Το σπίτι του Μακρυγιάννη στο Αργος: ας διαβάσουμε τα σχέδια

Διάβασα με προσοχή την απάντηση του κ. Πιτερού στην «Εφ.Συν.» της 13/4/2022 και θα ήθελα στο σημερινό μου άρθρο να επισημάνω τα ακόλουθα :

1. Το άρθρο μου δεν αποτελεί απάντηση σε άρθρο του κ. Πιτερού, τα στοιχεία που αναφέρει δεν ευσταθούν σε μια επιστημονική κριτική. Κυρίως αποτελούσε απάντηση σε επίσημα έγγραφα του ΥΠΠΟ, που μπορεί και αυτά να μην ευσταθούν, όμως προέρχονται από το επίσημο υπουργείο και εκφράζουν την πολιτική του.

2. Για τις διαστάσεις, αναλύθηκε το θέμα στο άρθρο μου στην «Εφ.Συν.» (17/2/2022). Το Σεβαστόν Υπουργείον μέτρησε το κτίριο όταν είχε καταρρεύσει το στεγασμένο χαγιάτι (περιέργως παραμονές της συζήτησης στο ΣτΕ). Το αυτό ισχύει και για τη «θέση» του κτιρίου, ας ξαναδιαβάσει το άρθρο μου στην «Εφ.Συν.».

3. Παραθέτει δυο σχέδια, του Μποροτσίν του 1831 και το δικό μου, όπου στο υπόβαθρο του Μποροτσίν πρόσθεσα με ερυθρά γραμμή την οικοδομική γραμμή του Σχεδίου Καποδίστρια του 1831. Μία απλή θεώρηση των δυο σχεδίων δείχνει ότι τα σχέδια είναι ακριβώς τα ίδια.

4. Πού βλέπει την «αλλοίωση» της κάτοψης; Και τι εννοεί «κάτοψη» ο κ. Πιτερός; Το πολεοδομικό σχέδιο; Μήπως αυτή η παράγραφος εμπίπτει σε πεδία συκοφαντικής δυσφήμησης;

5. Ως προς το σχέδιο του DeVaud, είναι γνωστό ότι έχει προβλήματα (λείπει όλη η NA περιοχή και πολλά κτίρια κ.λπ.), πρόκειται για μια ανθρώπινη θλιβερή ιστορία. Ο συντάκτης του αναχώρησε για λόγους υγείας και παρέδωσε την εργασία του (Απρίλιος 1829) με προβλήματα, παραλήφθηκε αλλά δεν νομοθετήθηκε. Οι προϊστάμενοί του και ο ίδιος στην παραίτησή του (Αύγουστος 1830) αναφέρει ότι πάσχει από ψυχικές διαταραχές ( «...il a perdu la tête...», όπως αναγράφεται σε έγγραφα των στρατιωτικών και πολιτικών προϊσταμένων του). Στο μεταξύ υπήρξαν και διαμαρτυρίες κατοίκων ότι «αλλάζει τα πάντα και ότι παραλείπει και ιδιοκτησίες ιδιωτών» όπως αναφέρει ο τοποτηρητής του Αργους Μαυρομάτης τον Μάιο του 1830.

Σημαντικό παράδειγμα, η εκκλησία του Αη Γιάννη, η οποία αποπερατώθηκε το 1829 όπως μας πληροφορεί η αναμνηστική πλάκα ΜΗΝΙ ΣΕΠΤ ΑΩΚΘ΄ (1829). Το σχέδιο DeVaud αν και έχει ημερομηνία «Απρίλιος 1829» όμως δείχνει την προϋπάρχουσα Αγία Παρασκευή (που λανθασμένα ο DeVaud ονομάζει Αγιο Γεώργιο). Λείπει ακόμη το σπίτι του Μακρυγιάννη κ.ά. Ακόμη, συγκρίνετέ το με το σχέδιο Μποροτσίν, εδώ η οριογραμμή της οδού είναι διαφορετική. Ετσι, το σχέδιο DeVaud παραδόθηκε μεν, αλλά δεν νομοθετήθηκε. Ο ίδιος δεν θέλησε και δεν εισέπραξε την αμοιβή του και ανατέθηκε στον Μποροτσίν η διόρθωση, συμπλήρωση και πολεοδόμηση, η οποία νομοθετήθηκε ως Σχέδιο Πόλης το 1831.

6. Πώς λοιπόν μπορεί να εξηγήσει κανείς την απουσία από το σχέδιο DeVaud της ολόκληρης και σχεδόν αποπερατωμένης μεγάλης εκκλησίας του Αη Γιάννη όπως και των δυο όμοιων κτιρίων, του Μακρυγιάννη και του βορειότερου; Είναι δυνατόν να κτίστηκε ο Αη Γιάννης, λιθόκτιστη και μεγάλη κατασκευή, μέσα σε 5 μήνες; Μήπως τελικά ο DeVaud άρχισε να σχεδιάζει τον χάρτη του νωρίτερα και δεν τον ενημέρωσε πριν τον παραδώσει, αφήνοντας εκτός και τον Αη Γιάννη και τον Μακρυγιάννη και ολόκληρη τη ΝΑ συνοικία του Αργους; Ή μήπως λόγω της ασθενείας του δεν αποτυπώθηκαν;

7. Για το ότι εκτός κάποιων δημοσίων κτιρίων και αρχοντικών «δεν διατηρείται στην πόλη κανένα άλλο καποδιστριακής εποχής σπίτι» καλύτερα να μην απαντήσω.

8. Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΣΝΜ) του ΥΠΠΟ δεν κήρυξε διατηρητέο το κτίριο, επειδή ήταν ήδη κηρυγμένο από το ΥΠΕΧΩΔΕ. Ας ξαναδιαβάσει το άρθρο μου στην «Εφ.Συν.» ή τα Πρακτικά του ΚΣΝΜ.

9. Και κάτι ακόμη, το σπίτι δεν είναι διώροφο, είναι μονώροφο με υμιυπόγειο.

10. Τελικά παίζουμε όχι με τα χρόνια, αλλά με τους μήνες και η αλληλουχία σχεδίων από τη μια και οικοδομών από την άλλη θα πρέπει να διερευνηθεί και με άλλες ιστορικές πηγές (περιηγητές, αρχεία κ.λπ.). Αυτό πάντως που είναι βέβαιο είναι η αναμφισβήτητη μαρτυρία του Τσακόπουλου και οι επίσης αναμφισβήτητες χρονολογίες που αναγράφονται στα σχέδια, όπως επίσης και οι χαρακτηριστικές ελλείψεις και παραλείψεις του σχεδίου DeVaud όπως προκύπτουν τόσο από τα Αρχεία όσο και από τη μελέτη του σχεδίου του.

11. Επανερχόμενοι αναγκαστικά στον Μποροτσίν, ισχύουν όσα αναφέρονται στο άρθρο μου στην «Εφ.Συν.» της 17/2/2022

*Ομότιμος καθηγητής Ε.Μ.Πολυτεχνείου