Ο επίκαιρος συκοφαντημένος…

Γεννήθηκε -γόνος αστών- τον Μάιο του 1818 (Κάρολος Μαρξ 1818-1883). Πέθανε ως «ο πιο συκοφαντημένος άνθρωπος της εποχής του». Υπήρξε ο φιλόσοφος με τη μεγαλύτερη επιρροή στην παγκόσμια ιστορία. Φίλοι κι εχθροί, όλα τα φιλοσοφικά και επιστημονικά πεδία των ανθρωπιστικών σπουδών, συνομίλησαν και συνομιλούν μαζί του, εμπλουτιζόμενοι βαθιά. «Οι φιλόσοφοι έχουν απλά ερμηνεύσει τον κόσμο με διάφορους τρόπους. Το θέμα είναι να τον αλλάξουμε», έγραψε.

Αρνήθηκε την κοινωνική καταγωγή του και μια πολύ ευκολότερη ζωή στα σαλόνια, «τίποτε δεν μπορεί να έχει αξία, αν δεν έχει χρησιμότητα», έλεγε και, αντιδρώντας με τη σκέψη του και τη δράση του στην απίστευτη –και πια επανερχόμενη- βαρβαρότητα που αντιμετώπιζαν οι φτωχοί και καταφρονεμένοι του αιώνα του, έζησε, φτωχός και διωκόμενος, σε διάφορες χώρες της Ευρώπης. Η διδακτορική του διατριβή αφορούσε τους Ελληνες φιλοσόφους («ο» –φιλοσοφικός πρόγονος του– «Προμηθέας είναι ο σπουδαιότερος άγιος και μάρτυρας στο φιλοσοφικό ημερολόγιο») και χρησιμοποίησε τη διαλεκτική με έναν εκπληκτικό τρόπο που η πλειονότητα των ακολούθων του, ρημαγμένη κι αυτή αρχικά από τις επείγουσες ανάγκες των καιρών, και όποτε έγινε εξουσία πολύ συχνά βολεμένη, δεν κατανόησε, μετατρέποντας τη μέθοδο σε δόγμα.

Κατήγγειλε την απο-ανθρωποποίηση του ανθρώπου, τη βαθιά αλλοτρίωση πλούσιων και φτωχών μέσα από την εκμετάλλευση της ανάγκης του άλλου και τη βόλεψη του εαυτού («η πολυτέλεια είναι το αντίθετο των φυσικών αναγκών»), εντοπίζοντας, με οξύνοια, τις αντιφάσεις. «Στην αστική κοινωνία, το Κεφάλαιο είναι ανεξάρτητο και εξατομικευμένο, ενώ ο άνθρωπος είναι εξαρτώμενος και δεν έχει ατομικότητα». Αγαπημένο του γνωμικό υπήρξε το «De omnibus dubitandum» (Εχε αμφιβολίες για τα πάντα).

Παρ' όλο που έζησε τη ζωή του κυνηγημένος, φτωχός και ταλαιπωρημένος, οι ιδέες του άλλαξαν τον κόσμο. Αλλαξαν και τον ίδιον τον καπιταλισμό, αφού αναγκάστηκε, όταν ο μαρξισμός πίεζε για δίκιο κι ελπίδα, να «επανεφευρεθεί» μέσα από την πρόσκαιρη τελικά προσέγγιση του «λαϊκού καπιταλισμού». Συστήματα κάθε είδους παρείχαν ως ανάχωμα τα δικαιώματα που άλλαξαν τη ζωή του καθενός και της καθεμιάς. Του το χρωστούν και αυτοί που τον βρίζουν, κι ας μην το μάθουν ποτέ.

Ερωτεύτηκε την όμορφη αριστοκράτισσα Τζένη φον Βεστφάλεν –έρωτας σφοδρός και αμοιβαίος–, που θα απαρνιόταν την τάξη και μια πολύ καλύτερη μοίρα, ακολουθώντας τον αγόγγυστα. Εχασε το παιδί του σε ηλικία 3 ετών. Παρά τους πόνους, τους φόβους από τις διώξεις, την πείνα που ο οικονομικός υποστηρικτής του Ενγκελς προσπάθησε να ανακουφίσει, δεν παραδόθηκε ποτέ. Εζησε μια μεστή, μια εμβληματική ζωή. Κι έγραψε: «Καλύτερα ένα άθλιο τέλος, παρά μια αθλιότητα χωρίς τέλος».