίο της Ευρασίας!
Επανέρχομαι στο αρχικό ερώτημα: γιατί η Ευρωπαϊκή Ενωση σ’ αυτή την ιστορική φάση εξέλιξής της καταρρέει ως πολιτική οντότητα; Θα τονίσω μόνο δύο σημεία (οντολογικά και σημεία κριτικής αναστοχασμού). Το πρώτο έχει να κάνει με τη γραφειοκρατικοποίηση της ιδέας της Ευρώπης. Η Ευρωπαϊκή Ενωση καταρρέει μπροστά σ’ ένα σύστημα της ιστορίας που προέρχεται από τη Μόσχα.
Το δεύτερο σημείο των επισημάνσεών μου δεν μπορεί παρά να είναι ένας θεσμός ο οποίος θα ιδρυθεί στο σημείο όπου συναντιούνται οι δύο δρόμοι: ο ένας ξεκινά από τη Μόσχα και ο άλλος από το Βερολίνο. Η μια πορεία είναι ο εκδυτικισμός της Ρωσίας και η άλλη είναι η επιχείρηση πολιτικής διεύρυνσης (αυτή τη φορά) της Δύσης προς την Ανατολή.
* καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Σχόλια
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας