Ο τουριστικός μας καθρέφτης

Το πολύ ενδιαφέρον κεντρικό «θέμα» της «Εφημερίδας των Συντακτών» του Σαββάτου, με τίτλο «Η μεγάλη έξοδος των εργαζομένων από τον τουρισμό», θέτει βάσεις για πολλών ειδών συζητήσεις. Οι αιτίες της έλλειψης εργαζομένων αποδίδονται μονοφωνικά, από επιχειρηματίες κυρίως, στα επιδόματα, αφήνοντας αιχμές για νέες γενιές που δήθεν αρνούνται να δουλέψουν. Και λαϊκίστικα γερμανικά φύλλα αναρωτιούνται αφελώς πώς γίνεται σε μια χώρα με 600.000 ανέργους να υπάρχουν 50.000 κενές θέσεις στον κλάδο.

Αλλοι το αποδίδουν στις πολύ κακές συνθήκες εργασίας, ιδίως στα νησιά, που αρχίζουν και θυμίζουν συνθήκες Μανωλάδας, για Ελληνες αυτή τη φορά. Αλλοι πάλι μιλούν για διεθνές φαινόμενο. Πράγματι, όπως έχει εκτεθεί επανειλημμένα από τον διεθνή Τύπο, η πανδημία προκάλεσε κύμα αποχωρήσεων από τον κλάδο, γιατί έκανε «σπινταρισμένους» εργαζόμενους να θυμηθούν ότι υπάρχει και η ζωή, και ότι στη ζωή υπάρχει και το σπίτι, υπάρχει και η έξοδος σαββατόβραδο με φίλους.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο κλάδος του τουρισμού, ιδίως ο επισιτιστικός, είναι μια νέου είδους «φάμπρικα». Για την Ελλάδα όμως υπάρχουν και άλλα θέματα προς συζήτηση. Εν μέσω μνημονίων, έκανε ένα απίστευτο άλμα στον τουρισμό περνώντας από τα δέκα στα τριάντα εκατομμύρια τουρίστες ετησίως μέσα σε ελάχιστα χρόνια. Αυτό μπορεί να συνέβη είτε λόγω της αυξανόμενης παγκοσμιοποίησης με την είσοδο Κινέζων και Ινδών στο παιχνίδι των διακοπών, είτε λόγω μιας κάποιου είδους ωρίμανσης του κλάδου που έγινε πιο εξωστρεφής και πήρε πρωτοβουλίες, είτε γιατί βοήθησε -με το αζημίωτο- και η Γερμανία σε αυτό, μέσω εταιρειών της όπως η γνωστή Tui, ώστε να βρουν διέξοδο οι εκατομμύρια άνεργοι που γέννησαν τα μνημόνια στην επιβολή των οποίων η ίδια πρωταγωνίστησε.

Σε κάθε περίπτωση, η αλλαγή είναι τεράστια. Μια τέτοια απότομη άνοδος του αριθμού των τουριστών αλλάζει την παραγωγική δομή. Και κανείς δεν μπορεί να υποχρεώσει 400.000 ανθρώπους (τόσοι εργάστηκαν στον κλάδο το 2019) να θέλουν να εργάζονται μόνιμα σε αυτόν υπό οιεσδήποτε συνθήκες. Οπότε, όπως και στην περίπτωση της Μανωλάδας, η Ελλάδα πρέπει να κοιταχτεί στον καθρέφτη. Και ή να πληρώνει καλύτερα τους εργαζόμενους ή να απασχολεί με αξιοπρεπείς συνθήκες οικονομικούς μετανάστες, τους οποίους κατά τα άλλα λέει ότι δεν θέλει.

Αλλά υπάρχουν και θέματα πολιτισμικά. Χωρίς διάθεση κινδυνολογίας, δεν μπορεί κανείς να μην επισημάνει ότι μια ολόκληρη χώρα στην υπηρεσία των τουριστών, σημαίνει όχι μόνο οριστική αλλοίωση τοπίου αλλά και διαμόρφωση ενός προφίλ συμπεριφοράς που μεταλλάσσει νοοτροπίες, πλάθοντας χαρακτήρες ουδέτερους, απολιτίκ, άχρωμους και άοσμους, με μόνη υπαρκτή οσμή αυτή του χρήματος, και οι οποίοι δήθεν χαίρονται κάνοντας την «παραδοσιακή ελληνική φιλοξενία» επάγγελμα. Η Γαλλία, που είναι η πρώτη χώρα υποδοχής τουριστών στον κόσμο, το αντέχει γιατί έχει και άλλους πρωταγωνιστικούς οικονομικούς κλάδους, καθώς και ισχυρό κοινωνικό ιστό, οπότε το πράγμα κολάζεται. Εδώ οι αντοχές, κοινωνικές, οικονομικές, πολιτισμικές, είναι μικρότερες. Αν δεν αποφύγουμε την τουριστική μονοκαλλιέργεια, από υποτιθέμενο λίκνο της Ευρώπης, θα καταλήξουμε αναμφίβολα σε «τσιρλίντερ» του παγκόσμιου τουρισμού.

* δημοσιογράφος