Προεδρικές εκλογές 2023 με τα βαρίδια Αναστασιάδη

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ*

Τις πρώτες ημέρες του Απριλίου κορυφώνονται οι διεργασίες για τις υποψηφιότητες των προεδρικών εκλογών στην Κύπρο τον Φεβρουάριο 2023. Εν μέσω σαρωτικών εξελίξεων στην Ευρώπη λόγω της εισβολής Πούτιν στην Ουκρανία, ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης έδωσε δημόσια στήριξη στον πρόεδρο του ΔΗΣΥ, Αβέρωφ Νεοφύτου, για να διεκδικήσει την Προεδρία της Δημοκρατίας και να είναι διάδοχός του για τρίτη θητεία. Παράλληλα όμως ο πρώην ΥΠΕΞ του Νίκος Χριστοδουλίδης ετοιμάζεται να εξαγγείλει κι αυτός την υποψηφιότητά του περί τα μέσα Απριλίου.

Η «διπλή» κάθοδος από τον χώρο του ΔΗΣΥ σχετίζεται ευθέως με τον τρόπο που ο Ν. Αναστασιάδης ασκεί την προεδρία για σχεδόν μία 10ετία παρασύροντας την Κύπρο στις δικές του επιλογές. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο οι Αβ. Νεοφύτου και Ν. Χριστοδουλίδης φέρουν το βάρος της ευθύνης να τοποθετηθούν πόσο συνέβαλαν σε μια σειρά από πολιτικές και τις αρνητικές συνέπειές τους: πλήρης παράλυση του Κυπριακού, εικονικές συμμαχίες και ψευδοαγωγός East Med, αναξιοπιστία διεθνώς, διαφθορά και αμοραλισμός στο εσωτερικό.

Δεν είναι μυστικό ότι ο Ν. Αναστασιάδης άφηνε για μήνες να καλλιεργούνται οι προεδρικές φιλοδοξίες του Ν. Χριστοδουλίδη σε βάρος του Αβ. Νεοφύτου. Ο πρώην ΥΠΕΞ, ήδη από τον καιρό που ήταν κυβερνητικός εκπρόσωπος αλλά και αφότου ανέλαβε το 2018 το υπουργείο Εξωτερικών, ενεργούσε ως ο κύριος εκφραστής της εξωτερικής πολιτικής Αναστασιάδη.

Ηταν παρών στις πιο κρίσιμες επιλογές και διαδραμάτισε αρνητικό ρόλο κατά την περίοδο των διαπραγματεύσεων με τον Μ. Ακιντζί στο Κραντ Μοντανά, με το παρασκήνιο των «δύο κρατών» και το παιχνίδι με τις τριμερείς και τον East Med. Ο Ν. Χριστοδουλίδης μπορεί να έκανε πλήρη επικοινωνιακή αξιοποίηση του αξιώματος του για να χτίσει πολιτικό προφίλ και εικόνα, αλλά οι «καλές εποχές» πέρασαν και πολλοί γνωρίζουν ότι υπήρξε «δεξί χέρι» και συνεργός του Ν. Αναστασιάδη.

Ο Αβ. Νεοφύτου δεν είναι αμέτοχος ευθύνης γιατί με πολλούς τρόπους εξέφραζε -συχνά ιδιωτικά- μια μετριοπαθή «κληριδική» πολιτική, αλλά ήταν συνεχώς αναγκασμένος να ισορροπεί, να σιωπά και να προσαρμόζεται στις θέσεις Αναστασιάδη στο Κυπριακό για να αποφύγει ρήξεις. Σε αντάλλαγμα κατάφερε και ισχυροποίησε τη θέση του στη συγκεντρωτική εξουσία, επιμερίζοντάς την μεταξύ προεδρικού - Πινδάρου. Κατεύθυνε τους υπουργούς στην άσκηση της κυβερνητικής πολιτικής και με τον τρόπο αυτό αύξησε την κομματική επιρροή στην κρατική μηχανή. Την επέκτεινε δε στον επιχειρηματικό κόσμο αξιοποιώντας τις σχέσεις εξάρτησής τους με το κράτος σε διαγωνισμούς για μεγάλα έργα.

Μετρήσεις και συσχετισμοί

Σήμερα ο Αβ. Νεοφύτου μπαίνει στην εκλογική μάχη με πρώτο στόχο τη συσπείρωση του ΔΗΣΥ και τον επιρροών του για να περάσει στον β' γύρο. Από τη δική του πλευρά ο Ν. Χριστοδουλίδης εδράζει τις φιλοδοξίες του στη δημοφιλία που τον περιβάλλει από τον «γυάλινο» κόσμο του ΥΠΕΞ και τα «φιλικά» προς την κυβέρνηση ΜΜΕ. Πληροφορίες, όχι απλώς φήμες, φέρουν το ΔΗΚΟ του Ν. Παπαδόπουλου αλλά και την ΕΔΕΚ του Μ. Σιζόπουλου να εξετάζουν σοβαρά το ενδεχόμενο να τον υποστηρίξουν. Μια τέτοια εξέλιξη θα σημάνει το τέλος των «μονολόγων» Χριστοδουλίδη από τα ΜΜΕ και των μετρήσεων με βάση την εικόνα.

Θα ακολουθήσει η πολιτική διαπάλη έως την κάλπη με την ελπίδα ότι θα πρόκειται για μάχη των πολιτικών θέσεων και προοπτικής, για να καταγραφούν οι τάσεις της κοινής γνώμης σε νέες μετρήσεις. Θα ξεκαθαρίσει δηλαδή το «ποιοι είναι με ποιους» και ενδεχομένως το «τι πραγματικά εκφράζουν». Καθοριστικό ρόλο για να σχηματιστεί η πραγματική εικόνα διαδραματίζει και η απόφαση για τον προεδρικό υποψήφιο που θα λάβουν τα κόμματα τα οποία ασκούν πιο συστηματική αντιπολίτευση, κυρίως το ΑΚΕΛ και δευτερευόντως οι Οικολόγοι. Προφανώς δεν αρκεί στον α' γύρο να έχεις μόνο επιλογές της συναγερμικής Δεξιάς, που κυριάρχησαν για 10 χρόνια, χέρι χέρι με τις επιλογές του Ν. Αναστασιάδη. Μια εναλλακτική επιλογή, που δεν προέρχεται από τους κομματικούς χώρους, φαίνεται αυτή τη στιγμή να είναι ο δικηγόρος Αχιλλέας Δημητριάδης.

Αποχωρεί… μένοντας

Το προεκλογικό σκηνικό θα οριστικοποιηθεί μετά το Πάσχα. Ο Μάιος θα είναι μήνας τελικών αποφάσεων για τα κόμματα. Δεν υπάρχει όμως καμία αμφιβολία ότι ο αποχωρών πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης θα επιχειρήσει να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην προεκλογική εκστρατεία. Συνειδητά εμφανίζεται ως να θέλει να αποχωρήσει… μένοντας. Το κάνει για τουλάχιστον τρεις λόγους: πρώτον, στην πολιτική διαδρομή του σε πρόεδρο της Δημοκρατίας πολύ λίγο άλλαξε ως προσωπικότητα. Παραμένει ένας παραδοσιακός Κύπριος κομματάρχης και θέλει να χειρίζεται το εσωτερικό κομματικό παιχνίδι με όρους ηγεμονίας, χάρη στα υπερπρονόμια που του δίνει το αξίωμά του. Δεύτερον, η διάδοχη κατάσταση στην προεδρία δεν του είναι καθόλου αδιάφορη.

Αντίθετα, έχει αδήριτο συμφέρον με βάση όσα του καταλογίζονται για τα εφτά χιλιάδες χρυσά διαβατήρια να εξασφαλίσει την υστεροφημία του. Τρίτον, δεν είναι από τους ανθρώπους που θα συμφιλιωθούν με την ιδέα ότι φεύγουν και γι’ αυτό έπαιξε τόσο καιρό παιχνίδι με Αβέρωφ και Χριστοδουλίδη. Κανείς δεν είναι βέβαιος πώς θα σκεφτεί όσο προχωρά η προεκλογική εκστρατεία και ίσως θέλει να επιφυλάξει στον εαυτό του έναν τελευταίο λόγο. Σε κάθε περίπτωση, αν επιβεβαιώνεται ότι έχει πλήρως φθαρεί πολιτικά, θα μπει με τα… μπούνια στις εκλογές για να βγάλει πρόεδρο.

Η εκλογική αναμέτρηση θα προκαλέσει μεγάλη πόλωση, ιδίως η απειλή στον ΔΗΣΥ να βρεθεί εκτός εξουσίας ύστερα από δέκα χρόνια. Ο Αβέρωφ Νεοφύτου θα παίξει το χαρτί της ενότητας στους συναγερμικούς και από τη στιγμή που ο Ν. Χριστοδουλίδης θα περάσει τον… Ρουβίκωνα -δηλαδή θα βρεθεί με άλλη κομματική στήριξη- τότε πολλά μπορεί να ανατραπούν σε σχέση με τις παρούσες μετρήσεις.

Χαοτικές πολιτικές

Ο διάλογος των ιδεών για το πού θα πάει ο τόπος υποφέρει κυριολεκτικά από τη δεκαετία Αναστασιάδη. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει «ξεγυμνώσει» εντελώς τον Κύπριο πρόεδρο μπροστά στους Ευρωπαίους και τώρα επηρεάζει αρνητικά κάθε επόμενο βήμα. Μόνο μια ριζική αλλαγή με περίσσευμα αξιοπιστίας και επίμονες πρωτοβουλίες μπορεί να φέρει ξανά μπροστά την Κύπρο. Ο Ν. Αναστασιάδης χειρίζεται αδέξια τις συνέπειες των ανατροπών στο ευρωπαϊκό σύστημα. Η Κύπρος είναι όμως δέσμια των επιλογών του γιατί δεν διαθέτει ίχνος αξιοπιστίας. Γι’ αυτό εκείνος απευθύνεται μόνο στο εσωτερικό για να πείσει ότι είναι ο πιο γνήσιος Ευρωπαίος ηγεμόνας.

Ομως ορισμένα πράγματα δεν κρύβονται: «Εξ όσων γνωρίζω, από τους 850 τόσους που έχουν μπει (από την Ε.Ε.) στον κατάλογο των απαγορευμένων ολιγαρχών ή μελών της Δούμας, μόνο ένας έχει κυπριακό διαβατήριο» ισχυρίστηκε (28/3). Την επόμενη μέρα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Μ. Πελεκάνος παραδέχτηκε ότι εντοπίστηκαν άλλοι… τρεις ολιγάρχες. Επί του παρόντος…

Κανείς δεν ξέρει πραγματικά τι υπάρχει μέσα στις σφραγισμένες θυρίδες του υπουργείου Εσωτερικών όπου φυλάσσεται το Αρχείο Πληθυσμού. Μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία η Ευρωπαϊκή Ενωση κλείνει κάθε πρακτική παραχώρησης χρυσών διαβατηρίων και τίποτα, υπό τα νέα δεδομένα, δεν θα ξεχαστεί. Η υπόθεση με τους 7.000 φακέλους πολιτογραφήσεων κυνηγά την κυβέρνηση Αναστασιάδη και αφορά όλα τα μέλη του Υπουργικού, περιλαμβανομένου και του τότε ΥΠΕΞ Ν. Χριστοδουλίδη. Ηταν παρών, ενέκρινε διαβατήρια και αδιαφορούσε για τον αντίκτυπο στην αξιοπιστία της Κύπρου στο εξωτερικό, το κύρος της στα θεσμικά όργανα και το κόστος του διασυρμού. Δεν είπε λέξη ποτέ. Τι υπουργός Εξωτερικών ήταν;

*Το άρθρο αναδημοσιεύεται στην εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου