Η μεσαία τάξη - και η εργατική

Οσο πλησιάζουν οι εκλογές τόσο περισσότερο η «μεσαία» τάξη γίνεται για τον δικομματισμό πολύφερνη νύφη, η στάση της οποίας -αγάπη, απάθεια ή εχθρότητα- θα καθορίσει και τις τύχες του καθενός. Η γενική παραδοχή, άλλωστε, πως η «μάχη» κρίνεται στο Κέντρο (!) υποκρύπτει την ίδια εκτίμηση, όσο κι αν, ιστορικά, η παραδοσιακή «μεσαία» τάξη, ο λαός της ιδιοκτησίας, τις περισσότερες φορές, μάλλον ενίσχυσε τις πιο δεξιές εκδοχές του πολιτικού συστήματος. Η άνοδος των μεσοπολεμικών φασισμών -και όχι μόνο- αυτή την ιστορία λέει.

Σε ό,τι αφορά το κεντροαριστερό κέρας του δικομματισμού, μάλιστα, την αξιωματική αντιπολίτευση, είναι πολύ συχνές η, θρηνητική σχεδόν, απολογία για τα βάρη που επωμίστηκαν οι «μεσαίοι» και η δέσμευση (!) πως «οι αδικίες θα αποκατασταθούν», αν της ξαναδοθεί η ευκαιρία να κυβερνήσει.

Επιπλέον, είναι εντυπωσιακή η ολοκληρωτική εξαφάνιση από τον λόγο του ΣΥΡΙΖΑ (το Π.Σ. το παραλείπω σκόπιμα γιατί αποτελεί προφανή και παρωχημένο, κατά τη γνώμη μου, παλαιολογισμό χωρίς καμιά αξία) της αναφοράς στην εργατική τάξη, όπως και στις, καταστατικές για την Αριστερά, λέξεις καπιταλισμός και εκμετάλλευση. Δεν είναι ο στόχος μου εδώ να αναλύσω την καθορίζουσα αυτή απουσία, αλλά όποιος στοιχειωδώς έχει έρθει σε επαφή με την ιστορία της παγκόσμιας Αριστεράς κατανοεί τη βαρύτητά της. Ισως το κάνω σε ένα επόμενο σημείωμα.

Οι πιο πάνω παρατηρήσεις δεν είναι υπερβολικές.

Μια απλή αναγνωστική ή ακροαματική περιήγηση στις συνεντεύξεις ή στα άρθρα σημαινόντων στελεχών της νέας, πλειοψηφικής στον χώρο αυτόν, Κεντροαριστεράς εύκολα αποδεικνύει του λόγου το αληθές. Η αναφορά σε εργατική τάξη, καπιταλισμό ή εκμετάλλευση τείνει στο απόλυτο μηδέν. Και δεν είναι δυνατόν να υποκατασταθεί από τη συνεχή αναφορά στις ανισότητες, τις οποίες ακόμη και δεξιές ή ακροδεξιές δυνάμεις δεν έχουν πρόβλημα να διαπραγματευθούν στον λόγο τους, αποδίδοντάς τες στην κακή τύχη, στις άστοχες επιλογές των ατόμων ή και στην εσφαλμένη (sic) στάση κάποιων εργοδοτών. Μάλιστα, κι άλλα θα μπορούσαν να δεχτούν αρκεί να μην εμπλακεί στη συζήτηση η έννοια της εκμετάλλευσης.

Να δώσω μερικά στοιχεία σχετικά με την κατανομή του πλούτου στην Ευρώπη, που δείχνουν ποιος πλήττεται και ποιος όχι. Σύμφωνα, λοιπόν, με τo World Inequality Lab, ο συνολικός πλούτος στην Ευρώπη κατανέμεται ως εξής: το ανώτερο 10% έχει το 58% του πλούτου, το μεσαίο 40% το 37% και το κατώτερο 50% το 5% του συνολικού πλούτου! Που σημαίνει πως η μεσαία εισοδηματικά τάξη καρπώνεται τόσο πλούτο όσο πληθυσμιακά της αναλογεί - καμία ανισότητα σε βάρος της, λοιπόν. Ολη η αδικία του συστήματος επιπίπτει επί των προλεταρίων - άλλη ξεχασμένη λέξη.

Στην Ελλάδα τα πράγματα είναι χειρότερα ακόμη για τον ευρύτατο «πάτο» της πυραμίδας.

Ομως, ξέρω. Τζάμπα η ανάλυση. Το θέμα είναι να κερδηθούν οι εκλογές - τα άλλα θα τα βρούμε.

Εδώ η εθελοτυφλία ξεπερνάει κάθε λογική. Και εξηγούμαι. Οχι θεωρητικώς, αλλά πραγματολογικώς. Από την ταξική άποψη πού χάθηκαν οι εκλογές του 2019, απέναντι στον «πολύ λίγο», κατά τη διατύπωση του Αλέξη Τσίπρα, Μητσοτάκη; Εντελώς αλλού απ’ ό,τι νομίζει ο πρόεδρος. Γι’ αυτό και οι προσδοκίες είναι άλλ’ αντ’ άλλων.

Σύμφωνα με την ανάλυση του Παναγιώτη Κουστένη (στο βιβλίο 2019: Οι πρώτες εκλογές μετά το Μνημόνιο, σε επιμέλεια Πέτρου Ιωαννίδη και Ηλία Τσαουσάκη, Παπαζήση), τα πορίσματα, σε ό,τι αφορά το θέμα αυτού του άρθρου, είναι αποκαλυπτικά. Στους ελεύθερους επαγγελματίες τα ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ μεταξύ των εκλογών του Σεπτεμβρίου 2015 και του Ιουλίου 2019 είναι πανομοιότυπα. Το ίδιο συμβαίνει και με τους μισθωτούς του δημόσιου τομέα.

Η πραγματική συντριβή επέρχεται στους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα - την κατ' εξοχήν εργατική τάξη, δηλαδή. Εδώ η πτώση είναι της τάξης του 7%. Το χειρότερο όμως είναι πως η Ν.Δ. το 2019 σε αυτή την τάξη πήρε 38%, ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ ένα καταϊδρωμένο 30%. Και το ακόμη χειρότερο είναι πως στη χαμηλότερη ομάδα της εργατικής τάξης, αυτή με τα φτωχότερα μορφωτικά εφόδια, η Ν.Δ., μεταξύ 2015 και 2019, έφτασε από το 16% στο 35% (!), ενώ ο ΣΥΡΙΖΑ πήγε από το 40% στο 34%, μένοντας οριακά δεύτερος. Να σκεφτείτε ότι ακόμη και στους ανέργους, όπου η αξιωματική αντιπολίτευση συνεχίζει να κυριαρχεί, η Ν.Δ. πήγε από το 17% στο 29%.

Υπάρχουν πολύ περισσότερα στοιχεία που ενισχύουν το επιχείρημά μου.

Το οποίο συνοψίζεται στο εξής: Η μάχη, για ένα αριστερό κόμμα, κερδίζεται ή χάνεται, κυρίως, με βάση την εκλογική συμπεριφορά της εργατικής τάξης. Για ένα κεντροαριστερό πολυσυλλεκτικό κόμμα δεν ξέρω.

 * εκπαιδευτικός