Οι Ουκρανοί μάχονται. Ο ουκρανικός λαός ορθώνει το ανάστημά του και πολεμάει. Το επαναλαμβάνουμε και το τονίζουμε ακριβώς τη μέρα της σφαγής των παιδιών στο νοσοκομείο της Μαριούπολης, επειδή τείνει να επικρατήσει η ιδέα των Ουκρανών ως θυμάτων έτοιμων προς σφαγή, με τον κίνδυνο να λησμονήσουμε ότι το θάρρος τους δεν είναι μόνον εκείνο με το οποίο υπομένουν τα βάσανά τους, αλλά είναι και το θάρρος της πάλης. Η δική μας τάση, η τάση των Δυτικοευρωπαίων, να ταυτιζόμαστε μόνο με τα θύματα –και η συνακόλουθη ανικανότητα να υιοθετήσουμε τη συμβολική θέση του μαχητή– έχει μια μακρά ιστορία. Είναι μια ιστορία με φωτεινές και σκοτεινές όψεις, μια ιστορία χειραφέτησης, προόδου και εκπολιτισμού, αλλά και μια ιστορία εγωιστικού λήθαργου και πολιτικής τύφλωσης.
Μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η Ιταλία τύπωσε με πύρινα γράμματα την αποκήρυξη του πολέμου στο Σύνταγμά της. Η πάλη, ακόμα και η ένοπλη πάλη, συνέχισε ωστόσο να είναι στον ορίζοντα της πολιτικής όσο διαρκούσε η παραληρηματική επαναστατική πολιτική. Επειτα, με την έλευση του ατομικιστικού ηδονισμού της δεκαετίας του 1980, για τους Ιταλούς και για μεγάλη μερίδα των Δυτικοευρωπαίων η ίδια η ιδέα να πάρουν μέρος σε μια μάχη άρχισε να γίνεται απολύτως αδιανόητη. Ιδού γιατί, παρατηρώντας το ουκρανικό δράμα, βλέπουμε μόνο θύματα. Το βλέμμα μας ωστόσο δεν είναι ένα βλέμμα σπλαχνικό, συγκινημένο, που προδίδει συμμετοχή στον πόνο. Βλέποντας μόνο θύματα, πολλοί, πάρα πολλοί στα μέρη μας, καθώς δεν κατανοούν την τραγωδία αυτού του λαού των μαχητών, φτάνουν ακόμα και στο σημείο να τους κατηγορούν για τη θαρραλέα τους αντίσταση.
Ακούω να λένε πολλοί: Γιατί προκάλεσαν τη Ρωσία; Γιατί επιμένουν να αντιστέκονται στρατιωτικά παρατείνοντας το μακελειό; Γιατί εμείς πρέπει να τους εξοπλίζουμε και να γινόμαστε συνένοχοι της σφαγής; Δεν θα ήταν προτιμότερη η συνθηκολόγηση; Η απάντηση είναι: Οχι. Για λόγους πρακτικούς, πολιτικούς και ιδεολογικούς. Αν οι Ουκρανοί είχαν υποστεί παθητικά τη ρωσική εισβολή, θα είχαν γίνει ένας λαός υποδουλωμένος, καταπιεζόμενος και θύμα εκμετάλλευσης. Αν έπαυαν τώρα να αμύνονται, η συνθηκολόγησή τους θα ήταν άνευ όρων και όχι μια ειρήνη που θα προέκυπτε από διαπραγμάτευση. Θα ξανάπεφταν έτσι στην κατάσταση της δουλείας εναντίον της οποίας εξεγέρθηκαν. Η πεισματική και θαρραλέα αντίστασή τους, εκτός των άλλων, δεν στερείται εντελώς έναν στρατηγικό ορίζοντα. Ο στόχος τώρα και στο μέλλον είναι να καταστήσουν υπερβολικά τσουχτερό το τίμημα της επιθετικής βίας, που ασκεί συστηματικά το ρωσικό δεσποτικό καθεστώς, και ενδεχομένως να πετύχουν την εκθρόνιση του ηγέτη του.
Τέλος, αυτό που προκάλεσε την καταστροφική μανία του Πούτιν ήταν η θέληση των Ουκρανών, όχι να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, αλλά να επιλέξουν, γι’ αυτούς και για τα παιδιά τους, το μοντέλο της ανοιχτής κοινωνίας και της ευρωπαϊκής δημοκρατίας, προτιμώντας το από τη νεοτσαρική απολυταρχία και από την κατάσταση της μειονότητας στην τωρινή Ρωσία. Θα θέλατε εσείς να τους αρνηθείτε αυτό το δικαίωμα και να τους ψέξετε γι’ αυτό; Εγώ, όχι. Για όλους αυτούς τους λόγους, και χωρίς να αγνοούμε τα πολιτικά λάθη που διέπραξε η ηγεσία τους, χωρίς ακόμα να παραγνωρίζουμε τις ακραία εθνικιστικές και μισθοφορικές συνιστώσες του στρατού τους, οφείλουμε να προσπαθούμε να βλέπουμε στους Ουκρανούς όχι μόνον τα θύματα, αλλά και τους θαρραλέους μαχητές. Και οφείλουμε να το κάνουμε αυτό όχι με ηθικολογικό πνεύμα, αλλά με μια ιστορική αίσθηση, με εκείνη την ευρεία αίσθηση της ύπαρξής μας μέσα στον χρόνο, που μας επιτρέπει να εγκαταλείπουμε τη μυωπία των μικρών καθημερινών εγωισμών, για να υψώσουμε το βλέμμα μας ώς τη γραμμή του ορίζοντα, εκεί όπου εμφανίζονται όχι μόνον τα άτομα, αλλά και οι γενεές.
Τότε θα δούμε ότι οι Ουκρανοί πολεμούν και για μας, ίσως όχι γι’ αυτό που έχουμε γίνει, αλλά γι’ αυτό που υπήρξαμε και που ακόμα θα μπορούσαμε να γίνουμε. Στις περιφέρειες του Κιέβου, στις αχανείς στέπες του Δνείπερου, κατά μήκος των ακτών της Μαύρης Θάλασσας, μάχονται ιδεατά οι παππούδες μας, εκείνες οι γυναίκες και εκείνοι οι άνδρες που δεν ζουν πια και που, στη νεότητά τους, παρ' όλο που γνώριζαν τη συντριπτική ισχύ του εχθρού, πήραν τα όπλα εναντίον της φασιστικής και ναζιστικής βίας.
*Το άρθρο του Ιταλού συγγραφέα Αντόνιο Σκουράτι δημοσιεύτηκε στην Corriere della Sera στις 11/3/22.
Επιμέλεια-μετάφραση: Θανάσης Γιαλκέτσης
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας