Ο τρόμος για τη σκέψη έχει απογίνει ένα κυρίαρχο χαρακτηριστικό της εποχής μας και αυτό επηρεάζει τις συνειδήσεις των ανθρώπων σε υπέρτατο βαθμό. Αποτελεί μεγάλη υπερβολή και προπέτεια να ισχυριζόμαστε ότι είμαστε απόγονοι της εποχής του Διαφωτισμού, όταν τα πράγματα πάνε γενικά από το κακό στο χειρότερο. Ενα είναι βέβαιο, η άρνηση για σκέψη παράγει τερατογονίες.
Μια περιοχή που σχετίζεται άμεσα με την άρνηση της σκέψης είναι και το αρχιτεκτονημένο περιβάλλον.
Στα επόμενα παραθέτω λίγες από τις σκέψεις του αείμνηστου -και σπουδαγμένου στην Εσπερία- πολύ γνωστού Ελληνα αρχιτέκτονα Αρη Κωνσταντινίδη, από μια αυτοέκδοσή του (1) αλλά και ένα τμήμα του έργου του (2).
«Γιατί το αρχιτεκτονικό έργο είναι ένας ζωντανός οργανισμός, ζωντανός όσο ο άνθρωπος θα το συντρέχει με την εφήμερη ύπαρξή του. Και ακόμη γιατί το έργο το αρχιτεκτονικό είναι προέκταση σώματος και ψυχής (ανθρώπινου σώματος και ανθρώπινης ψυχής), γι’ αυτό και κατασκευάζεται για την εφημερότητα της εποχής του - σελ. 17-18». Και «Δεν είναι έργο ελευθερίας το κτίσμα που θέλει να είναι μνημειακό και όταν ο προορισμός του δεν δικαιώνει μια διαιώνιση - μόνο ο ναός (οίκος Θεού) και ο τάφος έχουν το δικαίωμα να είναι μνημεία. Και δεν είναι αληθινή αρχιτεκτονική κατασκευή το οποιοδήποτε οικοδόμημα, που ενώ από τη γέννησή του προορίζεται να μορφοποιεί λειτουργίες ζωής, μας ιστορεί είτε παλιές μορφές είτε μονάχα τις πλαστικές (γλυπτικές και ζωγραφικές) ανησυχίες του καιρού του - σελ. 21».
Και «ό,τι έφτανε ίσια από την Ευρώπη εφάνταζε και λαμποκοπούσε, ό,τι εντόπιο ήταν περιφρονημένο... Το μόνο που θέλησαν να κρατήσουν ελληνικό, και αυτό όμως όχι νεοελληνικό, ήταν οι τύποι, η φάτσα, η εξωτερική μορφή και βάφτισαν με αρχαιόπρεπα ονόματα τους θεσμούς και τις διάφορες θέσεις και αξιώματα... Ετσι και τους ανθρώπους από πρωτυτερινά χρόνια άρχισαν και τους βάφτιζαν Περικλήδες, Θεμιστοκλήδες, Σωκράτηδες, Δημοσθένηδες, νομίζοντας πως θα τους έφτειαναν έτσι γνήσιους απόγονους των αρχαίων, που τους εσπούδαζαν ωστόσο στην Ευρώπη για να τους τελειοποιήσουν... Και αρμένιζε η Ελλάδα όλη κατάισια κατά κάποιον αρχαιόμορφο και ξενότροπο μαϊμουδισμό, που έκαμε το ελληνικό μυαλό να παραδέρνη σε μια λιμνοθάλασσα από ιδέες παλιές και νέες - σελ. 24, 25».
Εκεί μας πάνε οι ξεπατικωσιές, η ασύστολη αντιγραφή προτύπων εντελώς άσχετων, άμορφων και γελοίων. Ερχεται σταδιακά στη ζωή των ανθρώπων το μεγάλο ζήτημα της αυτάρκειας, σε συνδυασμό με την αποδοχή προτύπων και ιδεών αποδεκτών από τους κάθε φορά εγχώριους. Ετσι λειτουργούσε ο Ελληνισμός από συστάσεώς του. Και έτσι το ακίνητο αιγυπτιακό άγαλμα απέκτησε κίνηση, βγάζοντας το ένα πόδι μπροστά, δημιουργώντας τους Κούρους. Οι πολιτισμοί δεν απεχθάνονται τις νέες ιδέες, αλλά δεν θέλουν τα ξεπατικώματα ελέω φυτευτών (από άλλους) συνδρόμων κατωτερότητας.
(1) Βλέπε Αρη Κωνσταντινίδη, Τα παλιά αθηναϊκά σπίτια, Αθήνα 1950. Παραπέμπω ακριβώς στις οικείες σελίδες του βιβλίου.
(2) Βλέπε https://www.maxmag.gr/design/arxitektoniki/to-ergo-toy-ari-konstantinidi-stin-architektoniki.
* ομότιμος καθηγητής Τμήματος ΕΜΜΕ Πανεπιστημίου Αθηνών
Σχόλια
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας