Προσβασιμότητα: η ανάγκη μας δεν είναι ειδική

Η έλλειψη της προσβασιμότητας των αναπήρων ατόμων στο δομημένο περιβάλλον είναι το πιο διαδεδομένο και ευρέως γνωστό στην κοινωνία εμπόδιο που αντιμετωπίζουμε τα ανάπηρα άτομα.

Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους: αφενός γιατί είναι ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια κι αφετέρου γιατί αυτή η έλλειψη μπορεί να γίνει εύκολα αντιληπτή από τον μέσο μη ανάπηρο άνθρωπο (ο καθένας μπορεί να καταλάβει δηλαδή πως μια είσοδος με σκαλοπάτια για χρήστη αμαξιδίου είναι απροσπέλαστη).

Εφόσον το συγκεκριμένο πρόβλημα έγινε το πιο «δημοφιλές», ήταν και το πρώτο που αντιμετωπίστηκε από τις σύγχρονες κοινωνίες και αυτό που η επίλυσή του θεσμοθετήθηκε και χρηματοδοτήθηκε, εδώ και πάρα πολλές δεκαετίες, πιο στοχευμένα και λεπτομερειακά.

Δυστυχώς, όμως, δεν είναι το σημαντικότερο εμπόδιο ή το μόνο εμπόδιο. Για την ακρίβεια, η προσβασιμότητα σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους είναι το πιο απλό πρόβλημα που μπορεί να υπάρξει, καθώς μπορεί να λυθεί με έναν χάρακα και με κάποια χρηματοδότηση.

Οι προδιαγραφές προσβασιμότητας είναι πολύ καλά ορισμένες, νομοθετημένες και μετρήσιμες σε μοίρες και εκατοστά, και η τεχνολογία δίνει πλέον μεγάλη γκάμα προσιτών επιλογών με τις οποίες μπορεί ο οποιοσδήποτε χώρος να καταστεί πλήρως προσβάσιμος. Το πρόβλημα είναι πως σε αρκετές χώρες αυτές οι προδιαγραφές παραβιάζονται.

Για να γίνει αυτό πιο σαφές, φανταστείτε τι θα συνέβαινε αν στον χώρο εργασίας σας δεν είχε προβλεφθεί η κατασκευή της εξώπορτας – θα έπρεπε να σκαρφαλώνετε από τα παράθυρα για να μπείτε στο γραφείο σας, όσοι από εσάς είστε σε θέση να το κάνετε αυτό, οι υπόλοιποι μάλλον θα παραμένατε άνεργοι ή θα είχατε λιγότερες επιλογές απασχόλησης, αναζητώντας μια θέση εργασίας σε χώρους που διαθέτουν εξώπορτα. Το δομημένο περιβάλλον στο οποίο ζούμε, όμως, έχει κατασκευαστεί λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη των ανθρώπων για την ύπαρξη πορτών, κι έτσι οι περισσότεροι δεν συναντάτε εμπόδιο.

Αυτή την ίδια ανάγκη, του να μπεις σε έναν χώρο και να μπορείς εκεί μέσα να είσαι λειτουργικός, έχουμε και τα ανάπηρα άτομα, επομένως η ανάγκη μας δεν είναι ειδική· αυτό που χρειάζεται για να ικανοποιηθεί, είναι ένας καθολικός σχεδιασμός που να λαμβάνει υπόψη την ανθρώπινη ποικιλομορφία.

Λόγω του ότι στις περισσότερες χώρες της Ε.Ε. η προσβασιμότητα υπό την προαναφερθείσα έννοια έχει επιτευχθεί ώς έναν ικανοποιητικό βαθμό, πλέον όταν μιλάμε για προσβασιμότητα εννοούμε και την προσβασιμότητα σε υπηρεσίες και αγαθά, στα μέσα μεταφοράς, στο ψηφιακό περιβάλλον, στο περιεχόμενο της ενημέρωσης και της τέχνης, παρά στη ράμπα που έχουμε στην Ελλάδα κατά νου όταν ακούμε τη λέξη προσβασιμότητα.

Γι’ αυτό και έπειτα από τα αιτήματα που προέκυψαν από τη Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης, συζητάμε τώρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τη δυνατότητα να αναθεωρηθούν οι Ευρωπαϊκές Συνθήκες (ΣΕΕ και ΣΛΕΕ) έτσι ώστε, μεταξύ άλλων, να δοθούν περισσότερες αρμοδιότητες στην Ε.Ε. και να μειώσουμε τις ανισότητες μεταξύ των κρατών-μελών.

Στο ίδιο πνεύμα κινείται και το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, που εκπόνησε για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας η κυβέρνηση της Ν.Δ. Εκεί αναφέρεται ξεκάθαρα πια ο στόχος της προσβασιμότητας με όλες τις έννοιες που μπορεί αυτή να έχει και οι τρόποι και χρόνοι της υλοποίησής της.

Ακολουθώντας τις διεθνείς καλές πρακτικές, ώστε να εφαρμοστεί η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία και να ζουν ισότιμα οι ανάπηροι πολίτες της χώρας, διαφαίνεται πως η κυβέρνησή μας, η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, έχει θέσει τις βάσεις και κινείται γρήγορα και μεθοδικά προκειμένου να πάψει αυτός ο τύπος προσβασιμότητας να είναι το πιο γνωστό μας πρόβλημα, για να περάσουμε (μαζί με τους Ευρωπαίους Εταίρους μας αυτή τη φορά) σε πιο ουσιαστικά, σύνθετα και δυσεπίλυτα κοινωνικά ζητήματα που αντιμετωπίζουμε οι ανάπηροι πολίτες.

Κλείνοντας, θα ήθελα να καταστήσω σαφές πως πάντα και παντού υπάρχουν περιπτώσεις έλλειψης προσβασιμότητας, ακόμη και στην πιο εξελιγμένη και φιλική προς τους αναπήρους κοινωνία. Το πιο αντιπροσωπευτικό παράδειγμα ήταν ο αποκλεισμός της Ισραηλινής υπουργού Ενέργειας από τη διάσκεψη του ΟΗΕ στη Γλασκόβη λόγω έλλειψης προσβάσιμου οχήματος. Τέτοια περιστατικά συμβαίνουν και σε εμένα όπως και σε κάθε ανάπηρο άτομο. Οταν κάποιοι δεν λαμβάνουν υπόψη τους την αξιοπρεπή και ισότιμη συμμετοχή των αναπήρων, δεν κάνουν απλώς μια παράλειψη, αλλά ουσιαστικά θέτουν εκτός τα ανάπηρα άτομα.

Στην περίπτωση της Ισραηλινής υπουργού αλλά και τη δική μου, αλλά και όσων αναπήρων έχουν έναν θεσμικό ρόλο όντας καλεσμένοι σε μια εκδήλωση, ένας τέτοιος περιορισμός μπορεί να αποτελέσει αποκλεισμό και ασέβεια ενός ολόκληρου λαού που σε εμπιστεύτηκε στο να τον εκπροσωπήσεις. Ελπίζω ο καθολικός σχεδιασμός να γίνει παντού μια αυτονόητη πρακτική και να μην έρχεται σε δεύτερο χρόνο.

*ευρωβουλευτής της Ν.Δ.